Poezje Zebrane

  Anna Świrszczyńska jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku, autorka nie tylko wierszy, ale dramatów i tekstów pisanych prozą. Zdaniem noblisty Czesława Miłosza należy „do grona największych przedstawicieli rozpoznawalnej na świecie polskiej szkoły poezji”. Recepcja poezji Anny Świrszczyńskiej jest w jakiś sposób kształtowana przez to odczytanie noblisty.

Trzymam w ręku przepiękne wydanie wierszy z lat 1938–1985, a także innych utworów, takich jak: libretta, słowa piosenek, dramaty poetyckie. Obszernych rozmiarów zbiór wierszy zebranych na 900 stronach. Minimalistyczna okładka w delikatnym kolorze współgra ze stylistką stylu poetki. Ilustrację dopełnia portret Anny Świrczyńskiej, a przede wszystkim spojrzenie, które staje się naszym spojrzeniem na Jej poezję.

Wiersze Anny Świrszczyńskiej są poezją kobiety feministki, która świadomie mówi „jestem baba”. Utwory poetki nie tylko teksty o cierpieniu, ale o wyraźnej obronie kobiet gnębionych przez mężczyzn. Wyznanie „jestem baba” powraca, staje się mówieniem o kobiecie obciążanej przeciwnościami losu, której nikt nie docenia. Czy współczesna kobieta może się z nią utożsamiać? Mamy inne czasy, ale cierpienie podobne. Wiersze stają się krzykiem o sile odwadze i bunt przeciwko kobiecej krzywdzie. A Jej słowa powracają w XXI wieku i idealnie wpisują się jako motto książki roku 2023 „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” Joanny Kuciel-Frydryszak:

„Dźwiga na plecach

dom, ogród, pole,

krowy, świnie, cielęta, dzieci.

Jej grzbiet dziwi się,

że nie pęknie.

Jej ręce dziwią się,

że nie odpadną.

Ona się nie dziwi”

Zbiór wierszy zachwyca, budzi albo pogrąża w rozmyśleniu, a czytając doznajemy całej gamy uczuć wrażonych emocjonalnym językiem, przepełnionym prostotą, a jednocześnie głębią wyrazu.

Książka, której nie sposób pominąć, nie tylko ze względu na wizualne wydanie, ale to, co ukrywa na kartach poezji. Utwory Anny Świrszczyńskiej są zręcznie ułożone, a jednocześnie niedające się zamknąć w jakiekolwiek ramy. W lapidarnej, ale jakże pełnej emocji formie przemawia „ja” poetyckie: „Są chwile kiedy czuję wyraźniej niż zawsze, że jestem w Swoim Własnym Towarzystwie”. Wybrzmiewa „ja” podmiotu lirycznego, który doświadcza rozłamu duszy i ciała, takich i innych osobistych wyznań odnajdujemy na kartach zbioru bardzo wiele. Poetka w tekstach dobitnie mówi o samotności, która jest „ogromną perłą samotności”, czymś bardzo drogim i bliskim, w której można się ukryć. Do wierszy wkrada się jej własne życie, doświadczenia wojenne, wyznając: „wojna zrobiła ze mnie innego człowieka”. Mimo strachu i lęku wspólnie z towarzyszami budowali pod ostrzałem barykadę. Autorka pokazuje prawdę o wojennej rzeczywistości, która jest lekcją humanizmu.

Anna Świrczyńska to nie tylko poetka, ale i dramatopisarka, autorka sztuk scenicznych czego dowodem są opublikowane w tomiku utwory dramatyczne. Jeden z piękniejszych utworów to „Orfeusz:, w którym poetka dokonuje połączenia tematyki mitologicznej ze współczesną scenerią, łamiąc konwencje łączy kolokwializm z mitem antycznym.

„Poezja zebrane” to piękne wydanie, które jest rodzajem wspomnienia, pozostaje pamięcią o niezapomnianej poetce. Czy może być piękniejszy pomnik? Słowa określające jej zmysł poetyki, jej styl, który mamy w jednym miejscu, na wyciągnięcie dłoni:

„Chwytam się różnych rzeczy,

Śniegu, drzew, niepotrzebnych telefonów (…)

Chwytam się wszystkiego,

żeby się nie zapaść

w przepaść”

Wybrane przeze mnie wiersze nie są dokładną analizą i interpretacją poetycką, wskazują tylko jedne z wielu zainteresowań poetki, są drogą do dalszego odczytywania, odkrywania jej wielowymiarowości i wieloznaczności. Celem jest nie tylko przypomnienie czytelnikom twórczości znanej poetyki, ale obudzenie wrażliwość na piękno słowa, na estetykę zapisu.