Duchy We Śnie, Duchy Na Jawie. Papua Zachodnia | Autor: Grzegorz Kapla

CODZIENNOŚĆ (U) DANI

Chyba nie ma osoby, która choć odrobinę nie ciekawiłaby się ludami pierwotnymi zamieszkującymi jakieś niedostępne dla normalnego człowiek (przynajmniej pozornie) regiony naszej planety. To w końcu szansa na zobaczenie, jaki żywot wiedli i jak sobie radzili może nie nasi przodkowie, ale na pewno ich rówieśnicy, z innych stron świata. Fakt, że po dziś dzień pozostali niemal do końca tacy sami, jak wieki temu, jest szczególnie atrakcyjna dla współczesnych, coraz bardziej uzależnionych od techniki i technologii ludzi. Wielu podróżników i fascynatów wyruszało by poznać ich z bliska. Wielu starało się wszystko to opisać i przedstawić. Jaki więc sens ma sięganie po kolejną tego typu książkę? A no ma, bo dzieło Grzegorza Kapali, „Duchy we śnie, duchy na jawie: Papua Zachodnia” to intrygujące, subiektywne spojrzenie na niezwykły świat, który wbrew wszystkiemu zdołał przetrwać do naszych czasów.

Dla niewtajemniczonych jednak, kilka słów na temat tego, kim są Dani. To lud z Nowej Gwinei, który wciąż żyje tak, jak ich przodkowie. A, żeby być dokładnym, prawie tak, jak oni. I prawie tak, jak żyło się w epoce kamienia łupanego. Prawie. Palą zmarłych, kontaktują się z duchami, polując, używają do tego łuku i strzał, za kuchnię służą im doły w ziemi. Porzucili jednak kanibalizm, od kiedy mieli styczność z misjonarzami. I mieli też styczność z najnowszą techniką: od samolotów zaczynając, na komputerach skończywszy. Wciąż jednak trwają wierni tradycji, choć cały ich świat jest rozdarty między podziały narodowe, różne wyznania, jawę i sen. Czy długo uda im się żyć tak, jak tego chcą?

Grzegorz Kapla nie próbuje nam udzielać odpowiedzi na różne pytania. Nie chce nam dać kompleksowego przewodnika po historii, kulturze i świecie Dani. Co zatem jest jego celem? Rzecz najprostsza z możliwych – podzielenie się swoją pasją w taki sposób, w jaki on to widzi, a przede wszystkim w jaki wszystko to czuje. Bo to właśnie książka o odczuciach, o miłości i codzienności. Takiej ujmującej zwyczajnością codzienności w świecie, gdzie zatrzymał się czas.

Czy to bardziej książka o codzienności Dani czy o codzienności człowieka, spędzającego u Dani czas, każdy będzie musiał rozsądzić według własnych kryteriów. Jak jednak by na całość nie patrzeć, ma w sobie to coś. Taką niezobowiązującą lekkość dziennika z wyprawy, połączoną z odkrywaniem tajemnic związanych z jej celem. Niedające spać pchły, chodzący niemal nago ludzie, polowania, przygotowywanie posiłków… Obserwujemy tu wszystko oczami autora, niemal jakbyśmy doświadczali tego na własnej skórze – wszystko dzięki świetnemu stylowi, jakim operuje pisarz.

Jaki to styl? Przede wszystkim lekki, ale literacko satysfakcjonujący. Bo „Duchy we śnie, duchy na jawie: Papua Zachodnia” to relacja, ale napisana niczym powieść. Wciąga, intryguje, dostarcza nam też sporo przemyśleń autora i ciekawostek z jego życia. Ale cieszy przede wszystkim naprawdę solidne wniknięcie w tematykę ludu Dani, łącznie z krótkim słowniczkiem ich języka. Oczywiście, jak na książkę podróżniczą przystało, całość ma do zaoferowania naprawdę solidną porcję zdjęć, dobrze ilustrujących najróżniejsze aspekty codzienności wśród mieszkańców Nowej Gwinei. Dobre wydanie na papierze kredowym pozwala czytelnikom cieszyć się fotografiami, a jakość całości wszystkim miłośnikom tematu gwarantuje naprawdę znakomitą zabawę. Chyba dodawać nic więcej nie trzeba, prawda? Lubicie pierwotne ludy i podróże? To książka dla Was, nawet jeśli myślicie, że już zbyt dużo podobnych lektur przewinęło się przez Wasze ręce.

"Duchy we śnie, duchy na jawie" to opowieść o spotkaniu z żyjącym w interiorze Nowej Gwinei ludźmi Dani. Nie używam słowa plemię, bo w języku Dani to słowo oznacza ludzi. Żyją na granicy światów: cywilizacji współczesnej i tej z epoki kamienia łupanego. Palą swoich zmarłych, rozmawiają z duchami, polują z łukiem i strzałami, które nie mogą zniszczyć piór świętych ptaków i gotują w dołach wygrzebanych w ziemi. Ale widzieli samolot i komputer, a odkąd zawitali do nich misjonarze, nie jedzą swoich wrogów.
Żyją na granicy wolności i niewoli, bo Papua choć pragnie wolności, jest terytorium podległym Indonezji. Żyją na granicy chrześcijaństwa i animizmu, a granica ta przebiega w poprzek ich serc.
Żyją w strefie kontaktowej. Trochę we śnie, trochę na jawie. Nie można tam przeniknąć, ale można dotrzeć, chociaż trzeba iść pieszo, wynająć tragarzy, kucharza i przewodnika. Trzeba spać ze świniami, jeść tylko pataty i banany, czasem nawet narysować słownik.
To przygodowa opowieść. Nie ma pretensji żeby cokolwiek wyjaśnić, po prostu opowiada kawałek świata, który trudno zrozumieć, ale do którego warto dotrzeć, żeby nauczyć się kilku spraw o samym sobie.

Grzegorz Kapla. Reporter. Żyje z pisania, odkąd odkrył konfucjańską zasadę, że jeśli wybierzesz zajęcie, które kochasz, nie będziesz musiał pracować ani jednego dnia. Imał się wielu zajęć. Czyścił zęzy na statkach, malował kominy, produkował papier, uchwalał budżet miasta na prawach powiatu, próbował napisać słownik polsko-papuaski, skakał z wodospadu, próbował nowych dróg w Tatrach, kochał i próbował odnaleźć eliksir na złamane serce, włócząc się dookoła świata. Autor kilku reporterskich książek (w tym jednej nominowanej do tytułu Podróżnicza Książka Roku) i trzech powieści (jedna nominowana do Róż Gali).