Utracone Światło | Autor: Bożena Gałczyńska Szurek

  Akcja książki rozgrywa się współcześnie, jednak jej fabuła jest ściśle powiązana z przeszłością i powraca do czasów wojny. Oto mamy współczesny Zamość, a dokładnie rok 2004, gdy przyjeżdża do tego miasta Amerykanin polskiego pochodzenia ze specjalną misją, a jak się niebawem okazuje – z misją podwójną, wynajęty przez dwóch różnych zleceniodawców. Jakub pracuje dla organizacji tropiącej zbrodniarzy wojennych i tym razem ślad prowadzi właśnie do Zamościa. Poszukiwany jest człowiek, który według relacji świadków pomagał hitlerowcom tropić ukrytych w czasach Zagłady żydowskich mieszkańców miasta. Jakub posiada garść informacji i starą fotografię, od tego zamierza rozpocząć poszukiwania. Ponadto, przyjaciel jego rodziny, wiekowy już Żyd z Izraela, prosi o odszukanie przyjaciela, który pozostał w Polsce, ale z nieznanych mu przyczyn zerwał z nim kontakt. Poznajemy też członków pewnej szanowanej w Zamościu rodziny. Właśnie z zagranicznego stypendium w Izraelu wróciła ich utalentowana muzycznie córka Róża i poinformowała rodzinę o swoich planach małżeńskich, co ku jej zdumieniu wywołało ogromny sprzeciw rodziców i ukochanego dziadka.

Wróćmy jednak do Jakuba, który wynajmuje pokój w hotelu przy rynku, a w atrakcyjnej i inteligentnej recepcjonistce Annie znajduje cenną pomoc i źródło wiadomości. Poszukując razem prawdy wracają myślami do przeszłości i dramatycznych losów żydowskiej społeczności Zamościa – zgładzonej niemal w całości w pobliskim obozie koncentracyjnym w Bełżcu. Jakub i Anna stopniowo docierają do kolejnych świadków i wysłuchują kolejnych dramatycznych relacji posuwając się krok po kroku do przodu w swoich poszukiwaniach, a wspólna praca mocno ich do siebie zbliża. Niebawem ich ścieżki przetną się z losami rodziny Róży, co sprawi, że na światło dzienne wyjdzie wiele rodzinnych tajemnic burząc spokój ich członków.

Im dłużej czytałam tę książkę, tym większą irytację odczuwałam, ponieważ, mówiąc najprościej - jest to według mnie literatura zbyt niskich lotów, by mógł pojawić się w niej temat Zagłady. O nurcie pop-Holocaust dużo słyszałam i sporo o tym zjawisku czytałam. Potępiam, więc świadomie szerokim łukiem omijałam tego typu pozycje. Tu zabrakło mi czujności, nie przeczytałam uważnie opisu, czasem tak mam, mea culpa. Odnośnie literatury w tym temacie niektórzy wręcz twierdzą, że powinny to być tylko pozycje dokumentalne, ewentualnie wspomnienia świadków. Nie jestem aż tak kategoryczna, ponieważ nie raz trafiłam na ambitną, wartościową beletrystykę, która chwytała za gardło i w efekcie pozwalała przybliżyć całą skalę tego nieludzkiego rozdziału historii.

W tym przypadku jednak to naiwny romansik z nutką szpiegowską, w swojej stylistyce bliższy nurtowi Young Adult niż poważnej prozie. Spójrzmy na fabułę raz jeszcze, nieco krytycznie: Amerykanin polskiego pochodzenia (podobny według słów autorki do de Niro, serio) przyjeżdża do Zamościa, by odszukać człowieka podejrzanego o zbrodnie wojenne. Na miejscu poznaje Polkę (oczywiście młodą, piękną i z obfitym biustem...), która mu w tym pomaga. Plus oczywiście wspomniany romansik, rumieńce, naiwne i drętwe dialogi oraz łopatologiczne, bolesne wręcz dla dojrzałego czytelnika, wykładanie banalnych rozważań wewnętrznych bohaterów. Natomiast sam wątek dotyczący zagłady żydowskiej społeczności Zamościa w pobliskim obozie w Bełżcu zawiera dokładnie tyle wiedzy, ile można w 10 minut zdobyć na Wikipedii (tylko, że na Wikipedii nikt nie mówi do ciebie jak do średnio rozgarniętego dziecka). Szczerze, nie wiem, po co powstała ta książka. Jak dla mnie - o Holokauście wybitnie i na serio, albo wcale!