Intuicje Moralne O Poznaniu Dobra I Zła | Autor: Artur Szutta

Artur Szutta jest profesorem Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie zajmuje się filozofią, a w szczególności filozofią społeczną, etyką, metaetyką i epistemologią moralną. Współpracuje z wieloma pismami i portalami filozoficznymi, gdzie publikuje swoje teksty i rozważania. Sięgnęłam po jego książkę „Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła”, gdyż chciałam co nieco dowiedzieć się o tym, co filozofia mówi o pochodzeniu moralności. Już na wstępie autor informuje, że będzie odnosił się do sceptycyzmu moralnego i polemizował z jego twierdzeniem, że nasze przekonania moralne nie mają żadnego uzasadnienia obiektywnego, wszystkie pochodzą z innych przekonań. Według autora jednak moralność bierze się z intuicji, co będzie chciał udowodnić w swojej książce.

W pierwszej części Artur Szutta zajmuje się prezentacją poglądów intuicjonizmu etycznego w ujęciu historycznym. Skupia się zatem na przedstawicielach brytyjskiego intuicjonizmu z wieku XVII i XVIII, a także bardziej współczesnych myślicielach. Formułuje również zarzuty, z jakimi spotkali się intuicjoniści, kiedy w latach 40-tych XX wieku ich poglądy zostały w zasadzie całkowicie odrzucone.

Dopiero pod koniec XX wieku i na początku XXI, koncepcja powróciła do łask i doczekała się kolejnych opracowań i przemyśleń dzięki Robertowi Audiemu, czy też Michaelowi Huemerowi. Powstały wtedy teorie mówiące o tym, że dowiadujemy się o tym, co jest moralne dzięki racjonalnemu zrozumieniu, albo jawieniom (niemożliwych do zdefiniowania), albo na drodze percepcji, albo też emocjom.

Po przedstawieniu tak szerokiego kompendium wiedzy o intuicjach moralnych autor dokonuje ich syntezy, by zaprezentować własne poglądy na ten temat. Stwierdza, że traktowanie przedstawionych wcześniej tez jako wykluczających się, jest nieprawidłowe. Wszystkie je można scalić, by stworzyć spójna koncepcję opartą na przekonaniu, że to emocje odgrywają największą rolę w poznawaniu dobra i zła. Doświadczanie emocji w obliczu różnych wydarzeń sprawia, że cały czas kształtujemy swój kręgosłup moralny, definiujemy siebie, a jednocześnie odkrywamy uniwersalne prawdy. Wygląda więc na to, że moralność w dużym stopniu bierze się z życia społecznego – powstaje na podstawie obserwacji postaw innych ludzi.

W ostatniej części swojej książki Artur Szutta prezentuje metodę refleksyjnej równowagi i cnoty intelektualne, które służyć mają budowaniu kodeksu moralnego i dążeniu do prawdy. W metodzie tej wyróżnia trzy główne etapy: wybór sądów moralnych, następnie ich wyjaśnienie, a na końcu sformułowanie takich zasad, które są zgodne ze sobą i spójne (pamiętając o porównaniu ich do wszelkich alternatywnych sądów).

„Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła” Artura Szutty to typowo filozoficzna publikacja, która dla przeciętnego czytelnika nie będzie żadną przyjemnością. Mi osobiście również nie przyniosła wiele radości, jednak oczywiście nie dla przyjemności zapewne powstawała, więc nie mogę czynić z tego zarzutu. Jest bardzo trudna, pełna naukowych pojęć, bogata w bibliografię, szczegółowa, wymagająca nie tylko skupienia, ale też osadzenia w filozoficznej i logicznej terminologii. Przyznaję, że mnie przerosła. Na podkreślenie zasługuje jednak fakt, że jest wnikliwa, prezentuje nie tylko poglądy poszczególnych myślicieli, ale zarysowuje również cały obraz dyskusji, jaka narosła wokół poszczególnych koncepcji. Nie jestem w stanie wypowiedzieć się na temat poglądów autora, uważam, że brakuje mi kompetencji. Dostrzegam jednak systematyczność i przejrzystość tej pracy. Polecam ją jednak tylko specjalistom, którzy na co dzień zajmują się filozoficznymi rozważaniami, gdyż do życia szarego człowieka nic nie wniesie.