Lot Jaskółek | Autor: Hilary McKay

  Można być zwykłym dzieckiem marzącym o świetlanej, bajkowej przyszłości, z głową pełną pomysłów na zabawy i interesy. Można być dzieckiem nie mającym pojęcia o świecie poza własnym najbliższym otoczeniem, nie mającym świadomości o politycznych podziałach na „lepszych” i „gorszych”. Można być dzieckiem wyjątkowo uzdolnionym albo czekającym na odkrycie swojej wyjątkowości. W powieści „Lot jaskółek” wydanej przez Dwie Siostry czytelnik poznaje wiele wspaniałych dzieci. I tak, Erik to chłopak nietuzinkowy, obdarzony niezwykłą wrażliwością głównie wobec zwierząt. Razem z najlepszym przyjacielem Hansem żyje w Niemczech rządzonych przez Hitlera. Ruby od najmłodszych lat mierzy się z niechęcią otoczenia w stosunku do jej nietuzinkowego wyglądu, a Kate… któż by zwracał uwagę na chorowitą dziewczynkę, która sprawia same kłopoty w licznej, wielodzietnej rodzinie. Każde z nich w innym miejscu świata spędza dni na zabawie i bardzo ważnych sprawach, takich jak szukanie akceptacji, dążenie do spełnienia marzeń czy osiągania radości z małych rzeczy. Nie mają świadomości, że oto zbliża się największa tragedia, jaką widział świat. Wojna światowa, która nie zwraca uwagi na marzenia, pasje, relacje, koligacje rodzinne itp. burzy dziecięcy świat i wystawia na próbę wartości i znaczenia.

Powieść „Lot jaskółek” jest przejmująca do szpiku kości, poruszająca i wzruszająca jednocześnie. Oto czytelnik, zagłębiając się w pierwszych rozdziałach przypadających na dwudziestolecie międzywojenne, poznaje cudowne dzieci. Cudowne nie jakiś bohaterski sposób, ale wyjątkowe na swój wyjątkowy sposób. Choć niejednokrotnie mierzą się one z problemami, a niektóre akurat szykują się do startu w dorosłość, są takimi dziećmi, z którymi nie sposób się nie zaprzyjaźnić. Czytelnik poznaje ich życie, wchodzi do ich domów, by dowiedzieć się czegoś o każdym członku rodziny i warunkach życia, odsłuchuje największe sekrety, spędza razem święta, wyłapuje zabawne anegdotki. A potem nagle przychodzi, niby zapowiadany, a jednak niemożliwy do pojęcia koszmar wojny ze swoim niszczycielskim żniwem. Dzieci, które nie mogą być już dziećmi, jak dawniej, stają przed wieloma wyborami, a w ich głowach pojawia się pytanie, co jest siłą, a co słabością? Jakie jest właściwe postępowanie? Czy ci, których znamy od lat, nagle mogą okazać się największymi wrogami? Co zrobić, by ocalić swoje życie lub wartości i jak zrozumieć wszystko, co dzieje się wokół?

Najlepsze są takie historie, które nie są „po coś”, czyli pozbawione wymuszonego, wyłuskanego morału, którego przekazaniu służyć ma cała konstrukcja opowieści. Takie historie, które pozwalają na poznanie czyjegoś losu, czyjejś codzienności, co w konsekwencji samo przez się, w prosty sposób pozwala na dojście do bardzo ważnych wniosków. W końcu historie dające możliwość snucia refleksji, na podstawie których odróżnia się dobro od zła, pozytywne zachowanie od negatywnego lub dostrzega, że to wcale nie są takie oczywiste rzeczy. Bo może walczy się nie po tej stronie barykady, bo nie było innego wyjścia? Bo coś siłą zmusiło nas do sięgnięcia po ostateczne rozwiązania? Hilary McKay pokazuje, że nie wszystko jest jednoznacznie czarne lub białe. Bo nigdy nie wiemy tego, co nas czeka, tak, jak nie wiedzieli tego młodzi bohaterowie „Lotu jaskółek”.

Takich powieści, jak ta, brakuje. Powieści o zwykłych dzieciach zaplątanych w niezależne od nich okoliczności, o wyborach i o konsekwencjach, też o wojnie, ale pokazanej z perspektywy tych najmłodszych. Ponadto Hilary McKay snuje swoją opowieść przepięknym językiem, który wznosi książkę na wyższy poziom literackiej estetyki. Tej prozy nie da się zapomnieć. Jest jak wszystkie najważniejsze książki Astrid Lindgren, czy też ponadczasowa klasyka.