Spotkania Z Nagą Małpą. Opowieści O Zwierzętach | Autor: Robert Jurszo

  „Spotkania z nagą małpą” Roberta Jurszo to niewielki zbiór, zawierający sześć dość krótkich, ale treściwych reportaży, których bohaterami są zwierzęta. Tym, co je wyróżniło w oczach autora na tyle, że stanowiło kryterium do opisania ich, był fakt, że w którymś momencie życia na ich drodze stanęli ludzie — nagie małpy. Autor chciał pokazać, jakie konsekwencje dla bohaterów niosły te spotkania — często niemające miejsca z inicjatywy zwierząt i przebiegające wbrew ich woli. Niestety, jak można się domyślić, w większości przypadków zwierzę ponosiło najwyższy koszt, co pokazuje, z jaką wyższością nadaliśmy sobie prawo do uznawania zwierząt za podległe nam istoty, sprowadzane często do roli przedmiotu, również przedmiotu badań. Z tego przeświadczenia wynika traktowanie zwierząt nie jako równoprawnych, żyjących i czujących istot, partnerów w badaniach, ale właśnie obiektów przeprowadzanych eksperymentów. Rodzi się pytanie, czy mamy prawo wychodzić z założenia, że nasza ciekawość, chęć poznania, zbadania, sklasyfikowania, zbliżenia się do prawdy daje nam prawo do eksperymentowania na innych żywych organizmach? Innymi słowy — czy nasza chęć zdobycia wiedzy i przyśpieszenia rozwoju jest ważniejsza niż życie i dobrostan innych żywych istot? Czy w imię nauki i postępu możemy skazywać zwierzęta na życie w narzucanych im warunkach, często takich, które nie współgrają z ich potrzebami; fundując im życie pełne bólu i cierpienia, kończące się śmiercią, nierzadko poprzedzoną długą agonią?

Co warto zaznaczyć, Robert Jurszo starał się spojrzeć na te wydarzenia nie tylko z perspektywy ludzi, wiele miejsca poświęcając na jedyny w miarę zrozumiały dla nas język, jakiego używają zwierzęta — na zachowanie i mowę ciała, chociaż to nasze rozumienie zwierzęcej mowy ciała też bywa kontrowersyjne, jak w przypadku mężczyzny, który uznał, że ma prawo odbyć stosunek seksualny z samicą delfina, bo czuł się przez nią adorowany i zinterpretował jej dźwięki jako oznakę rozkoszy. Możemy zatem zastanawiać się, na ile ten mężczyzna zrozumiał — i na ile my wszyscy naprawdę rozumiemy język ciała zwierząt, a w jakim stopniu jednak wydaje nam się jedynie, że potrafimy dobrze zinterpretować ich sygnały, gdy tymczasem widzimy w ich zachowaniu to, co chcemy zobaczyć.

Bardzo ciekawy był dla mnie rozdział poświęcony żubrowi Wikingowi, prawdopodobnie dlatego, że pamiętam tego zwierzęcego bohatera ze wzmianek i fotografii, jakie publikowane były przez Adama Wajraka. Pamiętam też bardzo dokładnie, kiedy pojawiła się wzmianka o jego śmierci i to, jakie uczucia we mnie to wzbudziło. Dzięki autorowi miałam okazję przypomnieć sobie, co wtedy czułam i przeżyć to raz jeszcze.

Książkę czytało mi się świetnie, jak zbiór artykułów popularnonaukowych, pisanych z perspektywy przyrodnika, badacza, podchodzącego z szacunkiem do zwierząt, starającego się ukazać analizę przypadku, ale nie podając czytelnikom gotowych odpowiedzi. Bardzo podoba mi się taki zabieg, ponieważ każdy z nas może samodzielnie wyciągnąć wnioski. Robert Jurszo analizuje konsekwencje, jakie spotkanie człowieka niosło dla zwierząt, pochylając się nad wieloma aspektami tego wydarzenia. Co ważne, robi to, unikając bambinizmu pod sztandarem „biedne zwierzaczki" i nadmiernego wzbudzania litości, co odbiłoby się niekorzystnie na przesłaniu książki, zamiast tego pozwalając, by fakty mówiły same za siebie i pozostawiając ocenę sytuacji sumieniom czytelników. Czy się wzruszymy — pozostaje tylko kwestią nas samych, gdyż nie napotkamy tutaj przesadnego epatowania cierpieniem w celu wzbudzenia w nas określonych reakcji.