Piękna Bestia. Zbrodnie SS-Aufseherin Irmy Grese | Autor: Daniel Patrick Brown

Różne są oblicze zła. Wielu ludzi widzi je w bezwzględnych, wyzutych z wszelkich uczuć, bezlitosnych twarzach nazistowskich zbrodniarzy z SA, Gestapo czy SS. To męskie twarze, bo z takimi przywykliśmy je utożsamiać. Jednak trzeba sobie zdać sprawę, że nazizm był sprawą całego niemieckiego społeczeństwa i w równym stopniu dotyczył zarówno mężczyzn, jak i kobiet oraz że w torturowaniu i mordowaniu niewinnych ludzi brali udział przedstawiciele obu płci.

Kwestia uczestnictwa kobiet w zbrodniach wojennych przez długi czas była marginalizowana, lecz pewne jest, że udział ten był znaczący. Fakt, że autor porusza to zagadnienie w swojej książce jest bardzo ważną i wiele wnoszącą do naszej wiedzy na temat II wojny światowej kwestią.

Jedną ze zbrodniarek, których działalność owiana jest ponurą sławą - czy raczej niesławą - była Irma Grese, strażniczka w obozach koncentracyjnych Ravensbrueck, Auschwitz oraz Bergen - Belsen.

Dla więźniarek tych obozów zło miało anielską twarz Grese, gdyż ta młodziutka, obdarzona niezwykłą urodą dziewczyna w rzeczywistości była sadystyczną psychopatką mającą setki, być może nawet tysiące ludzkich istnień na sumieniu, znajdującą perwersyjną przyjemność w zadawaniu cierpienia, której nadzwyczajne okrucieństwo oraz idące z nim w parze seksualne rozpasanie stworzyło ponurą i mrożącą krew w żyłach legendę.

W swojej książce Daniel Patrick Brown podejmuje się nie tylko analizy biografii "pięknej bestii"; jego praca jest wielowymiarowym, błyskotliwym studium zła.

Autor dokonując wnikliwej i szczegółowej analizy psychosocjologicznej społeczeństwa III Rzeszy, nazistowskiej ideologii oraz jej wpływu na ludzkie umysły, a także specyfiki zindoktrynowanej osobowości zastanawia się, w jaki sposób okoliczności i warunki wpływały na kształtowanie - czy raczej wypaczanie - kobiecej psychiki; jak to możliwe, by kobiety, którym sami naziści przypisywali idealne cechy matek nowego pokolenia Niemców uczestniczyły w masowych zbrodniach oraz co doprowadziło do niesłychanej metamorfozy prostej, nieśmiałej, wiejskiej dziewczyny w wynaturzoną, bezwzględną morderczynię.

Lektura "Pięknej bestii" uświadamia czytelnikowi, że określenie przyczyn takiej przemiany nie jest sprawą prostą i jednoznaczną. Autor analizując bardzo dokładnie i rzetelnie biografię Irmy Grese wziął pod uwagę takie czynniki, jak sytuacja rodzinna (a zwłaszcza traumatyczne przeżycia z dzieciństwa) czy indoktrynacja oraz ich wpływ na sferę emocjonalną i charakterologiczną dziewczyny, a także predyspozycje psychiczne, które umacniały jej wypaczoną postawę przyczyniając się do stworzenia potwora.

Na szczęście autor analizując pod wieloma różnymi kątami życiorys Grese zdecydowanie unika, a wręcz odżegnuje się od stwierdzenia, że jej postawa i osobowość były tylko produktem okrutnych czasów, a ona sama bezwolnym trybikiem w machinie zbrodni wykonującym rozkazy.

Podkreśla, że choć jej psychikę wypaczyło wiele różnych czynników, Grese była odpowiedzialna za swoje czyny i poniosła za nie karę.

Brown zaznacza, że drobiazgowe i wyczerpujące omówienie okoliczności, jakie ją ukształtowały oraz wyjaśnienie motywów, jakimi się kierowała nie miało na celu usprawiedliwienie jej zbrodni, ale ukazanie innego oblicza zła, przedstawienie pełniejszego obrazu wojennego koszmaru oraz pomóc w jego zrozumieniu - o ile w ogóle da się pojąć jego ogrom i bezsens.

Daniel Patrick Brown napisał fenomenalną, pod wieloma względami nowatorską, doskonale udokumentowaną książkę, która jest czymś więcej, niż biografią jednej z najbardziej znanych nazistowskich zbrodniarek.

"Piękna bestia" to również wnikliwe i niepokojące studium zła i próba odpowiedzi na pytanie o jego przyczyny.

Co sprawia, że człowiek jest zdolny do czynienia zła? Natura czy wychowanie, a może jeszcze coś więcej? Co tak naprawdę w nas drzemie? Czy to konkretne okoliczności wyzwalają w nas bestię?

Autor w próbie zrozumienia istoty zła przytacza rozmaite koncepcje filozoficzne, socjologiczne i psychologiczne, które czynią lekturą intrygująco wszechstronną.

Brown snuje również rozważania nad rolą kobiet w nazistowskiej machinie zbrodni, co także zasługuje na naszą uwagę, gdyż znacząco wpływa na kształt naszej wiedzy historycznej. Nie są to wywody zawieszone w próżni i pozbawione kontekstu, gdyż bezpośrednio odnoszą się do postaci Irmy Grese oraz jej fenomenu.

Polecając czytelnikom tę wstrząsającą, a zarazem fascynującą lekturę mogę tylko powtórzyć za więźniarką ocalałą z Birkenau: "Kto stworzył tę piękną bestię?"