Oczywisty staje się fakt, że mowa nienawiści to coraz poważniejszy problem w społeczeństwie. Niestety, społeczeństwo niekoniecznie przejawia chęć na zwalczanie tego zjawiska ani piętnowanie wypowiedzi noszącymi znamiona mowy nienawiści. Właśnie dlatego zorganizowano i przeprowadzono projekt „Say NO to hate speech” dla młodych ludzi z 11 krajów, aby nauczyć się, jak rozpoznawać mowę nienawiści, jak poprawnie reagować na podobne akty oraz jak zapobiegać rozprzestrzeniania się takiego języka.

Sama formuła projektu była bardzo ciekawa – to uczestnicy decydowali o doborze zajęć każdego dnia projektu, zatem każdy inny kraj był odpowiedzialny za przeprowadzenie zajęć merytorycznych. Prowadzone aktywności obfitowały w wiele dyskusji, burz mózgów, a także narodowego punktu widzenia, i co najważniejsze przykładów z życia wziętych. Uczestnicy, którzy reprezentowali bardzo wysoki poziom, chętnie dzielili się swoimi przemyśleniami, pomysłami i kreatywnością, aby zaprezentować jak najlepsze rozwiązania na dany, specyficzny problem dotyczący chociażby mowy nienawiści w szkołach, rodzinach, mniejszościach narodowych i etnicznych, lokalnych środowiskach. Bardzo ciekawym przykładem dla pełnego zrozumienia zachowania drugiego człowieka był przykład z zupą – tak, jak każda zupa ma swoją podstawę, główne składniki, te dodatkowe oraz przyprawy, tak samo każdy z nas – środowisko, w którym się wychował, rodzinę, otoczenie, rówieśników, którzy pełnili niebagatelną rolę w procesie dorastania oraz własne przekonania, osądy, itp.

Zwieńczeniem każdego dnia był wieczór kulturowy, podczas którego każdy kraj mógł zaprezentować uroki i koloryt kultury, nauczyć typowego narodowego tańca, dać posmakować typowych smakołyków oraz zaprezentować ciekawostki o swojej ojczyźnie. Dla nas ważne było, aby zaprezentować nasz kraj przez pryzmat wkładu do ogólnoświatowego dorobku naukowego, historycznego i kulturowego, dlatego zaprezentowaliśmy parę ciekawostek o Polsce, a także przeprowadziliśmy mały quiz o znanych Polakach. Oczywiście, nie zabrakło również przykładów słownictwa, które najlepiej obrazowało bogactwo polskich znaków.

Podczas projektu każdy z nas zdał sobie sprawę, że mowa nienawiści nie prowadzi do poprawienia nastrojów społecznych, ani tym bardziej nie jest podstawą solidnych więzi międzyludzkich. Gdy jedni są wystarczająco silnie psychiczni, aby uporać się z kierunkową mową nienawiści i mogą znaleźć wsparcie w swoim najbliższym otoczeniu, tak wielu nie wytrzymuje presji, co w konsekwencji oznacza zamach na swoje zdrowie i życie. Niestety, znamy wiele przykładów, w których właśnie mowa nienawiści pchnęła do samobójstwa czy samookaleczania. Szerzenie wiedzy i tolerancji można teraz uznać za priorytet w polityce społecznej, aby uniknąć niepotrzebnych ofiar i tragedii.

W dniach 1-10 września 2019 r. uczestniczyłam w wymianie młodzieżowej „Say NO to Hate Speech” odbywającej się nad jeziorem Wener w Szwecji. Międzynarodowy projekt zgromadził 66 uczestników z 10 państw: Hiszpanii, Macedonii, Szwecji, Bułgarii, Litwy, Turcji, Estonii, Wielkiej Brytanii, Polski i Rumunii. Głównym celem projektu było zdobycie kompetencji w zakesie rozpoznawiania i efektywnego działania przeciwko mowie nienawiści w lokalnych społecznościach uczestników, tak aby budować społeczeństwo wolne od tego zjawiska.

Podczas projektu to sami uczestnicy byli odpowiedzialni za przeprowadzenie zajęć merytorycznych związanych z tematem wymiany, przygotowanie posiłków, dbanie o czystość obiektu, a także za organizację czasu wolnego. Dzięki wykonywanywaniu tych czynności mieliśmy okazję bliżej się poznać, a także popracować nad kompetencjami miękkimi, w tym umiejętnością pracy w grupie, wykonywaniem obowiazków pod presją czasu, czy organizacją pracy.

Projekt obfitował w liczne dyskusje, burze mózgów, warsztaty oraz inne aktywności, które przybliżały zjawisko mowy nienawiści. Zastanawialiśmy się nad tym czym jest dla nas mowa nienawiści. Uznaliśmy, że nie jest to tylko przemoc fizyczna, słowna, ale także mowa niewerbalna. Mowę nienawiści można zdefiniować jako wszelkiew negatywne formy ekspresji, które powstały na podstawie uprzedzień i są zwiazane z nietolerancją rasową, religią, skierowaną wobec mniejszości narodowych, migrantów, czy osób obcego pochodzenia. Szeroko dyskutowaliśmy o tym jakie grupy społeczne są najbardziej narażaone na zjawisko mowy nienawiści w naszych społecznościach oraz krajach z których pochodzimy. Według zgromadzonych przez nas danych najbardziej narażone są mniejszości narodowe, migranici, uchodźcy, osoby LGBT, Cyganie, osoby starsze, a także kobiety. Prezentowaliśmy przykłady mowy nienawiści, których byliśmy świadkami lub takie, które pojawiły się w mediach.Także rozmawialiśmy o organizacjach, które walczą ze zjawiskiem mowy nienawiści. Prezentowaliśmy instytucje do których mogą się zgłosić ofiary tego procederu. Istotnym aspektem było dla nas także znalezienie efektywnych narzędzi przeciwdziałajcych stosowaniu mowy nienawiści. Niewątpliwie bardzo ważna jest edukacja, która powinna uświadamiać, że wszyscy bez względu na wartości jakie wyznają powinni mieć równe prawa. Kluczowym wydają się także projekty międzynarodowe np. „Say NO to Hate Speech”, które skupiają ludzi z różnych środowisk by uczyć ich współpracy i wzajemnego szacunku.

Nieodłączną część projektu stanowiły wieczorki kulturowe. Codziennie przedstawiciele jednego bądź dwóch państw prezentowli podstawowe informacje związane z krajem z którgo pochodzą, kulturą tego kraju, a także tradycyjną kuchnią. My reprezentanci z Polski podczas wieczorku kulturowego przedstawiliśmy ciekawostki dotyczące kraju, przeprowadziliśmy quiz o znanych Polakach, a także pochwaliliśmy się bogactwem i trudnością jezyka polskiego prezentując kilka nardzo trudnych do wypowiedzenia slów. Dla uczestników przygotowaliśmy drożdzówki. Oprócz tego wszyscy uczestnicy projektu otrzymali własnoręcznie wykonane ramki oraz torebeczki przygotowane przez wolontariuszy Stowarzyszenia Sztukater. Prezenty były strzałem w dziesiątkę. Bardzo spodobały się naszym zagranicznym znajomym.

Projekt był wspaniałym doświadczeniem, które z pewnością będę bardzo długo wspominała. Pragnę serdecznie podziękować koordynatorom z organizacji goszczącej Västra Götalands Debattförening za przygotowanie tej wymiany. Podziękowania należą się także wolontariuszom Stowarzyszenia Sztukater, bez których nie mogłabym uczestniczyć w tym projekcie.

Justyna

W dniach 1-10 września 2019 roku miałam przyjemność uczestniczyć w projekcie "Say NO to Hate Speech" jako wolontariuszka Stowarzyszenia Sztukater. Projekt odbywał się na szwedzkim campingu Sikhall nad jeziorem Wener (szw. Vänern). W projekcie brało udział 66 osób z Hiszpanii, Macedonii, Szwecji, Bułgarii, Litwy, Turcji, Estonii, Wielkiej Brytanii, Polski i Rumunii.

Wraz z innymi wolontariuszami z Polski na miejsce dotarliśmy 1 września
w godzinach wieczornych. Czekała na nas kolacja, a następnie przydzielono nas do pokoi. Planowane aktywności zaczęliśmy dnia następnego.

Na początek organizatorzy poprosili nas o napisanie kilku zdań na temat naszych oczekiwań wobec projektu. Ponadto każdego dnia projektu aktywności prowadził inny zespół. Tego dnia zajęcia prowadzili Szwedzi, którzy zaproponowali wiele gier i zabaw, które miały nauczyć nas współpracy. Na przykład - zostaliśmy podzieleni na dwie grupy i mieliśmy przekazywać sobie jajko pod nogami, tak by nie spadło. Graliśmy w gry, które miały nas zapoznać z imionami wszystkich uczestników. Dodatkowo każdego dnia inny zespół był odpowiedzialny za przygotowanie śniadania, obiadu, kolacji i przerwy kawowej, a także każdy był odpowiedzialny za wieczór kulturowy.

Trzeciego dnia aktywności prowadziła grupa z Macedonii. Poruszyli oni temat mowy nienawiści wobec różnych grup takich jak uchodźcy, grupy LGBT, ludzi starszych, romowie. Dyskutowaliśmy o tym, jak do tych grup odnosi się społeczeństwo w różnych krajach. Później wzięliśmy udział w zabawie "Tajemniczy Przyjaciel" - polegało to na tym, iż każdy miał narysować osobę siedzącą po swojej prawej, podpisać z jakiego jest kraju i napisać jeden wyraz, który naszym zdaniem najlepiej opisuje tą osobę. Później wszystkie rysunki zostały wymieszane i każdy miał wylosować jakiś jeden i właśnie dla tej osoby mieliśmy przygotować drobny upominek przedostatniego dnia projektu. Wieczór kulturowy prowadzili Bułgarzy, którzy zaprezentowali narodowy taniec, przygotowali wiele przekąsek i słodyczy.

Czwartego dnia warsztaty prowadzili Bułgarzy i Litwini. Bułgarzy zaproponowali świetną zabawę polegającą na narysowaniu zegara, oznaczeniu godzin. Następnie każdy miał za zadanie zapełnić cały zegar spotkaniami z różnymi ludźmi, by potem o każdej godzinie dyskutować z daną osobą na różne tematy. Litwini natomiast zaproponowali zadanie, aby w mieszanych grupach przedstawić scenki na temat mowy nienawiści. Naszym zadaniem tego dnia było przygotowanie kolacji, na którą zaserwowaliśmy pyszne zapiekane kanapki i różne sałatki. Turcy na swoim wieczorze kulturowym zaprezentowali piosenki, z wykorzystaniem lokalnych instrumentów, a także uraczyli nas pysznymi pistacjami i innymi orzechami.

Piątego dnia projektu warsztaty prowadzili Hiszpanie, którzy aby pobudzić zespół, nauczyli nas tańczyć makarene. Przygotowali oni także zadanie, które najpierw wymagało wylosowania kartki z rolą (policjant, polityk, rząd, uchodźca), a później odniesienie się do budowy obozu uchodźców z perspektywy każdej roli. Wieczór kulturowy prowadziły zespoły z Litwy i Wielkiej Brytanii. Litwini pokazali nam swój narodowy taniec, a Brytyjczycy przedstawili kilka zaskakujących faktów o Anglii.

Szóstego dnia Estończycy, którzy zapoznali nas z historią tajemniczego, skomplikowanego morderstwa stworzyli dyskusję, kto w tejże właśnie historii mógł być winny i dlaczego? (a historia była tak skonstruowana, że winnych i przyczyn było sporo). Wieczór kulturowy przygotowywaliśmy my i Hiszpanie. Hiszpanie przygotowali quiz na temat wiedzy o swoim kraju, my natomiast nauczyliśmy tańczyć uczestników poloneza
i przygotowaliśmy quiz o kilku znanych postaciach z Polski.

Siódmego dnia nasz dzień zaczął się od przygotowania śniadania dla uczestników. Zrobiliśmy owsiankę, podaliśmy owoce, sery, jajecznicę. Turcy i Wielka Brytania prowadzili warsztaty. Zaprezentowali oni wiele gier i zabaw. Ciekawym zadaniem było napisanie jednego słowa lub zdania, które nam pierwsze przychodzi na myśli o różnych grupach ludzi - romach, muzułmanach, czarnych ludziach i uchodźcach. Dużo do myślenia dał fakt, że praktycznie większość była negatywna. Rumuński i macedoński wieczór kulturowy był pełen wrażeń. Zobaczyliśmy filmik ukazujący piękno Rumunii i wzięliśmy udział w ciekawym quizie na temat Macedonii.

Ósmego dnia Rumunia zapoznała nas dość szczegółowo z informacjami na temat programów Erasmus + i prowadzonych aktywności w jego ramach. Wieczór należał do Szwedów i Estończyków. Szwedzi ze względu na fakt, iż pochodzili z Afganistanu stworzyli wieczór multikulturowy, co było fajnym pomysłem. Estończycy nauczyli nas kilku podstawowych słów w ich języku.

Przedostatniego dnia warsztaty prowadziliśmy my. Zaprezentowaliśmy uczestnikom belgijkę, która spotkała się ze sporym entuzjazmem. Nauczyliśmy ich grać w grę pt. "Klapok". Jako ćwiczenia poprosiliśmy uczestników o ukazanie sposobów wyrażania emocji w ich krajach, czy też gestów, jakie są w ich krajach powszechne. Zapoznaliśmy ich
z tematem jak konstruktywnie wyrażać niepochlebne opinie - w sensie nie odnosić się do osób, tylko do ich zachowań i nie mówić: "Ty jesteś głupi!" tylko "Nie spodobało mi się Twoje zachowanie, poczułam się urażona, kiedy..." Zrobiliśmy też pamiątkowe zdjęcie, a także przeprowadziliśmy zabawę, podczas której każdy poznawał swojego Sekretnego Przyjaciela.

Chciałabym bardzo podziękować Stowarzyszeniu Sztukater za możliwość wyjazdu na taki projekt. To doświadczenie uświadomiło mi, jak poważny jest problem mowy nienawiści, pozwoliło spojrzeć realnie na otaczający mnie świat, dzięki czemu zdałam sobie sprawę jak dużo jest jeszcze do zrobienia. Nie ukrywam, że dzięki temu projektowi mogłam trochę lepiej poznać siebie i podszkolić język angielski. Dziękuję raz jeszcze za taką możliwość.

W dniach od 1 do 10 września uczestniczyłem w wymianie “Say to NO to hate speech”, który się odbył w Sikhall, w Szwecji. Wymiana odbyła w ramach programu Komisji Europejskiej “Erasmus Plus” i uczestniczyło w niej dziesięć krajów: Szwecja, Polska, Turcja, Litwa, Bułgaria, Macedonia, Estonia, Rumunia, Zjednoczone Królestwo oraz Hiszpania. W wymianie uczestniczyło po sześć osób z każdego kraju. Polskę reprezentowali wolontariusze Stowarzyszenia Sztukater: Kamila, Agata, Justyna, Piotr, Wojciech oraz Przemysław.

Na miejsce wyruszyliśmy już w piątek, 30 sierpnia, ponieważ wybraliśmy autobus jako środek transportu. 31 sierpnia dotarliśmy przez Berlin oraz przeprawą promową do Kopenhagi, gdzie zaplanowaliśmy nocleg podczas długiej podróży. Mieliśmy również okazję zobaczyć zabytki tego portowego miasta, w tym słynną kopenhaską “syrenkę”. Następnego dnia rano, poprzez Goteborg udaliśmy się na miejsce projektu - tym razem autobusem, pociągiem i jeszcze raz autobusem. Bezpośrednio na miejsce wymiany dowozili nas organizatorzy samochodami osobowymi.

Miejscem wymiany był “Camping Sikhall”, leżący nad Jeziorem Vanern - największym w Szwecji. Ośrodek składa się z kilkunastu domków letniskowych oraz głównego budynku, mieszczącego salę jadalno-wykładową oraz kuchnię. Warto dodać, że podczas wymiany uczestnicy samodzielnie przygotowywali posiłki z wcześniej zakupionych środków spożywczych. Każdy kraj miał okazję przygotować śniadanie, przerwy kawowe, obiad oraz kolację. Dla mnie największą wadą były tworzące się kolejki do posiłków oraz mała ilość miejsca, przez co ciężko było znaleźć spokojne miejsce do zjedzenia posiłku. Program każdego dnia był bardzo podobny i skupiał się w dwóch blokach: porannym oraz popołudniowym, gdzie poszczególne kraje według harmonogramu przygotowywały warsztaty dla innych uczestników. Każdy blok zaczynał się “pobudzaczami” (ang. energizer’s), które miały na celu ożywienie grupy, wzajemne lepsze poznanie się oraz poznanie gier i zabaw z różnych krajów i kultur. Podczas tej wymiany mieliśmy wiele czasu podczas wieczorów kulturowych, ponieważ zostały one rozpisane na wszystkie dni projektu, poza dniem pierwszym i ostatnim i każdego wieczoru prezentowały się dwa lub jeden kraj - uczestnik wymiany. Pogoda podczas wymiany była bardzo kapryśna. Rzadko pojawiało się słońce, przez większość dni było pochmurno i padał deszcz. Uczestnicy byli w większości w wieku studenckim, więc jako grupa z Polski byliśmy jednymi ze starszych uczestników.

Tematem przewodnim wymiany była walka z mową nienawiści. Podczas warsztatów w grupach międzynarodowych zastanawialiśmy się, w jaki sposób można przeciwdziałać mowie nienawiści w różnych środowiskach (Internet, szkoła, miejsce pracy, urzędy, miejsca kultu) - aspekt prewencyjny. Rozmawialiśmy na temat możliwości pomocy osobom poszkodowanym przez mowę nienawiści - organizacji pomocy psychologicznej, wsparcia przez urzędy oraz organizacje pozarządowe. Dla mnie osobiście wymiana była możliwością rozmowy z innymi uczestnikami i dzieleniem się sposobem widzenia podobnych spraw. Nauczyłem się zwracać bardziej uwagę na potrzeby innych pod względem żywieniowym (alergie oraz wymagania stawiane przez religię), na potrzeby ludzkie (czas na pracę oraz czas na odpoczynek, wzajemną rozmowę czy tworzenie relacji z innymi). Jednym z ważnych części wieczorów kulturalnych było pudełko z plotkami “gossip box”, gdzie każdy mógł wyrazić swoją opinię na temat wszystkiego i wszystkich, oczywiście z poszanowaniem szacunku do innych.

Czas wymiany bardzo szybko mi upłynął, z dala od wydarzeń dnia codziennego, co ułatwiło nam stworzenie grupy, gdzie uczyliśmy się żyć razem nie patrząc na różnice, lecz szukając rzeczy, które nas łączą. Projekt zakończyliśmy 10 września 2019 roku, wracając przez Oslo i port lotniczy Oslo-Torp samolotem do Warszawy. Z Warszawy rozjechaliśmy się do swoich miejsc zamieszkania.

Wyprawa do Szwecji na wymianę młodzieżową Say No To Hate Speech w ramach programu Erasmus+ nie była dla mnie pierwszym tego rodzaju doświadczeniem. Mowa nienawiści staje się coraz częstszym zjawiskiem w dzisiejszym świecie, stąd zdecydowałem się wziąć udział właśnie w tym projekcie, gdzie mogliśmy nauczyć się jak należy reagować na dane zachowania oraz jak zapobiegać rozpowszechnianiu się tego typu zajść.

My, reprezentanci Polski z ramienia Stowarzyszenia Sztukater, swą podróż rozpoczęliśmy podzieleni na dwie grupy, ruszając odpowiednio z Warszawy i Wrocławia. Spotkawszy się w Berlinie ruszyliśmy na podbój Kopenhagi a następnie Goteborga, skąd finalnie udaliśmy się na miejsce projektu. Co ciekawe to uczestnicy w głównej mierze odpowiadali za to, jak wyglądały aktywności podczas projektu, sami je bowiem przeprowadzali. Być może nie byłoby w tym nic zaskakującego (może nawet nie powinno?), jednak to oni, a w zasadzie my, odpowiadaliśmy również za posiłki, czystość i ogólny stan sanitarno-epidemiologiczny ośrodka i węzłów sanitarnych. Podczas aktywności, wznosząc się na wyżyny intelektualne prezentowaliśmy naszym zdaniem możliwie najlepsze rozwiązania stawianych przed nami wyzwań, zagadnień i problemów związanych z tematyką projektu. Ku uciesze ogółu każdego dnia odbywała się farsa pt. "gossip box", gdzie można było dać upust swoim negatywnym emocjom i/lub spaczonemu poczuciu humoru oraz wieczorki kulturowe, na których mieliśmy tzw. niepowtarzalną okazję zapoznać się z szeroko pojmowaną obyczajowością danego kraju, skosztować tamtejszych specjałów, czy też nauczyć się ichnich narodowych tańców. Śmiechom nie było końca. Warto nadmienić również samą lokalizację ośrodka, w którym mieliśmy przyjemność bytować - był on pięknie położony nad brzegiem - i tu chciałoby się napisać, że morza lub nawet oceanu, niestety było to jednak najzwyklejsze jezioro, choć rozmiarów naprawdę pokaźnych, sprawiało wrażenie, że naprawdę znajdujemy się nie nad byle słodkowodnym zbiornikiem tylko znacznie poważniejszym.

Było to bardzo ciekawe doświadczenie, nigdy wcześniej (ani zapewne nigdy później) nie brałem udziału w podobnym projekcie. W jego trakcie mieliśmy okazję, by poznać obce kultury i obyczaje, a także współpracować z ludźmi, jak mogłoby się zdawać, zupełnie różnymi od siebie, mimo, że było ich jednak trochę za dużo. Za możliwość wzięcia udziału w projekcie serdecznie dziękuję Stowarzyszeniu Sztukater.

 W dniach 1 - 10 września 2019 r. wziąłem udział w wymianie międzynarodowej realizowanej w ramach programu Erasmus+ w Szwecji. Temat projektu brzmiał "Say NO To Hate Speech", odbył się on w Sikhall Camping położonym ok. 100 km na północ od Göteborga w domkach kempingowych nad jeziorem. Wzięli w nim udział przedstawiciele 10 państw: Bułgarii, Estonii, Hiszpanii, Litwy, Macedonii, Polski, Rumunii, Szwecji, Turcji i Wielkiej Brytanii. Podróż rozpoczęliśmy dwa dni przed startem projektu i zwiedziliśmy w tym czasie Kopenhagę i Göteborg. Ostatniego dnia projektu wracaliśmy przez Norwegię, więc udało nam się zobaczyć również Oslo. Projekt poświęcony był sposobom walki z mową nienawiści i każdego dnia jedno z państw przygotowywało warsztaty dotyczące tematu wymiany. Tradycyjnie codziennie odbywały się energizery przeprowadzane przez uczestników. To, co było nowym elementem tej wymiany, niespotykanym dotychczas, to fakt samodzielnego przygotowywania posiłków przez uczestników. Dało to możliwość zaprezentowania potraw danego państwa. Codziennie odbywały się wieczory kulturowe, podczas których przedstawiciele poszczególnych państw prezentowali własną kulturę – jedzenie, pieśni, tańce. W wymianie wzięli udział przedstawiciele różnych grup, które mogą być narażone na mowę nienawiści, miałem więc szansę poznać imigrantów, muzułmanów, chrześcijan, ateistów, osoby LGBT+, studentów, pracujących, niepełnosprawnych, singli, małżonków. Rozmowy z poszczególnymi osobami umożliwiły obalenie niektórych stereotypów, co też było zadaniem projektu. Podczas wieczoru kulturowego polska drużyna upiekła drożdżówki, sprezentowała ramki na zdjęcia i woreczki z polskimi słodyczami oraz nauczyła pozostałych poloneza, klapoka oraz tańca do piosenki „Kiedy umrę kochanie”. Podczas warsztatów Polacy zaprezentowali koncepcję Porozumienia bez Przemocy Marshalla Rosenberga, a w trakcie energizerów pokazali belgijkę. Projekt uważam za udany, pomimo pewnych niedociągnięć organizacyjnych po stronie organizatorów. Poznałem osoby z wielu kultur i aktywnie spędziłem czas. Po wymianie wraz z pozostałymi uczestnikami utworzyliśmy konwersację na WhatsAppie, gdzie do dzisiaj prowadzimy rozmowę i wymieniamy się różnymi doświadczeniami, w tym informacjami z własnym krajów.