Ogień. Opowieść O Janis Joplin

  Autorka książki Barbara Baraldi nie jest biografką specjalizującą się w tropieniu ciekawych życiorysów znanych postaci, a powieściopisarką posługującą się techniką literacką oraz wyobraźnią. Niemniej jednak, sięgając po historię Janis Joplin i nadając jej kształt fabularny, uzupełniła jej losy danymi faktograficznymi umieszczonymi na końcu książki. Nie jest to typowe kalendarium, a raczej ciąg dalszy pośmiertnej recepcji dorobku kontrowersyjnej artystki. To także swego rodzaju zbiór „ciekawostek”. Ostatnie strony powieści uzupełniono o notę od autorki, w której Baraldi ujawnia stosunek do swojej bohaterki i jej muzyki nazywając Joplin „pokrewną duszą”.

W trybie narracyjnym autorka zastosowała czas teraźniejszy. Dzięki temu opisywane wydarzenia, wrażenia, emocje są świeższe, bardziej aktualne, esencjonalne niż te relacjonowane z dalszej perspektywy chronologicznej. Akcję rozpoczyna rok 1966, kiedy Janis ma dwadzieścia trzy lata i „ucieka przed ogromnym niebezpieczeństwem: samą sobą”. Baraldi charakteryzuje ją w następujący sposób: „Ma potargane włosy, na twarzy ani grama makijażu, który ukryłby trądzik (…)”. W dodatku „wydaje się zagubiona” i oto bierze udział w przesłuchaniu muzycznym. Padają jeszcze bardziej dosadnie określenia: „dziobata gęba”, „czupiradło”, „świniooka”. Czytelnik czuje, że pozycja opublikowana przez Wydawnictwo LeTra będzie więcej niż zwykłą obyczajową opowiastką, ale rozwinie się w psychologiczną grę, w której każda z postaci będzie pionkiem na szachownicy losu.

Liczne retrospekcje sięgają do lat 1957 – 1958, do czasów szkolnych, które ukształtowały charakter, zainteresowania i poglądy Joplin. Fabuła wybiega też do lat 1968 – 1970 i roku śmierci piosenkarki. Baraldi cały czas obserwuje swoją bohaterkę. Komentuje jej emocje, psychodeliczne stany, demony, obsesje i uzależnienia. Buduje postać kobiety z krwi i kości. Nietuzinkową artystkę. I choć główny nacisk położony jest na ostatnie lata życia piosenkarki, w retrospekcjach można zrekonstruować początki kariery, poczuć atmosferę wyzwolonych lat sześćdziesiątych, narodzin ruchu hipisowskiego.

Dziś byłaby ponad osiemdziesięcioletnią starszą panią. Czy nadal buntowniczką i chłopczycą? Aż tak daleko wyobraźnia pisarska nie sięga. Baraldi skupia się raczej na budowaniu emocji. Dopiero w pozaksiążkowych źródłach informacji o Janis można dowiedzieć się o jej multiinstrumentalnych zainteresowaniach, szukaniu powiązań między rockiem, soulem, a bluesem, autorskich tekstach. Autorka Ognia nawiązuje natomiast bardziej do interpretacji stanów emocjonalnych wokalistki. Jej depresji, ekscesów seksualno – obyczajowych, uzależnień od alkoholu i narkotyków, miłosnych rozczarowań i głębokich kompleksów wynikających z nadwagi, problemów z cerą i nadwrażliwością.

W tle – klimat kultowych hitów: Cry Baby, Piece of My Heart, Summertime, czy Mercedes Benz oraz pisanych kursywą fragmentów listów adresowanych do ojca inżyniera i matki archiwistki; głos błagania o akceptację. Trudnym relacjom na linii dziecko – rodzice poświęcona jest znaczna część książki.

Baraldi stara się także (udanie) oddać specyfikę występów Joplin: „Kawałek po kawałku jej głos eksploduje strumieniem barw i zmysłów (…)”. Ciekawostką są cytowania fraz pochodzących z konkretnych, wymienionych utworów w formie oryginalnej i jako tłumaczenia umieszczone w przypisach na dole strony.

Z dużym wyczuciem, bez wulgaryzmów, potraktowane są sceny erotyczne. Zważywszy na wybujały temperament Janis i jej biseksualne preferencje Ogień mógłby przypominać narrację 365 dni. Na szczęście Barbara Baraldi to nie Blanka Lipińska.

Dużo miejsca w książce zajmują opisy uzależnień i próby wychodzenia z nich. Autorka stara się wczuć w emocje swojej bohaterki, a jednocześnie obiektywnie poddać obserwacji ciało i stan jej ducha („Co pozostało z prawdziwej Janis, poza krwią rozcieńczoną heroiną?”).

Metafizyczny charakter powieści oddają słowa: „Przeszłość jest obok niej, bezkres odkryć i zachwytów, upadków i nowych początków”.

  Czy lubicie książki biograficzne lub takie, których fabuła opiera się na prawdziwych postaciach?

Ja przyznam, że nie czytam często takich pozycji, jednak książka "Ogień" Opowieść o Janis Joplin bardzo mnie wciągnęła i przeczytałam ją w dwa dni. 

"Ogień. Opowieść o Janis Joplin" autorstwa Barbary Baraldi to wciągająca powieść, która rzuca światło na burzliwe życie jednej z największych ikon rocka XX wieku. Baraldi, na początku książki jasno zaznacza, że fabuła oparta została o znane fakty z życia piosenkarki, jednak książka sama w sobie powinna być traktowana jako fikcja literacka. Autorka znana z umiejętności tworzenia głębokich, wielowymiarowych postaci, po raz kolejny udowadnia swój talent, prezentując czytelnikom złożony portret Janis Joplin.

Powieść koncentruje się na dramatycznych losach artystki, pokazując jej życie od niepewnej siebie nastolatki po uznaną gwiazdę rocka. Baraldi zręcznie łączy różne aspekty życia Joplin: jej nieposkromioną miłość do muzyki, walkę z uzależnieniami, skomplikowane relacje z najbliższymi oraz desperackie poszukiwanie akceptacji i miłości. Autorka przedstawia Joplin jako osobę pełną sprzeczności - z jednej strony pełną energii i charyzmy, z drugiej zaś nękaną przez wewnętrzne demony i kompleksy. Z pewnością nie jest to pozycja, którą czyta się z lekkością, mimo iż jest napisana bardzo przystępnym językiem.

Narracja jest płynna i sugestywna, pełna emocji i obrazowych opisów. Język powieści jest żywy i barwny, co sprawia, że czytelnik łatwo przenosi się do szalonych lat 60., epoki pełnej kontrkultury, rewolucji społecznych i muzycznego rozkwitu. Baraldi umiejętnie wplata w fabułę największe przeboje Joplin, co nie tylko dodaje autentyczności opowieści, ale także wzmaga emocjonalne oddziaływanie książki. Opisy koncertów, nagrań i kulisów muzycznego świata są realistyczne i dynamiczne, co sprawia, że czytelnik czuje się częścią tych wydarzeń.

Jednym z największych atutów książki są jej bohaterowie, a przede wszystkim główna postać - Janis Joplin. Baraldi przedstawia ją jako osobę niezwykle utalentowaną, ale także kruchą i pełną wewnętrznych konfliktów. Jej relacje z rodziną, przyjaciółmi i kochankami są skomplikowane i naznaczone bólem, co dodaje głębi jej postaci. Autorka nie idealizuje Joplin, pokazując jej wady i słabości, co czyni ją jeszcze bardziej ludzką i zrozumiałą dla czytelnika. Tak jak już podkreślałam, książka doskonale oddaje atmosferę lat 60. Opisuje świat, w którym rodziła się nowa muzyka, a młodzi ludzie buntowali się przeciwko zastanemu porządkowi. W tym kontekście postać Joplin, jako buntowniczki z gitarą, staje się symbolem całej generacji, pragnącej wolności i autentyczności. Baraldi umiejętnie ukazuje wpływ tych zjawisk na życie i twórczość Joplin, co czyni książkę nie tylko fikcją literacką, ale także lekturą oddającą ducha epoki.

"Ogień. Opowieść o Janis Joplin" to nie tylko hołd dla legendy rocka, ale również głęboka refleksja nad ceną sławy i osobistymi demonami, które mogą towarzyszyć wielkiemu talentowi. Książka zmusza do zastanowienia się nad tym, jak krucha może być granica między sukcesem a upadkiem, oraz jak ważne jest wsparcie bliskich w walce z uzależnieniami i problemami emocjonalnymi. Baraldi pokazuje, że mimo ogromnego talentu i sukcesów, Janis Joplin była przede wszystkim człowiekiem z krwi i kości, zmagającym się z takimi samymi problemami jak każdy z nas, a może nawet większymi. Historia Janis Joplin jest dla mnie także potwierdzeniem tezy głoszącej, że pieniądze szczęścia nie dają.

Warte podkreślenia jest również zakończenie książki, w którym autorka przedstawiła fakty z życia osób związanych z artystką. Osobiście w trakcie czytania kilkukrotnie wyszukiwałam przewijające się postaci, czy sprawdziłam pewne wątki. 

Barbara Baraldi stworzyła bardzo przejmującą i dającą do myślenia powieść, która w świetny sposób oddaje złożoność i tragizm postaci Janis Joplin. "Ogień. Opowieść o Janis Joplin" to lektura obowiązkowa dla wszystkich fanów muzyki oraz tych, którzy chcą zrozumieć, jaką cenę można zapłacić za bycie wyjątkowym. To książka, która pozostawia czytelnika z głębokimi przemyśleniami i jeszcze większym szacunkiem dla tej niezwykłej artystki.