Dzieciństwo Jezusa

Do napisania tej recenzji siadałam parę razy, za każdym razem kasując napisane zdania. "Dzieciństwo Jezusa" jest bowiem książką, która zasługuje na szczególna uwagę czytelników.

Coetzee jest południowoafrykańskim pisarzem, który w każdej kolejnej powieści rozważa istotę człowieka, bada sens jego egzystencji, umiejętność adaptacji do warunków, które dalekie są od ideału, wreszcie próbuje wyznaczyć granice prawdziwej tożsamości człowieka, umieszczając go w konkretnym czasie i przestrzeni, poddając go wnikliwej obserwacji i nieustającym przemianom. Autor "Dzieciństwa Jezusa" prowadzi z czytelnikiem grę, zmuszającą go do refleksji nad światem, w którym funkcjonuje i modelem życia, jaki prowadzi. Wszystkie powieści Coetzee mają charakter konfesyjny, choć fabularnie nie są ze sobą powiązane.

"Dzieciństwo Jezusa" jest powieścią o poszukiwaniu własnej tożsamości. Niespełna pięcioletni David wraz z przybranym opiekunem Simónem przybywają do obozu dla przesiedleńców w Novilli. Żaden z nich nie zna swojej przeszłości, obu połączyła specyficzna więź, z której zdają sobie sprawę dopiero w momencie rozdzielenia. Misją Simóna jest odnalezienie biologicznej matki Davida – Inés. Znając jedynie imię kobiety, Simón robi wszystko, by ją odnaleźć wśród mieszkańców.

Novilla przedstawiona jest jako raj utracony, mieszkańcy mają zapewniony wikt i opierunek, a dzięki pracy mogą zarabiać pieniądze i kupować luksusowe towary w miejscowym sklepie. Nikt nie narzeka na ciężkie warunki pracy, wszyscy wydają się być szczęśliwi i zadowoleni. To, co nowe stanowi dla mieszkańców obozu potencjalne zagrożenie, odrzucają więc jakąkolwiek możliwość zmian w swoim życiu, ograniczonym do pracy i obowiązków domowych. Społeczność Nevilli łączy ze sobą odrzucenie przeszłości, tradycji i przodków, każdy z członków społeczności jest zawieszony w wiecznym „teraz".

Simón ma problemy z adaptacją, nie zgadza się na przyjęte przez zbiorowość Novilli zasady funkcjonowania. Mimo, że wyrzekł się swojej przeszłości, jest żądny zmian, nie potrafi pogodzić się z zawieszeniem w teraźniejszości. Simón jest człowiekiem rozdartym między fantazją, a teraźniejszością, jego próby wprowadzenia jakichkolwiek zmian w życiu społeczności kończą się niepowodzeniem. Niedługo po przyjeździe do obozu znajduje kobietę o imieniu Inés, która staje się przybraną matką dla pięcioletniego Davida. Nie jest to łatwe zadanie zwłaszcza, że młody chłopiec jest specyficznym dzieckiem, wymagającym wiele uwagi.

Losy Davida, który mówi o sobie: „Nie mam matki ani ojca. Ja po prostu jestem" przywołują na myśl skojarzenia z dzieciństwem Jezusa, który podobnie jak David nie godził się na przypadkowość swojego istnienia, pragnął leczyć i ratować zarówno ludzi, jak i zwierzęta, oraz miał szczególny dar zjednywania sobie przypadkowych ludzi. Otoczenie Davida podejmuje liczne próby wpojenia chłopcu przyjętych przez siebie zasad, jednak nie odnoszą żadnego skutku. David ucieka w świat własnej fantazji, co szczególnie nasila się Pio lekturze Don Kichote'a.

Powieść Coetzee jest dziełem, które wymaga czasu i uważnej lektury. Mówi o poszukiwaniu prawdy, o podążaniu za ideami, o dociekaniu praw rządzących człowiekiem i wszechświatem, wreszcie o próbie odnalezienia sensu własnej egzystencji w świecie bez przeszłości, tradycji i Boga. To opowieść o cierpieniu, ale także o akcie niezwykłej odwagi przejawiającym się w procesie nadawania światu nowych wartości.