Grabarz | Autor: Peter Grandbois

Czy mieliście w dzieciństwie wyimaginowanego przyjaciela? Może była to wróżka, a może dzielny wojownik?
Moim przyjacielem był duszek. Nie pamiętam już czy nadałam mu jakieś imię zresztą, to było dla mnie mało istotne. Liczyło się tylko to, że mogłam mu powiedzieć w myślach (bo porozumiewaliśmy się telepatycznie) o wszystkim tym czego nie byłam w stanie wyjawić mojej najlepszej przyjaciółce. Opowiadałam mu o swoich zmartwieniach, marzeniach i po prostu...o moim życiu.

Czytając „Grabarza" Peter'a Grandbois'a poczułam coś na kształt delikatnego ukłucia w rejonie wspomnieć mojego umysłu bo główny bohater robił dokładnie to samo co ja w latach wczesnej młodości – rozmawiał z duchami. Tyle, że nie z każdym. Konwersował

z tymi, którzy fizycznie dopiero co opuścili ziemski świat. Dusze, które do niego przychodziły miały mu do przekazania swoją historię, którą musiały się podzielić by móc spokojnie odejść. Juan (bo tak miał na imię tytułowy grabarz) nie spodziewał się jednak, że przyjdzie mu kopać grób dla jednej z najważniejszych osób jego życia...

Książka ta, bezwątpienia nie opiera się na realizmie dosłownie pojętym. Nie jest to także czysta, rasowa fantastyka. Jest to dzieło z pogranicza obydwu tych dziedzin. Jest w niej ogromna doza magii choć tak realistycznej, że fakt iż główny bohater słyszy i mówi do duchów wcale nie wydaje się być czytelnikowi dziwny. Wręcz przeciwnie! To, jest jak najbardziej naturalny aspekt jego życia.

Sami bohaterowie są bardzo prawdziwi i niemal namacalni, a ich uczucia dostrzegalne.

Także język jakim operuje Grandbois wplatając w wypowiedzi postaci hiszpańskie zwroty jest wyjątkowy – delikatny i ciepły.

Wszystko to składa się w całość bardzo niezwykłej opowieści o tym jak to pewien grabarz pochował swoje serce...

Juan Rodrigo mieszka w niewielkiej wsi na południu Hiszpanii, a raczej poza jej granicami, w oddaleniu od ludzkich siedzib.

Juan Rodrigo jest bowiem grabarzem podobnie jak jego ojciec i dziadek. Odziedziczył ten zawód czy też może powołanie po swoich przodkach wraz z wyjątkowym darem - zdolnością widywania duchów i rozmawiania z nimi.

Zmarli po śmierci mają zwyczaj nawiedzania Juana, opowiadania mu o swoich losach, swym życiu, niejednokrotnie wyjawiając mu swoje sekrety - a wszystko po to, by grabarz, który ze względu na swój specyficzny dar przyjął na siebie rolę pośrednika między żywymi a umarłymi - opowiadając rodzinie zmarłego prawdziwą historię jego życia pomógł bliskim pogodzić się ze stratą, uporządkować sprawy, które zmarły pozostawił niedokończone, a nieraz nawet naprawić zło, które ten wyrządził za życia.

Balansując nieustannie na granicy światów grabarz niczym gawędziarz snuje opowieści o ludzkich losach, kształtuje wspomnienia tych, co pozostali kojąc ich żal oraz nadając śmierci sens i znaczenie.

Jego opowieści mają charakter terapeutyczny, gdyż pomagają ludziom oswoić się z odejściem bliskiej osoby, pogodzić się z nieuchronnym; pomagają też samym zmarłym prostując kręte ścieżki ich życia.

Zawarte w tych opowieściach przesłanie wiele mówi o związkach między żywymi a umarłymi; związkach, o których nikt na co dzień nie chce pamiętać, ale które w obliczu śmierci nabierają znaczenia i stanowią swego rodzaju pociechę dla żałobników: śmierć nie jest kresem życia, lecz jego kontynuacją w innej formie; między światem rzeczywistym a niewidzialnym istnieje wyjątkowa więź, która sprawia, że mogą się one wzajemnie przenikać i oddziaływać na siebie.

Choć Rodrigo opowiedział w swoim życiu wiele ludzkich historii, najważniejszą i najsmutniejszą z nich zostawia na sam koniec; to historia życia i śmierci jego ukochanej córki Esperanzy.

I paradoksalnie dopiero jej tragiczne odejście uwolniło Juana od nieustannego lęku o los córki, nauczyło go tego, do czego za jej życia nie był zdolny: do spojrzenia z dystansu na łączące ich stosunki, uznania córki za osobny, niezależny od niego byt, który podąża własną drogą.

Śmierć Esperanzy załamałaby Juana gdyby nie to, że nadal może ją widywać i rozmawiać z nią jak dawniej. Opowieść o jej życiu ratuje także jego pogrążone w żalu zmysły; dzięki niej nie tylko ostatecznie godzi się z odejściem Esperanzy w inny wymiar, zaczyna także lepiej rozumieć uczucia własne i córki. Dziewczynka pomaga mu snuć historię jego życia, by zawczasu mógł naprawić swoje błędy zanim będzie za późno.

"Grabarz" to jedna z najsmutniejszych i najbardziej nostalgicznych książek, jakie kiedykolwiek czytałam. Jej klimat, to bezustanne poczucie przeplatania się dwóch światów, ten stale obecny oddech śmierci przenikający wszystkie myśli i poczynania bohaterów, marazm i trwanie mieszkańców wioski w oczekiwaniu na śmierć, z rezygnacją przyjmowane przez głównego bohatera brzemię jego daru - to wszystko sprawia, że nawet piękny, poetycki styl autora nie jest w stanie przegnać z moich myśli przygnębienia wywołanego lekturą.

Nawet to życie po śmierci nie różni się jakoś zasadniczo od ziemskiej egzystencji - duchy zachowały swoją człowieczą naturę, swoje wady i zalety, nie sprawiają wrażenia pogrążonych w niebiańskiej szczęśliwości. Stale na wyciągnięcie ręki, a jednak tak nieskończenie odległe, różni ich od ludzi jedynie większa świadomość własnego istnienia.

Jest to książka piękna, wzruszająca, ale przeraźliwie smutna i depresyjna, przynajmniej, jeśli o mnie chodzi.

Polecam wyłącznie ze względów estetycznych, gdyż nie chcę mieć na sumieniu czytelników pogrążonych w głębokim dołku.