Monte Cassino. Bitwa Narodów II Wojny Światowej

  W 2024 roku obchodzimy 80.-tą rocznicę bitwy o Monte Cassino (znanej też jako bitwa o Rzym), jednej z najbardziej krwawych i wyczerpujących bitew w czasie II wojny światowej. Ze względu na fakt, iż kluczową rolę w tym starciu odegrali Polacy, przez cały rok na różne sposoby wspominamy w Naszym kraju waleczność żołnierzy szturmujących włoskie wzgórze. W ramach przywrócenia pamięci o tym słynnym epizodzie wojennym, nakładem Domu Wydawniczego Rebis ukazała się w Polsce książka autorstwa Matthew Parkera pt. „Monte Cassino. Bitwa narodów II wojny światowej”.

Warto wiedzieć, że bitwa o Monte Cassino w rzeczywistości składała się z czterech następujących po sobie starć wojsk alianckich z oblegającymi klasztor i wzgórze Niemcami w czasie II wojny światowej. Operacja ta trwała przez kilka miesięcy, od stycznia do maja 1944 roku i jak podkreśla autor książki, była największą bitwą lądową w Europie ogarniętej wojną. Ramię w ramię przeciw Niemcom walczyli w niej Włosi, Amerykanie, Brytyjczycy, Francuzi, Polacy, Kanadyjczycy a nawet Hindusi, Nowozelandczycy, Maorysi i mieszkańcy Południowej Afryki. Wiele nacji i jeden wspólny wróg. Wydawać by się mogło, że zwycięstwo jest na wyciągnięcie ręki a jednak nietypowe ukształtowanie terenu, nieprzychylna pogoda i niebywała waleczność niemieckich spadochroniarzy sprawiły, że masyw Cassino zyskał miano twierdzy nie do zdobycia.

Parker, historyk znany między innymi z publikacji traktujących o rozmaitych zdarzeniach z czasów II wojny światowej, w książce pt. „Monte Cassino. Bitwa narodów II wojny światowej”przedstawia nieco inne od popularyzowanego w Polsce spojrzenie na tę operację i biorące w niej udział strony konfliktu. Przesuwa bowiem środek ciężkości spoczywający zazwyczaj w rodzimej narracji na polskich oddziałach, które pokonały na włoskiej ziemi oddziały niemieckie, ukazując wielonarodowe oblicze tych wyczerpujących zmagań.Swoje rozważania rozpoczyna od wykazania dwóch stanowisk naukowców zajmujących się opisywanym przez niego problemem. Jedni uważają bitwę o Monte Cassino za kluczową dla pokonania Niemców w zachodniej Europie, drudzy zaś widzą w niej bezzasadne, sztucznie podtrzymywane przez alianckich polityków dowódców wojskowych natarcie, które przyniosło więcej strat niż korzyści. Autor wolny od osobistych dygresji, ukazał w swej opowieści stanowiska uczestników tego wydarzenia, żołnierzy, którzy niezależnie od narodowości poświęcali zdrowie i życie, przelewając krew w imię niezrozumiałej dla nich wielkiej polityki. Te wzruszające osobiste wyznania stanowią ważny materiał, dzięki któremu czytelnicy są w stanie nie tylko odtworzyć, ale również poczuć atmosferę tamtych wojennych dni.

Czterem bitwom, z których składała się opisywana operacja poświęcono kolejne rozdziały tej książki. Z wyjątkową dbałością o chronologię wydarzeń i szczegółowość prezentowanych działań, ukazano kolejne natarcia na wzgórze Cassino i okoliczne punkty zajmowane przez nazistowskie oddziały. O wydarzeniach tych opowiadają przede wszystkim żołnierze amerykańscy, brytyjscy, francuscy i oczywiście niemieccy, którzy trzykrotnie poradzili sobie z natarciem aliantów. Wyjątkowo wartościowe są tu również opisy wojennego życia lokalnych Włochów,próbujących przetrwać w tych nieludzkich czasach. Interesujący dodatek stanowi zakończenie narracji, przedstawiające Cassino powojenne i współczesne, tak różne od tego, które stało się areną krwawych walk na froncie zachodnim II wojny światowej.

Stosunkowo niewiele w tej książce informacji o działaniach 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Andersa, który zasłynął podczas czwartego starcia tej kampanii, kiedy to Polacy opanowali wzgórze Cassino i podporządkowali sobie resztki znajdujących się tam oddziałów niemieckich. I całe szczęście. Dzięki zmianie perspektywy narracyjnej, mamy okazję poznać inny punkt historycznego widzenia, ujrzeć całą panoramę wojsk zaangażowanych w walkę i dowiedzieć się, jak Europa Zachodnia postrzegała i nadal postrzega ten kontrowersyjny konflikt.

„Monte Cassino. Bitwa narodów II wojny światowej” to pozycja dedykowana znawcom historii wojskowości XX wieku, tym, którzy z wielkim zainteresowaniem czytają o słynnych epizodach z czasu II wojny światowej oraz wszystkim, którzy z przyjemnością sięgają po historyczne narracje oddające głos jednostkom - świadkom i uczestnikom wydarzeń, gotowym pokazać prawdziwe oblicze wojny.