Sławomir Mrugowski

Oczywiście cieszą mnie dobre opinie, a krytyka zmusza do poszukiwania i jeszcze większego wysiłku. Oceny, jak sądzę, są pochodną oczekiwań. Jednym sprostałem, innym nie. Tom pierwszy jest wstępem do historii, jaką chcę opowiedzieć. Fascynuje mnie zmaganie ludzi z przeciwnościami, to że ich słabości mogą być ich siłą i w każdej chwili może nadejść przełom za sprawą ich własnych wyborów. Ścieżka herosa nie jest zaś jedyną możliwą dla głównego bohatera.

Cóż, znam dwie takie opinie na kilkanaście, albo kilkadziesiąt innych. Są to opinie anonimowe. Obie bliźniaczo podobne. Pana pytanie zawiera wierny cytat. Proszę przeczytać opinie na www.fantastyka.pl „Strzygonia, czyli powrót nad Gopło" pani Elżbiety Żukowskiej, albo recenję pana Michała Smyka na www.opetaniczytaniem.pl i jeszcze wiele innych. Każdy ma prawo do własnej oceny, ale myślę że pisanie o dwóch głosach jako o zdaniu ogółu „krytyków" jest nadużyciem. Uznałem, że do opowiedzenia tej historii najwłaściwszy będzie język jakiego użyłem. Zdaję sobie sprawę z niedoskonałości swojego stylu pisania, nie jestem profesjonalistą, piszę, czytam, kreślę, zmieniam i tak wiele razy, aż rzecz jest własnie taka jaką chciałbym pokazać. Jestem przekonany, że historia którą chcę opowiedzieć, jest wyjątkowa. Każdy z bohaterów ma swoją rolę, jeśli nie w pierwszym, to w kolejnych tomach. Jeśli zaś o rozmach chodzi, epicką nazwałbym na przykład historię opwiedzianą przez Zofię Kossak w „Krzyżowcach", albo własnie „Balladynę" Słowackiego. Wszystko zależy od punktu odniesienia. Świadomie konfrontuję Strzygonię takiego, jaki jest z takim, jaki mógłby być, a na epickie opisy przyjdzie pora, choć oczywiście w takim zakresie aby nie podważyć założeń świata, mrocznego i pełnego tajemnic.

Fabuła jest wielowątkowa. Taka miała być. Towarzyszy temu określony zamysł. Pewne jest natomiast, że potrzeba ciągu dalszego by wszystkie wątki się zaplotły, a postaci odegrały swoje role. Mam nadzieję, że historia Strzygoni zyska zwolenników, a czytelnicy będa czerpać przyjemność z odnajdywania bohaterów tomu pierwszego w kontynuacji.

 W pierwszym tomie niewiele jest tej alternatywności. Wszystko, co opisałem zdarzyć się mogło. Oczywiście próżno szukać w źródłach zapisów o wyprawie Franków nad Gopło, licentia poetica, ale nie piszę powieści historycznej. Nie mam takich ambicji przy okazji „Strzygoni". Co do źródeł, moja biblioteczka zawiera trochę materiałów opisujących wykopaliska, broń, dzieje budownictwa, poradniki zielarstwa etc. Na moich półkach są prace Jasienicy, Łowmiańskiego, przekłady Tacyta. Jest rzeczony Bunsch, Kraszewski, Zofia Kossak, Pieśń o Nibelungach, Eddy, Pieśń o Rolandzie, Willehalm Wolframa i wiele innych. Mam masę książek o historii wczesnośredniowiecznej, roli kobiet i mężczyzn w społeczeństwach, kształtowaniu ustrojów, wreszcie o Państwie Franków etc. Kiedy czegoś w nich szukam często zapominam o pisaniu i zagłębiam się bez pamięci. Wtedy często zadaję sobie pytanie, co by było gdyby?

Moneoteizm w moim przekonaniu był koniecznością. Oczywiście można snuć domysły co stałoby się gdyby Frankowie ponieśli klęskę pod Poitiers, a Konstantynopol padł pod naporem Umajjadów? Jedno i drugie było blisko. Wtedy zamiast krzyża mielibyśmy zmagania z półksiężycem. Jak potoczyłyby się losy świata i Europy? Hm... Religia była i jest najsilniejszym imperatywem działań ludzi, wyzwala emocje jak nic innego. Monoteizm jednoczy i popycha do fanatyzmu. Pogańska, politeistyczna Polska w moim odczuciu podzieliłaby los Związku Wieleckiego, Sasów, Awarów etc. Jedyną szansą, choć i tak wątpliwą byłoby wytworzenie własnego kultu i skoncentrowanie się wokół któregoś z bóstw. Przedmurze Połabskie skonało jednak zbyt prędko. Trochę będzie o tym w drugim tomie...

Chrześcijaństwo niestety dokonało spustoszenia w kulturze Słowian. Szkoda, że nie pozostały dokumenty pisane, które dokumentowałyby życie, obyczaje, wierzenia i osiągnięcia naszych przodków, a przecież mielibyśmy się czym pochwalić. Historię piszą zwycięzcy, a zwyciężeni nie mają racji. Echa naszej słowiańskiej, pogańskiej przeszłości są jednak obecne do dziś w rdzeniach wielu słów, nazwach miejscowości, w ludowych pieśniach, imionach świętych i terminach świąt katolickich, w sposobach świętowania... Nasi przodkowie byli sprytni.

Nie jestem związany z ruchem neopogańskim. Nie przewiduję także apostazji. Interesuje mnie historia, również pod kątem wierzeń, które są nieodłącznym elementem naszej spuścizny kulturowej i historii. Lubię wiedzieć i rozumieć.

Jestem katolikiem, choć nie bezkrytycznym wobec przeszłości i teraźniejszości kościoła. I na tym poprzestańmy.

Gromadzę książki o gwarach regionalnych Kujaw, Pałuk, Pomorza, w końcu tutaj mieszkam. Pamiętam jak na wsi moja babcia i prababcia rozmawiały ze sobą używając słów które mało kto rozumiał. Zainteresowało mnie ich znaczenie i pochodzenie. Każde ze słów, których używamy z kądś się wywodzi, ma ukryte znaczenia, albo kiedyś znaczyło coś zupełnie innego. Etymologia jest fascynująca. Moja córka tańczy i spiewa w zepole ludowym, wiele tekstów piosenek zawiera słowa nieużywane dziś, a pięknie brzmiące.

Nie jest to żaden błąd. Uznałem, że tłumaczenia są niepotrzebne, gdyż zawsze kiedy używam zwrotów w obcych językach tłumaczę co znaczą poprzez kontekst rozmowy, czy przez zachowanie bohaterów. Wtrącenia łacińskie, włoskie i francuskie mają budować klimat poprzez swoje brzmienie. Mógłbym przecież napisać dialog po polsku i opisać, że bohater użył np. języka Franków. Sposobem na zrozumienie jest poszukanie w źródłach, to rozwija i daje satysfakcję dociekliwym. Fragment Pieśni o Rolandzie w orginale nikogo nie zabije, a co nas nie zabije; wiadomo, wzmocni nas!

W rycerstwie nie ma mowy o zabijaniu, unika się kontuzji, a przeciwnik to przecież partner i kolega. Ruch Rycerski to świetna zabawa, wymagająca kondycji i ciagłych ćwiczeń, a przy okazji okazja do spotkania wielkiej ilości wspaniałych ludzi, entuzjastów i rzemieślników. Przy jednym ognisku spotykają się: rolnik z małej miejscowości, inżynier z biura projektów, dyrektor dużej firmy, pracownik z linii produkyjnej, nauczyciel etc. Wszyscy mają wspólną pasję. Rozmowy trwają do rana, zakrapiane miodem i przegryzane pieczystym, a i śpiewy się zdarzają, niejednokrotnie po łacinie, i to nie tej podwórkowej. Sam byłem świadkiem kiedy profesor historii z wypiekami słuchał rolnika opowiadającego o wykuwaniu mieczy, albo o wytwarzaniu sukna. Czasami trzeba też ruszyć na siebie wzajemnie, z mieczem w dłoni ale jak już mówiłem, wszystko w ramach rozsądku. Niestety od kilku lat nie ćwiczę regularnie. Pozdrawiam przyjaciół! Semper Honors!

Organizatorzy poważanych imprez starają się wiernie odtwarzać historię, zapraszają uczestników z doświadczeniem, uzbrojonych i ubranych epokowo. Często zaproszenia przychodzą na papierze czerpanym z lakową pieczęcią, a na imprezie obowiązuje pełna etykieta. Są też ludowe festyny, gdzie dzieją się cuda, ale co kraj to folklor... Nie bywałem jako uczestnik, omijałem jako widz.

Sam nie wiem. Ludzie od najdawniejszych czasów próbowali uzewnętrznić to, w jaki sposób postrzegają rzeczywistość. Ta potrzeba jest w nas wszystkich. Napotykałem wspaniałych ludzi którzy zarażali mnie pasjami, z którymi dzieliłem się swoją wizją świata. Wyrażanie siebie poprzez sztukę jest też niewątpliwie formą terapii. Korzystam z niej dla zdrowia.

Wszystkie formy tworzą spójną całość. Obecnie koncentruję się na prozie. Synkretyzm cechował romantyków, a ta epoka i jej przedstawiniele są mi bliscy.

Tomik zawiera wiersze publikowane wcześniej w różnych zbiorach, w prasie literackiej i takie, których nie pokazywałem nikomu poza wąskim gronem przyjaciół. To w wiekszości utwory, które napisałem jako nastolatek. Po pozytywnych opiniach osób z kręgów związanych z literaturą uznałem, że mogą być interesujące dla szerszego grona odbiorców. Czy są, trzeba spytać tych, co czytali.

W świecie wszechujednolicenia, standaryzacji i mediów wypaczających sens wydarzeń, konfabulacji i nadinterpretacji trudno jest myśleć samodzielnie, posiadać własne zdanie, podążać w określonym kierunku. Bardzo wielu z nas rezygnuje więc z poszukiwań biorąc to, co podane i takie jak zostało podane. To miałem na myśli. Część tych sposprzeżeń jest obecna także w „Strzygoni".

Wtedy ludzie koncentrowali się na celach prostszych, bliższych. Myśleli o śmierci, oddawali cześć bóstwom zaklinając rzeczywistość, z którą się mierzyli. Na pewno także marzyli... Jak bardzo byli kreatywni? Dojdziesz tylko tam, gdzie pójdziesz, a trzask pekającego chrustu i szelest suchych liści pod stopami będą jutro pieczęciami oddzielającymi cię od dnia dzisiejszego, znakami twojego wyboru... – mówi Borowit do Strzygoni. Ale sam Strzygonia dostrzega, że przeznaczenie jest dla tych, którzy nie mają siły aby sami wybierać drogę. Tymi mogą kierować bogowie, albo inni ludzie. Niech te słowa będą odpowiedzią.

Nie potrafię skupić się na jednym tekście. To umiejętność profesjonalistów. Życie dyktuje scenariusze, jedne pasują do powieści współczesnej, inne do historycznej, jeszcze kolejne są komiczne, a z tego wynika już zupełnie inna historia. Zapisuję, rozwijam...

Jeszcze nie szukałem, utwory te nie są w pełni gotowe, ale jesli któryś z wydawców się zgłosi chętnie zaprezentuję próbkę.

Wiem, jaki chciałbym napisać. Ten cel wciąż daleko przede mną.