Rozpieszczony Umysł | Autor: Jonathan HaidtGreg Lukianoff

  Książka "Rozpieszczony umysł. Jak dobre intencje i złe idee skazują pokolenia na porażkę" autorstwa Grega Lukianaoffa (publicysta i prawnik) i Jonathana Haidta (psycholog) została napisana w języku angielskim w 2018 roku w oparciu o przemyślenia nad wyzwaniami oraz problemami, jakie niesie edukacja na uczelniach wyższych w Stanach Zjednoczonych. Z pewnością można zauważyć, iż na naszych rodzimych uczelniach problem ten jest także zauważalny i jest on rzeczywiście głęboki i bardzo skomplikowany, dlatego z tej perspektywy również jest to interesująca lektura dla czytelników. Sam problem dotyczy przede wszystkim pewnego rodzaju “poprawności” myślenia, która niestety niesie wraz z sobą pewne konsekwencje, a mianowicie wycofywanie się z zajmowania konkretnego stanowiska w dyskusjach.

Książka ta podejmuje tematy psychologiczno-socjologiczne i pojawiła się niedawno na rynku wydawniczym w języku polskim w Wydawnictwie Zysk i S-ka.

W lekturze “Rozpieszczony umysł”, jak już wspomniałam, autorzy analizują zmiany głównie w amerykańskiej kulturze uniwersyteckiej oraz społeczeństwie amerykańskim, zwracając uwagę na rosnący problem ograniczania wolności słowa i nadmiernego troszczenia się o uczucia i emocje studentów. Autorzy twierdzą bowiem, iż w pewnym sensie, od dłuższego czasu, można zauważyć wśród młodych ludzi tendencje do unikania tematów trudnych, wymagających przyjęcia konkretnego stanowiska i opowiedzenia się za konkretną sprawą (ucieczka od odpowiedzialności). Argumentują problemy te narzucaniem z zewnątrz i chętnie przyjmowanym przez m.in. wspomnianych studentów, asekuracyjnego sposobu wyrażania poglądów (lub wręcz zakazem ich wyrażania). Autorzy postanowili więc temat szczegółowo zgłębić, opierając się na trzech zasadniczych “Wielkich Nieprawdach”. Wśród nich znalazły się: “Co cię nie zabije, uczyni cię słabszym”, “zawsze ufaj swoim uczuciom” oraz “życie to wojna między dobrymi i złymi ludźmi”.

Autorzy zaznaczają, że hamuje się pewne umiejętności, które mogliby młodzi ludzie uzyskać, właśnie dzięki konstruktywnej konfrontacji z problemami i tego ich się pozbawia. Dodać też warto, iż w taki sposób prowadzi się młode pokolenie do spadku odporności psychicznej, która przecież rośnie dzięki ekspozycji na m.in. trudne sytuacje, wymagające myślenia i podejmowania decyzji, i przede wszystkim brania odpowiedzialności. Lektura daje więc naprawdę do myślenia!

Autorzy skupiają się także na pewnym sposobie myślenia, który niepokoi. Mam tu na myśli tzw. "myślenie absolutne", czyli tendencję do postrzegania spraw w sposób jednostronny oraz unikania kontrowersji. Tego typu podejście, jak wskazują Lukianoff i Haidt, może doprowadzić do ograniczenia zdolności do otwartej i zdrowej debaty, a także do niewłaściwego oceniania różnorodności punktów widzenia. Książka wnikliwie analizuje również pojęcie "myślenia katastroficznego", ukazując, w jaki sposób przesadna ocena ryzyka może prowadzić do chronicznego lęku i unikania nowych wyzwań.

Ważnym aspektem omawianym w książce jest także rozwijanie zdolności radzenia sobie z porażkami. Lukianoff i Haidt zwracają uwagę, iż unikanie sytuacji stresowych może ograniczać umiejętność radzenia sobie z przeciwnościami i prowadzić do osłabienia rozwoju osobistego. Autorzy podają liczne przykłady, gdzie "bezpieczne przestrzenie" w edukacji ograniczają potencjał uczenia się, poprzez unikanie tematów trudnych czy konfliktowych.

Książka skupia się również na wpływie technologii, szczególnie mediów społecznościowych, na umysł młodszych pokoleń. Autorzy analizują, jak stała ekspozycja na treści online wpływa na emocje oraz zdolność do koncentracji i refleksji młodzieży.

"Rozpieszczony umysł" to istotny głos w dyskusji a Lukianoff i Haidt wskazują na potrzebę zachowania równowagi, pomiędzy ochroną emocjonalną, a rozwijaniem naturalnych zdolności do radzenia sobie z trudnościami. Książka stawia pytania o rolę edukacji w kształtowaniu krytycznego myślenia, tolerancji dla różnorodnych punktów widzenia oraz umiejętności konstruktywnej debaty.