Kapitanowie 1941 Tom 1 Pseudonim Grzmot | Autor: Tomasz Stężała

Tomasz Stężała to autor takich powieści jak „Elbing 1945: Odnalezione wspomnienia", „Elbing 1945: Pierwyj Gorod" i „Porucznicy 1939", który z urodzenia jest Elblążaninem, mieszkając w tym mieście po dzień dzisiejszy. Pisarz po skończonej służbie wojskowej, podjął się pracy nauczyciela biologii i języka angielskiego, jednak z zamiłowania uważa siebie za historyka, zainteresowanego szczególnie wojskowością i polityką. W swoich pozycjach literackich pan Stężała ukazuje historię rodzinnego miasta w czasach II wojny światowej, przedstawiając czytelnikom bohaterów, którzy żyli w tym trudnym okresie na tych terenach. Autor został wychowany w duchu patriotycznym - jego dziadek, Bolesław Nieczuja-Ostrowski, był dowódcą wojskowym, odznaczonym za swoje zasługi Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, co też przyczyniło się do rozwoju militarnej pasji Tomasza Stężały. Kiedy prawie dwa lata temu miałam okazję przeczytać „Porucznicy 1939", niemalże od razu znalazłam się na niebezpiecznym froncie oraz otrzymałam zaproszenie do niespokojnego miasta Elbląga, gdzie młode dziewczęta oczekiwały powrotu z wojny swoich ukochanych. „Kapitanowie 1941. Pseudonim Grzmot" to kontynuacja losów oficerów, których świat całkowicie zmienił się w 1939 roku.

Jak sam tytuł utworu wskazuje, akcja rozgrywa się w 1941 roku. Upalne lato niestety nie jest spokojne, ponieważ na sowiecko-niemieckiej granicy „pokoju" gromadzą się armie, będące gotowe na to, by zadać cios swoim niedawnym sojusznikom. Młodzi oficerowie nie mają żadnego wyboru – muszą spełniać swe obowiązki oraz mieć nadzieję na szybkie zwycięstwo. I tym razem w życiu bohaterów – zarówno tych reprezentujących losy Polaków, Niemców i Rosjan – dochodzi do wielu zaskakujących zdarzeń. Niemcy zdobywają medale w kampanii francuskiej, kapitan Nieczuja-Ostrowski przedostaje się do okupowanego Krakowa oraz stawia pierwsze kroki w konspiracji, Else i Berta niecierpliwie czekają na wiadomości o swoich ukochanych, a Berenika wraz z mężem znajduje nowy sposób na zarobek w niebezpiecznych czasach. Pomimo tego, że postacie rozsiane są po różnych terenach Europy, wszyscy liczą na to, że zbliżające się starcie zwaśnionych wojsk rozstrzygnie losy utraconej ojczyzny oraz przyniesie lepsze czasy. Codziennie muszą dokonywać trudnych wyborów, nie będąc pewnym każdego następnego dnia...

Autor po raz kolejny zabiera nas w podróż w czasie, prezentując przed nami drugą część beletryzowanej biografii Bolesława Nieczui-Ostrowskiego, historii jego rodziny oraz miasta Elbląga. I znów, czytając o dalszych losach znanych już mi postaci, podążałam ich niespokojnym krokiem, obserwując, jak przemierzali nieznane tereny, często ulegając kontuzjom czy też zdobywając wojenne rany podczas krwawych starć z wrogami. Uwielbiam książki historyczne, lecz okres II wojny światowej nigdy nie należał do moich ulubionych i tych najbardziej cenionych. Pomimo jednak tego, Tomasz Stężała zyskał moje zainteresowanie oraz spowodował, że z niepokojem obserwowałam rozwój wszystkich wątków. To już moje drugie spotkanie z twórczością tego pisarza i przyznam, że polubiłam jego utworu głównie za sprawą jednej rzeczy – autor pokazuje, że wojna wkradła się w życie postaci nagle, niespodziewanie. W jednej chwili młodzi mężczyźni musieli porzucić swoje plany i wyruszyć na front, doskonale wiedząc, że szanse na to, że powrócą do domu rodzinnego są niewielkie. Niewinne panny zostawały w miastach, które cały czas zmieniały się pod wpływem informacji o śmierci kolejnych żołnierzy, czekając na wiadomości od ukochanych, modląc się o to, by pewnego dnia najgorsza z możliwych myśli nie stała się prawdą. „Kapitanowie 1941. Pseudonim Grzmot" to nie tylko ukazanie dziejów armii różnych narodów, ale również przedstawienie niekiedy szalonych pomysłów młodych oficerów, ich tęsknoty za normalnością oraz siły, jaką każdy z nich w sobie nosił, pozostając zawsze czujnym przy broni. Pan Stężała tworzy przed nami wspaniałą historię, opartą w dużej mierze na faktach, sprawiając, ze zupełnie inaczej spoglądamy na przebieg zdarzeń, o których uczyliśmy się w szkole. Zachowanie zupełnie różnych bohaterów sprawia, że możemy zauważyć, jak wyglądał przebieg wojny z każdej ze stron, w zależności od pochodzenia danego żołnierza. Zarazem dostrzegamy życie mieszkańców Elbląga – miasta, w którym rządzili okupanci, widząc ich zaangażowanie w konspirację, czy też walkę o jak najlepszy byt.

Cała lektura składa się z kilkudziesięciu krótkich rozdziałów, pokazujących los danych postaci na przestrzeni określonego czasu. Dialogi bohaterów są intrygujące, często zaskakujące, tak samo jak opisy, doskonale oddające obawy walczących i ich bliskich, jak i też ukazujących wybrany aspekt ich życia. Miłym urozmaiceniem tekstu „Kapitanowie 1941. Pseudonim Grzmot" są fotografie, przedstawiające Elbląg, bądź żołnierzy w czasie trwania wojny. Zdjęcia pozwalają czytelnikowi lepiej wyobrazić sobie sytuacje, w jakich znaleźli się bohaterowie, oraz oddać problemy społeczności w roku 1941. Oprócz tego należy podkreślić, iż Tomasz Stężała wykazuje się ogromną wiedzą na temat poruszanych przez siebie tematów, wzbudzając zainteresowanie odbiorcy. Lekki styl autora pozwala nam jeszcze lepiej wgłębić się w historię odległego okresu, sprawiając, że nie tylko mamy okazję czytać ciekawą lekturę, ale również i zdobywać kolejne cenne informacje.

Miłośnicy II wojny światowej bez wątpienia od razu zakochają się w cyklu, jaki tworzy Tomasz Stężała. Spędziłam wspaniałe chwile w towarzystwie bohaterów wojennych, którzy swoimi działaniami niemalże cały czas zaskakiwali mnie na kartach „Kapitanowie 1941. Pseudonim Grzmot". Myślę, że utwory autorstwa tego pisarza zasługują na uznanie, ponieważ widać, iż pan Stężała pisze z ogromną pasją, zarażając czytelników swoimi zainteresowaniami.

Na początku chciałbym wyjaśnić, że "Kapitanowie 1941..." tak jak wskazuje okładka nie są pierwszym tomem cyklu, a pierwszym tomem drugiego tomu.

Książka autorstwa Tomasza Stężały opowiada perypetie jego dziadka, Bolesława Nieczui-Ostrawskiego oraz innych postaci rozgrywające się podczas drugiej wojny światowej. Jak zastrzega autor książek z cyklu "Trzy Armie" nie należy traktować jako powieściami, bowiem są one beletryzowaną biografią wcześniej wspomnianego kapitana AK. Moim zdaniem pan Tomasz trochę przesadza, bo i owszem pełnokrwistą powieścią książka ta nie jest, ale w znacznej większości ją przypomina, bo nie wyobrażam sobie, żeby wiedział on co myśleli np. niemieccy oficerzy. Postacie przedstawione w książce oczywiście istniały naprawdę, co więcej możemy obserwować poczynania bohaterów wywodzących się zarówno z Polski jak i Niemiec oraz Rosji, stąd zresztą wzięła się nazwa cyklu.

Od 1939 roku minęły już dwa lata, wojna ogarnęła cały świat, a niemieccy żołnierze czują się w Polsce jak u siebie, od teraz to oni patrolują drogi i pełnią role policji, a Polacy na swoje szczęście czasem znajdują u nich pracę. Jednakże gdzie się dobrze wiedzie, gdzieś indziej coś się psuje i tak jest i teraz. Hitler i Stalin nie darzą się już taką sympatią jak zaraz po pakcie Ribbentrop-Mołotow i podczas agresji na Polskę. Teraz stosunki między dwoma największymi XX-wiecznymi wodzami Europy zaczynają się gotować. Milionowe armie zaczynają się gromadzić na jeszcze pokojowych granicach, oficerowie są gotowi spełnić swój obowiązek wobec ojczyzny i walczyć z całych sił z nadzieją na zwycięstwo, jednak jak wiadomo dwóch wygrać nie może, a w tej walce zmierzą się wyjątkowi rywale... Niemieccy dowódcy czują strach, sowieccy towarzysze piją.

W takich realiach swój żywot prowadzi Bolesław Nieczuja-Ostrowski, który przybywa wraz z rodziną do Krakowa i planuje pierwszą konspirację. Następnie można zaobserwować Jakuba Morawskiego, który przebywa okupowaną Polskę na swoim motorze. Kolejnymi bohaterami są Borys Borysewicz Awiłow, Otto Wendig, Katarzyna Klim, Else, Hilmar Schoeptter, Herbert Engbrecht, Siergiej Iwanowicz Bars i inni, których imion i nazwisk tutaj nie zamieściłem, ponieważ nie widziałem w tym większego sensu. Tutaj potwierdza się jednak początkowe zastrzeżenie autora - że nie jest to powieść. Rzeczywiście wszystko jest tutaj bardzo chaotyczne, momentami trudno się połapać, jakiej narodowości żołnierzy obserwujemy i właściwie jaki mają interes w tym co robią, na szczęście przychodzi tutaj ściągawka, która widnieje na pierwszych stronach książki, a i same nazwiska czasami mogą pomóc się połapać. Nie zmienia to jednak faktu, że powieść jest przeznaczona dla prawdziwych wyjadaczy i prawdziwych miłośników historycznych, którzy są specjalistami od drugiej wojny światowej. Wszystko jest tutaj bardzo dokładnie opisane, co ciekawe jednak taka forma "pół powieści" nie nudzi, a nawet trochę wciąga. Książka pokazuje nie tylko ruchy, ćwiczenia i konspiracje wojskowe, a także życie normalnych cywili żyjących w 1941 roku, co stanowi pewien smaczek.

Podsumowując...

Jest to powieść idealna dla prawdziwych wyjadaczy historii drugiej wojny światowej, ale myślę, że dla miłośników historii wszelakiej (innej niż II wojny światowej) też będzie to niezła opowieść, choćby ze względu na dokładność i szczegółowość. Autor pisze z pasją i to widać, a dodatkowo swoją pasją zaraża czytelnika, a więc musicie prawdziwie przemyśleć, czy sięgnąć po tę pozycję, bowiem czytając ją możecie już nigdy nie uwolnić się od drugiej wojny światowej.

Koniec końców polecam!