Straceni | Autor: Jack Ketchum

"Wspaniałe widowisko napięcia i grozy. Najlepsza powieść Ketchuma, obok DZIEWCZYNY Z SĄSIEDZTWA".

Takie właśnie słowa widnieją na tylnej okładce książki - dodam, że autorem tej opinii jest Mariusz Juszczyk z Horror Online. Każdy kto czytał pierwszą wydaną w Polsce powieść tego autora skusiłby się po takiej zachęcie na jego drugą książkę przetłumaczoną na nasz język. Mnie tak bardzo porwała "Dziewczyna z sąsiedztwa", że nic nie było w stanie powstrzymać mnie przed kupieniem i przeczytaniem następnego dzieła Ketchuma. Nie wiem, co się stało - może miałam zbyt wygórowane oczekiwania, ale teraz po skończonej lekturze "Straconych" czuję się dokumentnie oszukana. Wiem, że to ryzykowne posunięcie z mojej strony - w końcu w Polsce mamy teraz erę Jacka Ketchuma i niejeden wielbiciel jego twórczości mógłby się teraz strasznie oburzyć, ale niestety nic nie powstrzyma mnie przed wyładowaniem swojej frustracji.

Książka opowiada głównie o tym, jak tykająca bomba zegarowa w postaci narwanego chłopaka w końcu wybucha. I muszę przyznać, że autorowi to jedno wyszło znakomicie - stworzył przekonujący profil mordercy, pozwolił zajrzeć czytelnikowi w głąb duszy zabójcy i sprawił, że to co wtedy zobaczył bynajmniej mu się nie spodobało. Ale, żeby książka przypadła mi do gustu musi mnie przede wszystkim wciągnąć, zaciekawić, zaskoczyć, jej fabuła musi być zróżnicowana, a tutaj? Tutaj przez większość powieści nic kompletnie się nie dzieje, czytamy uparcie całą książkę, wiedząc instynktownie, że zakończenie będzie mocne, więc z czystej ciekawości chcemy do niego dobrnąć. I tutaj dam wam drobną radę. Osobiście nigdy tego nie robię, uważam to za największą zbrodnię, jaką może popełnić przeciętny czytelnik, ale w tym przypadku nagnę odrobinę swoje zasady: ZACZNIJCIE CZYTAĆ TĘ KSIĄŻKĘ OD STRONY 288, A NA PEWNO NIE POŻAŁUJECIE! Wszystko, co oferuje nam autor na wcześniejszych stronach tylko was zirytuje lub ewentualnie zanudzi na śmierć. Jednak, z drugiej strony, Ketchum w akcję powieści wplątuje wydarzenia, które miały miejsce naprawdę, a mianowicie morderstwo popełnione przez Rodzinę Mansona na m.in. Sharon Tate, żonie Romana Polańskiego. Jednak nie mają one zbyt wiele wspólnego z ogólną akcją książki. Bohaterowie to w większości zepsute nastolatki, z którymi nie sposób się identyfikować - z całej plejady postaci występujących w powieści za pozytywnych można uznawać najwyżej dwie osoby, które rzecz jasna także nie są pozbawieni wstydliwych wad. Ale który człowiek jest?

Ketchum, podobnie jak w przypadku "Dziewczyny z sąsiedztwa" używa prostego, mało ambitnego języka. Zdawało to egzamin w jego poprzedniej powieści, ponieważ tam narratorem był mały chłopiec, ale w tym konkretnym przypadku tylko i wyłącznie przeszkadzało - mnie osobiście nie pozwalało się skupić, rozpraszało moje myśli, co w rezultacie sprawiło, że nie byłam w stanie całkowicie przenieść się w akcję książki. No i te wulgaryzmy... Rozumiem, że Ketchum jest autorem bezkompromisowym, wali prawdą prosto w twarz czytelnika, nie przebierając w soczystych słowach, ale takie nagromadzenie przekleństw w jednej, krótkiej powieści naprawdę może zniesmaczyć i mocno zepsuć narrację.

Jeśli czytaliście "Dziewczynę z sąsiedztwa" radzę sobie odpuścić lekturę "Straconych", bo nie czeka was nic innego poza rozczarowaniem i irytacją. Ale jeśli nie mieliście jeszcze okazji sięgnąć po tamte dzieło to myślę, że ta książka nie powinna wywołać w was takich czarnych uczuć, jak to miało miejsce w moim przypadku. Mimo tej porażki i tak sięgnę po trzecią powieść Ketchuma, która ukazała się niedawno w naszych księgarniach, zatytułowaną "Poza sezonem", gdyż nadal mam nadzieję, że ten autor potrafi mną jeszcze wstrząsnąć i dać mi do myślenia. Tylko tego od niego oczekuję i nadal ufam, że sprosta moim wymaganiom.

„Straceni" to książka, która zaczyna się bardzo mocnym akcentem; podwójnym morderstwem. Jest rok 1965, dwie nastolatki Elise i Lisa rozbijają obóz na polu kempingowym, potrzebują chwili spokoju celem złapania dystansu do pewnych osobistych spraw, niestety wpadają w oko miejscowemu chłopakowi, socjopacie Rayowi Pay, który z ciekawości i dla rozrywki postanawia je zabić. Do wspólnego zabójstwa namawia swoich przyjaciół Tima i Jennifer, którzy pomimo oporów biorą udział w maskarze. Cztery lata później cwaniaczek z elvisowskim uśmiechem i jego dwoje wiernych przyjaciół nadal nieźle sobie poczynają, z braku dowodów nie udało się postawić zarzutów Rayowi, tak więc beztrosko pomagając matce w prowadzeniu motelu oraz dilując, zabawia się na maksa w oparach haszu i w towarzystwie coraz to innych dziewczyn. Jednak detektyw Charlie Schilling nie ustaje w poszukiwaniu dowodów przemawiających przeciwko pozerowi dodającemu sobie charyzmy specyficznym ubiorem i makijażem wie, że to Ray jest zabójcą i zamierza to udowodnić, jednak nie spodziewa się, że ma do czynienia z psychopatą, który na cel bierze sobie dwie miejscowe nastolatki.

Jack Ketchum to mistrz horroru realistycznego, jego powieści m.in. „Dziewczyna z sąsiedztwa", „Jedyne dziecko" czy „Poza sezonem" przerażają i wywołują ogromne emocje. Nie sposób być obojętnym na prozę tego pisarza, jego profesjonalny warsztat sprawia, że czytelnik zostaje obezwładniony bólem ofiar i zaczyna bardzo prawdziwie odczuwać cierpienie, które przestaje być iluzją i staje się obecne tu, i teraz. Tak też jest z powieścią „Straceni", historią opartą - po części - na faktach, gdyż autor został zainspirowany życiem seryjnego zabójcy Charlesa Schmida. Wplatając w fabułę podobieństwa losów, a także tworząc prawdziwą perełkę czyli doskonałe historyczno-kulturowe tło, wprowadza magię lat 60-tych z charakterystyczną muzyką, wydarzeniami politycznymi, a nawet z tak koszmarnym czynem jak zabójstwo Sharon Tate, wpływa na podświadomość czytelnika, przerażając go demonami drzemiącymi w zwykłych ludziach.

W swojej powieści Ketchum przedstawia studium psychopatycznej osobowości. Ray Pay jest pokazowym osobnikiem: teoretycznie to przeciętny człowieczek, jednak jego skłonność do okrucieństwa i niekontrolowane napady wściekłości obnażają osobowość nieprawidłową, na nieszczęście dla otoczenia Ray posiada ogromną zdolność do manipulowania ludźmi, a dzięki swojej skrupulatności doskonale się kamufluje, co prawda jego przestępcza działalność jest tajemnicą poliszynela, mimo to uchodzi za zaradnego, atrakcyjnego, młodego mężczyznę potrafiącego zauroczyć każdą kobietę i co ważniejsze, sprawnie radzącego sobie z podbramkowymi sytuacjami.
Trzeba przyznać, że portrety psychologiczne bohaterów są drobiazgowe i przenikające do głębi, w tej książce nie tylko Ray rządzi, ponieważ fabuła przedstawia jakby trzy wątki: Raya i Katherine ( specyficzna znajomość), Tima i Jennifer (skomplikowana znajomość) i Sally i Eda (zakazana znajomość) które spajają się w jeden głęboki, szokujący motyw kończący powieść wstrząsem i totalnym zaskoczeniem.

Podobno „Straceni" to jedna z najdojrzalszych powieści Jacka Ketchuma, być może, nie znam wszystkich książek tego autora, więc nie będę na ten temat teoretyzować , ale z całą pewnością przyznaje, że fabuła nie opiera się na bezsensownej makabrze, ale na powolnym i konsekwentnym budowaniu napięcia, na psychologicznej stronie człowieka, na jego zatraceniu i obłędzie. Wstrząsające wydarzenia, które mają w książce miejsce obezwładniają oraz wywołują sprzeciw wobec brutalności i zbrodni... nie tak świat powinien wyglądać.
Z czystym sumieniem polecam tę wzruszającą i przerażającą lekturę, która z całą pewnością zaskoczy Was kunsztem wykonania.