Miłości Polskich Królowych i Księżniczek | Autor: Iwona Kienzler

Książka o charakterze niebagatelnym, bowiem poruszającym kwestie uczuć, romansów, a nawet intryg miłosnych czy skandali polskich królowych i księżniczek z dynastii Piastów i Jagiellonów. Poznajemy ich losy w kontekście życia uczuciowego i emocjonalnego, które czasem wywierało wpływ nie tylko na nie same, ale również na losy całego kraju.

Losy zarówno prywatne jak i polityczne polskich królów i książąt interesują czytelników od dawien dawna, bowiem zamierzchłe czasy pociągają nas swoją tajemniczością. Czytając o nich, poznając ich życie i obyczaje staramy sobie wyobrazić siebie na ich miejscu i odnieść ich życie do współczesnej rzeczywistości kulturowej. Jednakże kwestie związane z życiem polskich księżniczek i królowych osnute są niejako mgiełką tajemniczości. Nie znamy ich konkretnych losów, a jedynie drobne (zwykle mało znaczące) urywki wiedzy historycznej na temat ich życia w kontekście politycznym. Zapominamy, że przecież za każdym wielkim mężczyzną stoi zazwyczaj mądra i wyjątkowa kobieta, która ma niebagatelny wpływ na jego życie, decyzje, a czasem nawet historię całego kraju lub jego regionów. Żony polskich królów i książąt miały na nich nie tylko wpływ dzięki tak zwanym „kobiecym sztuczkom", ale przede wszystkim mądrości, sprytowi i własnym ambicjom (być może czasem nazbyt wygórowanym), czego dowodzą fakty przytoczone przez autorkę publikacji. Losy żon władców polskich były zwykle nie do pozazdroszczenia wbrew powszechnemu myśleniu o nich, jako o księżniczkach prowadzących beztroskie życie. W czasach Piastów i Jagiellonów kobiety traktowane były marginalnie, bowiem jedynie jako swoisty dodatek do mężczyzny, jego niezbyt istotna ozdoba, lub karta przetargowa, gdy niezbędne było zawarcie sojuszu politycznego. Takie informacje są zazwyczaj skrzętnie pomijane w wszelakich podręcznikach czy opracowaniach historycznych, czego skutkiem jest brak świadomości o zasługach małżonek władców. Dlatego publikacja Iwony Kienzler jest niejako lekturą obowiązkową, a przynajmniej interesującym uzupełnieniem wiedzy historycznej i obyczajowej o zamierzchłych czasach.

Autorka zebrała i poddała wnikliwej analizie materiały i źródła historyczne na podstawie, których powstało niniejsze opracowanie. Zebrane w niej zostały zarówno fakty z życia najważniejszych kobiet w historii Polski, ale również informacje o ówczesnej obyczajowości. A wszystko to zostało osadzone w rzeczywistości wydarzeń historycznych i opatrzone ciekawą narracją. Autorka, która jest również narratorem, doskonale prowadzi czytelnika przez poszczególne życiorysy. Natomiast czytelnik dzięki swobodzie językowej ma wrażenie, że czyta wciągające opowiastki fikcyjne, od których nie sposób się oderwać. Iwona Kienzler dokonała wybitnego wyboru ciekawych postaci historycznych, a ich uczucia i namiętności przedstawiła na tle rzeczywistych dworskich intryg i polityki. Dopóki nie przeczytałam niniejszej pozycji nie przypuszczałam nawet, że możliwe jest tak ciekawe przedstawienie rzeczywistości historycznej tego okresu.

Książka jest swoistym połączeniem podręcznika do historii i zbioru opowiadań opartych na autentycznych źródłach historycznych. Dowiadujemy się z niej wielu istotnych informacji na temat sojuszów w naszym kraju, kwestiach dynastycznych, politycznych i upodobaniach władców, ale przede wszystkim poznajemy losy i emocje niezwykłych postaci kobiecych. Przedstawione postaci zostały ujęte z tak życiowej perspektywy, że zupełnie zatraca się granica różnic między pokoleniami. Bowiem poznając ich stany emocjonalne, oczekiwania, reakcje wobec otaczającej je rzeczywistości, przekonujemy się, jak niewiele różnią się od współczesnych kobiet. Różnica drzemie jedynie w kwestii wolności wyboru i obyczajów. Warto więc sięgnąć po tę książkę nie tylko po to, by spędzić czas na przyjemnej lekturze, ale także by niejako wczuć się w losy poprzednich pokoleń. A przy okazji mamy także szansę, by w przystępny sposób przyswoić sobie podstawowa wiedzę historyczną o dynastiach Piastów i Jagiellonów.

W dzisiejszych czasach już chyba tylko małe dziewczynki wierzą w to, że królewskie pary żyły ze sobą długo i szczęśliwie, a bycie królową wiązało się z cudownym, pozbawionym trosk, stanowiącym niekończące się pasmo przyjemności życiem. Tak naprawdę los królewskich małżonek był nie do pozazdroszczenia: najczęściej wydawano je za mąż we wczesnym dzieciństwie, nierzadko za nigdy wcześniej nie widzianego mężczyznę w wieku ich ojca lub dziadka, a ich główną rolą było obdarzenie władcy następcą tronu gwarantującego ciągłość dynastii, ewentualnie córkami, które, wydane odpowiednio za mąż, stanowiłyby rękojmię przyszłych sojuszy. Pomijane na kartach historii, żyły w cieniu królewskich małżonków; wykluczano je od sprawowania władzy traktując jak niepełnosprawne intelektualnie i moralnie, co miało wynikać z ich przewrotnej, kobiecej natury. Rzadko kiedy wspomina się o ich wpływie na losy kraju, politykę i męża, choć były przecież wśród nich kobiety mądre, inteligentne, wybitne, o silnej osobowości, niejednokrotnie bardziej nadające się do sprawowania rządów niż panujący monarcha; zwykle postrzegane przez pryzmat biografii władcy lub wspominane jedynie w jego kontekście. Iwona Kienzler na kartach niniejszej książki postanowiła przyjrzeć się roli w historii i życiu prywatnemu królewskich małżonek, córek i krewniaczek, którym przyszło dzielić życie z władcami z dynastii Piastów i Jagiellonów.

Autorka przywołuje postać czeskiej księżniczki Dąbrówki, żona pierwszego historycznego władcy Polski Mieszka I, która w świadomości Polaków funkcjonuje jako krzewicielka chrześcijaństwa i matka pierwszego polskiego króla. Jawi się ona jako kobieta o silnej osobowości i inteligentna, mający duży wpływ na męża, której udało się dokonać trudnej sztuki i połączyć szczęście małżeńskie z racją stanu. Jej córka, zapomniana przez polską historię Świętosława, była nie tylko królową Szwecji, Danii, Norwegii i Anglii, ale też bohaterką skandynawskich sag, zaś jej burzliwe życie mogłoby posłużyć za gotowy scenariusz filmowy. Wspomnimy ambitną Judytę, żonę Władysława Hermana, która wolała życie u boku potężnego kochanka niż słabego księcia oraz odważną i bezkompromisową Agnieszkę, żonę Władysława Wygnańca, która była doskonałym przykładem na to, że historię piszą zwycięzcy i zamiast wspominać ją jako inspiratorkę zjednoczenia Polski, mówi się o niej w kontekście pierwszej w naszych dziejach seksafery. Kienzler snuje też opowieść o losach nieszczęsnej Ludgardy, żona Przemysła I, która za bezpłodność zapłaciła własnym życiem; barwnie i ciekawie opowiada o żonach Kazimierza Wielkiego, jedynego króla-bigamisty w dziejach Polski. Intrygująco przedstawia postać Elżbiety Bośniaczki, matki Jadwigi Andegaweńskiej, kobiety ambitnej i bezwzględnej, której niestety zabrakło rozeznania politycznego, za co zapłaciła najwyższą cenę. Interesująco zarysowane zostały losy małżonek Władysława Jagiełły: Jadwigi, która z racji tytułu króla Polski aktywnie uczestniczyła w rządach i stała się równoprawnym partnerem monarchy, władczynią mądrą i dalekowzroczną; Anny, posądzanej o wiarołomstwo; Elżbiety Granowskiej - statecznej i leciwej matrony, która stała się największą miłością króla oraz młodziutkiej Sonki, która dała Jagielle upragnionego dziedzica. Fascynująca jest historia Elżbiety Rakuszanki nazywanej "matką królów", której ułomność i brzydota nie stanęła na przeszkodzie do małżeńskiego szczęścia i która z Kazimierzem Jagiellończykiem stworzyła jedno z najbardziej udanych małżeństw królewskich w naszej historii. Poznamy losy królowej, która miała w życiu znacznie mniej szczęścia - Elżbiety Habsburżanki, przez cały czas trwania małżeństwa zabiegającej o uczucie Zygmunta Augusta i akceptację jego matki, Bony. Nie można oczywiście nie wspomnieć o miłości Barbary Radziwiłłówny, której burzliwy romans z królem wywołał prawdziwy skandal czy o dramatycznych kolejach losu Katarzyny Jagiellonki, matki Zygmunta III Wazy, która długie lata spędziła w szwedzkim więzieniu.

Książka "Miłości polskich królowych i księżniczek" okazała się lekturą maksymalnie satysfakcjonującą pod każdym względem. Iwona Kienzler nie tylko wykonała bardzo rzetelny research, dzięki któremu poznajemy losy zapomnianych kobiet z dynastii Piastów i Jagiellonów w wyjątkowo szerokim kontekście historycznym, lecz także posiadaną wiedzę potrafi przekazać w sposób świadczący o jej wielkiej pasji, lekkości pióra i talencie literackim. Dzięki gawędziarskiemu stylowi niestraszny jest nadmiar faktów, dat i imion, tak umiejętnie wplecionych w tok narracji, że podane informacje przyswaja się niemal bezwiednie. Historiom zawartym w książce daleko do nudnych wykładów czy bezdusznych naukowych publikacji; to tętniące życiem opowieści zaludnione wyrazistymi postaciami z krwi i kości, których uczucia i namiętności zostały przedstawione na tle dworskich intryg i wielkiej polityki, a także obyczajowości czasów, w których przyszło im żyć. Autorka pokazała, że historia ukazana z kobiecej perspektywy polskich władczyń jest nie mniej intrygująca, zaś ich losy, dotąd traktowane marginalnie i przyćmione życiorysami królewskich małżonków, są równie burzliwe i fascynujące, a wielu wypadkach bardziej dramatyczne. Ta książka to wspaniała lekcja historii; koleje życia polskich królowych i księżniczek, ukazane w szerokim kontekście historyczno-obyczajowym nie tylko pozwalają w przystępny sposób zaprzyjaźnić się z dziejami naszego kraju, ale również zweryfikować stereotypowy obraz kobiety średniowiecza i odrodzenia. Iwona Kienzler pokazuje, że marginalizowane i traktowane po macoszemu przez dziejopisarzy ciche kobiece postaci u boku królewskich małżonków mają do opowiedzenia niejedną intrygującą historię. Warto je poznać, do czego gorąco i szczerze zachęcam.