Rozdroża 1999 | Autor: Eliasz Chmiel

       „Na pewno wszystko będzie dobrze, bo musi być dobrze. Jak się wierzy w to, że będzie dobrze, to nawet jak jest kijowo w opór, to jest dobrze. Wszystko jest kwestią podejścia.”

       Czy to dobre motto na życie, czy też może zbyt mocno trąci eskapizmem, jednak z pewnością ma wiele plusów. Pozwala z odwagą patrzeć w jutro i zbierać siły na nowe, które zawsze nadchodzi. To credo bardzo pasuje do autora „Rozdroży 1999”, Eliasza Chmiela, młodego podróżnika, tłumacza, w każdej chwili gotowego, by wyruszyć na kolejną wyprawę, by chwytać życie garściami i dzielić się później wrażeniami z innymi. Alvin, nasz narrator, to po prostu wierne odbicie Eliasza, zaopatrzone we fragmenty jego biografii.

       Rozdroża to coś, co wszyscy znamy i zapewne wszystkich z nas zdążyły już wprawić w pomieszanie. Bo jak tu w ciemno wybrać, w którą stronę pójść, w prawo, czy może w lewo. Zawsze wszak coś się straci, choć nigdy nie dowiemy się, co to było. Może więc lepiej asekuracyjnie pozostać w miejscu i czekać… Autor udowadnia, że w życiu trzeba wykorzystywać każdą chwilę, wypatrywać okazji, jakie niesie los i przeganiać precz lęk i wszelkie uprzedzenia.

       Książkę co prawda rozpoczyna tekst wstrząsająco pesymistyczny, ukazujący obraz łowców niewolników przewożących schwytanych w Afryce ludzi przez ocean na przepełnionych statkach, w brudnych, śmierdzących ładowniach, a później sprzedających ich niczym bydło na targu. Historię tę usłyszał Eliasz od Naomi, potomkini jednej z niewolnic, od dziewczyny, którą pokochał. To dziedzictwo pamięci przekazywane w jej rodzinie od dawien dawna, by pamiętała skąd się wywodzi. Przodkowie autora też niejedno przeżyli, jak wszyscy, bo nikogo przecież nie omijają burze historii. Jednak, gdy tylko była ku temu sposobność, robili krok do przodu, w stronę przyszłości. Bo przyszłość to nadzieja na spotkanie nowych ludzi, zobaczenie nowych miejsc, dojrzewanie i nabywanie mądrości. A także przeżywanie radości, miłości, chłonięcia życia wszystkimi zmysłami.

       I nawet nie macie pojęcia, dokąd takie otwarte, intuicyjne podążanie przed siebie może was zaprowadzić. Z Polski na wymianę studencką na Półwysep Iberyjski, gdzie poznasz jednego z założycieli legendarnego Auroville w Indiach, a to zaledwie początek, później staje przed tobą otworem cały świat, cokolwiek zapragniesz.

       Książka nie ma typowych rozdziałów, w ich miejsce autor wprowadził kolejne perspektywy. Kolejne etapy życia, oznaczające przemieszczanie się, podróże w różne rejony świata i zetknięcie się tam z miejscową ludnością, a nawet dłuższe pomieszkiwanie, co zmienia nasze spojrzenie na rzeczywistość. Możemy odbierać ją oczami naszych przyjaciół stamtąd, żyć przez chwilę ich życiem, znaleźć się w ich sytuacji. Wtedy nasz kąt widzenia znacznie się poszerza, perspektywa zyskuje głębię, a nowe doświadczenia pozwalają nam zobaczyć nowe drogi, które wcześniej były przed nami zamknięte. I tak wędrujemy dalej i dalej, dorzucając kolejne okruchy przeżyć i przemyśleń do już zgromadzonej wiedzy. Zaczynamy dostrzegać i podziwiać mnogość ścieżek, którymi ludzie mogą podążać, możliwości, jakie mogą wykorzystać lub ich zaniechać, zależnie od woli. Jak urozmaicony jest świat w swoich odcieniach i jaka szkoda, że można skorzystać jednocześnie zaledwie z ułamka tej obfitości.

       Przykłady, jakich autor przytacza całe mnóstwo, z Afryki, Europy, Ameryki, podparte są przemyśleniami, refleksją natury filozoficznej, o ludzkim głodzie wiedzy, o chęci poszerzania horyzontów, ale też samodyscypliny i pracy nad sobą, które czasami wiodą nas w ślepy zaułek, gdy zbytnio ufając jednej perspektywie, zamykamy się dobrowolnie na wszystkie inne warianty. „By mieć pojęcie na dany temat, musimy poznać najpierw kompletną polifonię opinii-głosów, z którymi wstępnie się zgadzamy i takich, które początkowo wydają nam się absurdalne. Wszelkie błędy poznawcze i uprzedzenia kulturowe, choćby takie jak europocentryzm, czyli postrzeganie świata z perspektywy doświadczenia wyłącznie zachodnioeuropejskiego, ograniczają nas niezmiernie. Tak samo zresztą, jak i interpretacja świata wyłącznie z punktu widzenia doświadczenia ludzkiego połączona z nieograniczoną wiarą w potencjał naszego gatunku.”

       Egzystencjalne zawieszenia, kiedy to myśli autora swobodnie przepływają falami i niosą coraz to nowe, ogólne wnioski i niekiedy nagłe iluminacje, przetykane są wspomnieniami chwil szczęśliwych, kiedy to dwa umysły, zestrojone współodczuwaniem, jawią się jednością.

       Raduje to otwarcie się autora na ludzi, na świat, na różnorodność i wielokulturowość, na przygodę i naukę, jaką daje podróżowanie. Czuje się entuzjazm i szczerość, energię i optymizm młodości, które nie mogą się nam nie udzielić. Brak uprzedzeń, tolerancja – to powinno być zaraźliwe! Językowo tekst jest również bardzo interesujący, styl płynnie przechodzi od bardzo rzeczowego, sprawozdawczego, do lirycznego, pełnego emocji. Od melancholijnej refleksji i duchowych poszukiwań do wybuchu młodzieńczej głupawki. Słowa wyszukane i eleganckie całkiem dobrze współbrzmią ze studenckim żargonem.

       I jakoś tak ciepło robi się na sercu na myśl, że tacy młodzi zapaleńcy, wrażliwcy o duszy odkrywców, wciąż napędzają ten świat niczym turboakumulatory i pchają go naprzód, a wraz z nim i nas, jego mniej odważnych, a może tylko bardziej leniwych mieszkańców.