Wersja dla osób niedowidzących
Inka
- Napisać biografię jednej z najsłynniejszych kobiet wszech czasów to zadanie karkołomne. Podjąć się zrecenzowania tej książki też wymaga sporej odwagi i, dla rzetelnego osądu, przeczytania kilku innych publikacji na zadany temat. A nie jest łatwo. Bo powstało ich setki. Chociażby zbeletryzowana Blondynka Joyce Oates (porażka faktograficzna, ale fabuła wartka), Marilyn na Manhattanie Elizabeth Winder (rok z życia blondynki), Jackie czy Marilyn Pameli Keogh (studium porównawcze), Skłócona z życiem, Lois Banner (świetne połączenie lekkiego pióra i bezstronności dokumentalnej), czy Twarze Marilyn Monroe (najbardziej obiektywna i pełna). I to zaledwie kilka z bogatej oferty.
Naprawdę nie ma się co dziwić. Marilyn Monroe, jej życie i okoliczności śmierci, mimo upływu lat, nadal wzbudzają żywe emocje. Podkreśla się jej fenomen i magnetyczne oddziaływanie zarówno na mężczyzn, jak i kobiety. A liczne teorie spiskowe z kim miała romanse, jak zginęła, na co chorowała przebijają jej dorobek filmowy, o którym i tak niewiele w Bogini…
Fakty są następujące. Marilyn Monroe to kumulacja wszystkich możliwych nieszczęść. Babka i matka z problemami psychicznymi możliwe, że odziedziczonymi przez samą Normę Jeane Mortenson (bo to prawdziwe personalia MM). Ojciec nieznany, sierocińce, rodziny zastępcze, skandale seksualne, słynne i nieszczęśliwe małżeństwa oraz romanse. Od aktorów, sportowców, polityków do jednego dramatopisarza, wspominając chociażby Joe DiMaggio, Franka Sinatrę, Marlona Brando, Yves Montanda, Arthura Millera oraz Johna i Roberta Kennedych.
Równie imponująco prezentuje się lista chorób MM. Tych udokumentowanych, urojonych, bądź przypisanych jej przez (pseudo)biografów. Od zaburzeń osobowości typu borderline, przez depresje, paranoje, nerwice, endometriozę, do uzależnień alkoholowo – narkotykowych, dysleksję i jąkanie. Marilyn Monroe jako towar na sprzedaż odzierana była z prywatności w zakresie najintymniejszych kwestii: poronień, aborcji, upodobań seksualnych, operacji plastycznych, diet i tak dalej, i tak dalej. Materiał na kilka biografii, a nie jeden życiorys.
Niniejsza publikacja podzielona jest na sześć rozdziałów opatrzonych wiele mówiącym podtytułem: tajemnice życia i śmierci. Pierwszy z nich: Do krainy skorpionów to poprawny politycznie wyciąg z faktów dotyczących rodziny MM. Nie ma tutaj niczego odkrywczego, czego nie można byłoby znaleźć w każdym napisanym już opracowaniu. Również zachowana została zasada ciągłości chronologicznej. Uczciwie należy przyznać, że Anthony Summers nie rości sobie prawa do przedstawiania krok po kroku życia Monroe. Jak sam podaje „dzieciństwo (…) zostało opisane we wcześniejszych biografiach”. On skupia się na czasach dorosłości, dojrzałości. Partie czysto faktograficzne umiejętnie przetyka dialogiem odtwarzanym z nagranych wspomnień aktorki. Przeszłość miesza się z wynikami śledztwa przeprowadzonego po śmierci MM i relacjami naocznych świadków. Autor, niczym rasowy detektyw, warstwa po warstwie, odkrywa kolejne twarze Monroe. Czasem diametralnie skrajne, pozornie wykluczające się. I bardzo kontrowersyjne.
Bezsprzecznie MM budziła emocje. Jej wybory, często dwuznaczne moralnie, były na ustach wszystkich. Najdrobniejsze zmiany wyglądu komentowano równie gorąco, jak kolejne role. A może nawet bardziej. Padają sformułowania: boska, bystra, ale i: przebiegła, nieszczęśliwa, niepewna siebie.
Rozdział drugi dotyczy drugiego męża Joe’go DiMaggia. Trzeci - Arthura Millera, męża numer trzy. W czwartej części mowa o związkach z braćmi Kennedy i to bynajmniej nie w pozytywnym świetle. Ale ten nieprzypadkowy układ nie jest schematyczny. To tylko kontekst do ukazania kolorytu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, ewolucji samej MM.
Rozdział piąty, najbardziej obfity w spekulacje, dotyka wielkiej polityki, która splata się ze światkiem mafii i show biznesu oraz okoliczności śmierci MM. Padają hasła: komuniści, wywiad rosyjski, FBI, CIA. I Epilog – ostatnia droga bogini.
Publikacja zawiera bardzo dokładny wykaz źródeł do każdego rozdziału. A tutaj: rozszerzenie kontekstu nie uwzględnionego w zasadniczej treści, wskazania na konkretne nagranie, zdjęcie wraz z ich szczegółowym umiejscowieniem, raporty, przypisy do nazwisk, artykułów z prasy, czy rejestry rozmów. Potwierdzeniem ogromu pracy, jaką Summers włożył w opublikowanie tej monografii jest przebogata bibliografia zawierająca nie tylko literaturę dotyczącą bezpośrednio MM, ale także teksty o charakterze ogólnym. To ponad siedemdziesiąt stron drobnym drukiem. W Podziękowaniach – dosyć istotna informacja, że pierwsza wersja Bogini miała miejsce w 1986 roku. Dzięki Wydawnictwu Znak polski czytelnik ma teraz dostęp do edycji rozszerzonej, zaktualizowanej na 60. rocznicę śmierci MM, z której wiele treści (zgodnie zresztą z założeniem autora) znalazło miejsce w najnowszym dokumencie Netflixa z 2022 roku Tajemnice Marilyn Monroe: Nieznane nagrania.
Ponad sześćset stron tekstu, a nadal biografia Monroe to jedna, wielka zagadka.
