Strategia Antylop | Autor: Jean Hatzfeld

Wyobraźcie sobie scenę niczym z najgorszego koszmaru: kilka tygodni spędzone w buszu, mordercy ścigający swoje ofiary dzień w dzień, bez chwili wytchnienia, ścinający maczetami każdego kto wpadnie im pod rękę, niezależnie od płci i wieku. Wyobraźcie sobie, że z ponad 5 tysięcznej populacji zostaje jedynie garstka ocalałych, że muszą żyć obok katów, którzy zmienili ich życie w piekło. Potraficie to pojąć? Ja nie.

O ludobójstwie w Rwandzie, próbie trwałego wyeliminowania afrykańskiego plemienia Tutsich przez Hutu, słyszało niewielu. A przecież wydarzyło się to całkiem niedawno, w 1994 roku większość z nas było już świadomymi osobami, dlaczego informacja o tak potwornej zbrodni nie była nagłośniona? Gdzie były organizacje humanitarne broniące praw człowieka? Czemu żadne z państw zachodnich nie interweniowało, tylko bezczynnie przyglądało się masakrze tysięcy niewinnych istnień?

Książka Jeana Hatzfelda "Strategia antylop" jest trzecią książką tego autora dotyczącą zbrodni w Rwandzie. Autor po 9 latach od masakry powraca w rejony zamieszkiwane przez ocalałych Tutsich by sprawdzić jak przez te kilka lat zmieniło się ich życie. O tak potwornej zbrodni nie da się zapomnieć, jednak czas goi niektóre rany i być może życie Tutsich byłoby znośne gdyby nie kolejny cios zadany przez władze państwa, którzy bez zbędnych wyjaśnień wypuszczają z więzienia katów biorących udział w masakrze. Jak można żyć obok oprawców? Jak można codziennie mijać się z mordercą sióstr, braci, mężów, żon i dzieci? Czy można wybaczyć zrujnowanie całego życia i zniweczenie wszystkich planów na szczęście?

Władze miasta prowadzą program pojednania, organizują szkolenia dla byłych więźniów, uczą jak nie dać się prowokować, jak wybaczać niewiernym żonom i tolerować nie swoje dzieci, przestrzega przed kolejnymi zwadami z Tutsi, które mają być srogo karane. Pokrzywdzone plemię próbują przekonać do wielkodusznego aktu przebaczenia, zachęcają by w jakiś sposób ze sobą współpracować. Najbardziej przerażające jest to, że i Hutu i Tutsi doskonale zdają sobie sprawę z tego jak wiele dla siebie na wzajem znaczą, bez jednych drudzy nie mogli by funkcjonować, jedni są rolnikami, drudzy hodowcami bydła, jedni drugim potrzebni są do życia i mimo bolesnych wspomnień, które nigdy nie zostaną wyparte z pamięci, żyją obok siebie jakby nigdy nic się nie stało. Nikt nie mówi głośno o wyrządzonych krzywdach, nikt nie upomina się o należne zadośćuczynienie.

Książkę czytało mi się bardzo ciężko. Wielokrotnie odkładałam ją na półkę by po chwili znów do niej powrócić. Z każdą stroną, z każdym wypowiedzianym słowem moje przerażenie rosło. To zadziwiające jak wiele bólu i cierpienia może mieścić się na 240 stronach utworu.
Pojawia się pytanie co trzeba zrobić by sytuacje takie jak w Rwandzie nie powtórzyły się nigdy więcej? By niewinni ludzie nie musieli płacić życiem za niezrozumiałe segregacje rasowe?

Nie jest to łatwa książka. Przebrnięcie przez tą lekturę wymaga wiele sił i samozaparcia. Zupełnie nie chodzi o kunszt literacki, któremu nie mam nic do zarzucenia. Chodzi natomiast o tematykę, która może zbyt obciążać psychikę wrażliwego czytelnika.
Ja z pewnością długo o "Strategii antylop" nie zapomnę.
***
Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu Czarne i portalowi Sztukater.