Kompania X.

  O żołnierzach walczących na frontach II wojny światowej powstało już wiele naukowych i popularnonaukowych publikacji. Wydawać by się mogło, że w tej kwestii niewiele może Nas zaskoczyć. A jednak, Leah Garrett, wykładowczyni Hunter College, której zainteresowania naukowe są od lat związane z losami Żydów, którzy ocaleli z Holocaustu, dokonała niemożliwego. W swojej książce pt. „Kompania X. Tajna jednostka żydowskich komandosów podczas II wojny światowej”, która ukazała się w Polsce dzięki staraniom Wydawnictwa Rebis, autorka udowodniła, że przedstawiciele narodu żydowskiego również brali czynny udział w walce z nazizmem służąc w tajnym oddziale specjalnym stworzonym przez Brytyjczyków.

Kompania X, nazywana również kompanią braci lub legionem samobójców to znakomity przykład bohaterstwa przedstawicieli narodowości żydowskiej w czasie II wojny światowej. Jej członkowie w porę opuścili swoje rodzinne domy w Niemczech, Austrii i na Węgrzech, pokonali długą drogę do wybrzeży Anglii, by dołączyć do wojsk alianckich i czynnie stawić opór wspólnemu wrogowi. Jednak poza granicami małych ojczyzn, nie czekało na nich spokojne życie. Nasi bohaterowie musieli zmierzyć się z piekłem obozów internowania, zmienić tożsamość i niejako stworzyć siebie na nowo, by móc funkcjonować w świecie opętanym wojną.

Nie wszystkim spośród 87 bohaterów tytułowego oddziału udało się przetrwać w tych wyjątkowo trudnych czasach, jednak dzięki wspomnieniom ich bliskich również ci, którzy polegli w boju, upamiętnieni zostali na kartach „Kompanii X”. Autorka, poprzez tę książkę, oddaje im należny hołd, przypominając czytelnikom o niebywałej odwadze ocalonych, którzy w zamian za daną im szansę, czuli się niejako zobowiązani do zaangażowania w walkę. Reprezentatywnym przykładem tej grupy żołnierzy są sylwetki trzech mężczyzn, których życiorysy znajdziemy na kartach książki Garrett. Colin Anson, Peter Masters i wreszcie Manfred Gans to posługujący się fałszywymi tożsamościami bohaterowie, którzy zapraszają Nas w czytelniczą podróż do najważniejszych miejsc objętych działaniami zbrojnymi w czasie II wojny światowej. I tak, będziemy uczestniczyć w kampanii włoskiej, przemierzymy plaże Normandii, weźmiemy udział w forsowaniu Renu, wkroczymy do ogarniętego pożogą, upadającego Berlina, by wreszcie trafić do obozu koncentracyjnego w Terezinie i przeżyć bodaj najbardziej emocjonujące chwile z udziałem jednego z Naszych towarzyszy. Co ciekawe, Leah Garrett zadbała również o to, by przedstawić losy członków kompanii po zakończeniu działań zbrojnych, w trakcie denazyfikacji, udowadniając tym samym, że dla nich walka nie skończyła się wraz z ogłoszeniem pokoju.

Godny podziwu jest sposób, w jaki autorka połączyła rozmaite materiały źródłowe na tematswoich bohaterów. Wykorzystała do tego celu zbiory muzealne, liczne fotografie, zapiski samych żołnierzy oraz wspomnienia ich rodzin, które w połączeniu z opracowaniami naukowymi dotyczącymi oddziałów alianckich walczących w II wojnie światowej, pozwoliły Garrett stworzyć interesującą, wiarygodną narrację, będącą przyczynkiem do dalszych badań nad rolą przedstawicieli narodowości żydowskiej w działaniach zbrojnych na frontach największego światowego konfliktu.

„Kompania X” to książka, która z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom historii wojskowości i wszystkim czytelnikom, którym bliski jest los przedstawicieli narodu żydowskiego, żyjących z piętnem Zagłady. Dzięki tej książce, także zainteresowani historią II wojny światowej będą mogli odkryć nieznane dotąd epizody wojenne i poznać pokaźne grono dzielnych mężczyzn, którzy w imieniu przedstawicieli całego swojego narodu każdego dnia narażali życie, by pomścić zabitych, udowodnić światu swoją wartość i nie stać biernie w obliczu zła.