Tajemnice III Rzeszy. Hitlerjugend Na Śląsku | Autor: Szymon Wrzesiński

"Zacznę od młodych" - obiecywał Adolf Hitler w jednym ze swoich publicznych wystąpień. I słowa dotrzymał. Jego wizja stworzenia nowego świata przy pomocy niemieckiej młodzieży stała się jednym z priorytetów Trzeciej Rzeszy. Wychowanie młodego człowieka w duchu narodowego socjalizmu miało zostać oparte na wzorcach wytyczonych przez "Mein Kampf". Ideologia nazistowska stała się jedynym modelem edukacji niemieckiej młodzieży, zaś by w możliwie największym stopniu kontrolować system nauczania, wprowadzono obowiązek przynależności młodzieży do organizacji podporządkowanej NSDAP. Indoktrynację przesyconą rasizmem i militaryzmem rozpoczynano już w szkołach powszechnych i kontynuowano na zajęciach pozalekcyjnych organizowanych przez Hitlerjugend ("młodzież Hitlera"). Duży nacisk kładziono głównie na ćwiczenia fizyczne oraz wojskowe połączone z surową dyscypliną i kultem wodza.

W czasie II wojny światowej brygady Hitlerjugend stanowiły wojskowe siły pomocnicze, następnie wojskową rezerwę. Ogromne straty, jakie poniosła niemiecka armia spowodowały, że pod koniec wojny wcielano do Hitlerjugend nawet dwunastoletnie dzieci. Organizację rozwiązali alianci po zakończeniu wojny.

Książka Szymona Wrzesińskiego jest niezwykle interesującym i rzetelnym opracowaniem dotyczącym historii i działalności Hitlerjugend na Śląsku. Mocną stroną tej publikacji jest szeroki kontekst historyczny przybliżający początki tej organizacji, i to sięgające czasów republiki weimarskiej, oraz naturalnie jej bezpośrednią genezę będącą efektem przejęcia władzy przez Adolfa Hitlera. Dzięki temu nawet czytelnik słabo zorientowany w realiach II wojny światowej ma szansę prześledzić rozwój organizacji od jej zarania oraz lepiej zrozumieć jej specyfikę i rolę, jaką odegrała w dalekosiężnych planach Hitlera.

Autor szczegółowo opisuje okoliczności powstania Hitlerjugend, główne cele, strukturę, etapy szkolenia, sposoby werbunku i kształcenia instruktorów, a także propagandę, jaką posługiwała się ta organizacja. Z wykorzystaniem wielu cennych źródeł historycznych przybliża czytelnikowi zasady jej funkcjonowania oraz uświadamia skalę zjawiska manipulacji i ideologicznego prania mózgu, jakim poddawano niemiecką młodzież.

Choć organizacja była zwarta, a zasady jednolite na terenie całej Rzeszy, wyjątkowo interesująco przedstawia się jej historia w odniesieniu do śląskich realiów. Niezwykle bogate materiały źródłowe, wśród których najatrakcyjniej wypadają wspomnienia członków nazistowskiej młodzieżówki z terenów Śląska, a także liczne fotografie pochodzące w dużej mierze z prywatnych zbiorów autora przydają książce wiarygodności i znacząco ją wzbogacają, pozwalają czytelnikowi wcielić się w rolę obserwatora tamtych czasów.

Autor nie poprzestaje na tym: prezentuje również przykłady działalności Hitlerjugend na Śląsku, drobiazgowo opisując takie akcje i wydarzenia, jak Ogólnoniemieckie Święto Sportu i Gimnastyki czy Wielką Światową Wystawę Sportową we Wrocławiu. Interesujące są także rozdziały ukazujące udział członków organizacji w obronie Lubania, twierdzy Głogów czy też oblężenia Festung Breslau w styczniu 1945 roku opisane z wielką dbałością o szczegóły i wykorzystaniem wielu materiałów źródłowych, które moim zdaniem momentami są cytowane zbyt obszernie. Przytaczanie całych stron czyichś wspomnień niekoniecznie wychodzi książce na dobre.

Książka Szymona Wrzesińskiego to pierwsza publikacja omawiająca tak wyczerpująco, dogłębnie i rzetelnie historię organizacji Hitlerjugend na Śląsku. Co prawda tytuł jest trochę na wyrost, gdyż autor skupia się głównie na terenach Dolnego Śląska pomijając zupełnie Oberschlesien, co nieco mnie rozczarowało, ale trzeba przyznać, że podszedł do rzeczy profesjonalnie.

Tematyka Hitlerjugend, czy to nam się podoba, czy nie, jest częścią polskiej historii - wstydliwą, bolesną, kontrowersyjną, ale nie podlegającą dyskusji. Autor odważył się podjąć tę trudną kwestię, dotychczas pomijaną bądź wspominaną niechętnie lub wybiórczo - i udało mu się stworzyć publikację, która jest wartościowym i interesującym uzupełnieniem wojennej historii Polski.

Wrzesiński uświadamia nam, jak wielką rolę odgrywała nazistowska młodzieżówka w III Rzeszy, odkrywa sekrety jej funkcjonowania oraz zwraca uwagę na rzeczywisty wymiar zjawiska indoktrynacji młodzieży w ustroju totalitarnym. A jest on porażający i przerażający zarazem. Autor gwarantuje swoim czytelnikom solidną, doskonale udokumentowaną, a przy tym przystępną i intrygującą lekcję historii. Jedynym zauważalnym mankamentem był dla mnie brak ostatecznego podsumowania, przysłowiowej kropki na i; w ostatnim rozdziale tekst wydaje się urywać, co pozostawia pewien niedosyt.

Mimo to gorąco polecam wszystkim wielbicielom tematyki wojennej - to lektura, której nie można przegapić!