Koronczarka | Autor: Pascal Laine

Po wpisaniu w Wikipedii hasła koronczarka ukazują się trzy odnośniki: do książki, filmu i obrazu. To, że film Koronczarka (1977) ma związek z powieścią, jest oczywiste. W pisaniu scenariusza miał swój udział sam autor powieści. Natomiast aby dopatrzeć się związku z obrazem Vermeera, trzeba się chwilę w niego w ciszy wpatrywać.

Zainteresowanie robieniem koronek w tylu wymiarach sztuki świadczy o tym, że jest w tym zajęciu coś niezwykłego. A co - to świetnie tłumaczy książka Pascala Lainé'a, nagrodzona w 1974 roku francuską nagrodą Goncourt.

Jeśli którejś z czytelniczek zdarzyło się kiedykolwiek wyprodukować własnymi rękami koronkowy obrusik czy coś w tym rodzaju (przepraszam, że tak feministycznie to zabrzmiało, ale panów nie podejrzewam o wykonanie szydełkowych serwetek), to wie, ile cierpliwości potrzeba, żeby ze zwykłej nitki powstało coś konkretnego; jak często prosta nić może się poplątać; ile pokory wymaga sytuacja, w której trzeba sporo spruć i zacząć od początku, by powstało coś, co będzie mieć wartość. Znamy te odczucia? Tak, tak - samo życie. Nawet ci, którzy nigdy nie szydełkowali znają to uczucie. Tak w życiu, jak i w tej książce jest zmaganie się z rzeczywistością, ćwiczenie cierpliwości, spokój, ale paradoksalnie niepokojący i - jak się okazuje - całkiem słusznie. Bohaterka jest tylko na pozór pozbawiona, czy może raczej nieświadoma, swoich uczuć. Jej pozorna nijakość, wycofanie, uległość aż dziwią. Jednak jej świat wewnętrzny kipi od tłumionych emocji. A okazuje się to dopiero wtedy, gdy jest za późno, aby zapobiec nieszczęściu.

Cisza, spokój, brak reakcji na to, co się dzieje wokół, skupienie...

„Jej gesty, jej zajęcia, nawet te najbłahsze, zamieniały każdą chwilę w wieczność." [str. 8]

To jest to, co widać. Nie widzimy, co jest w duszy tej kobiety, nie wiemy, co ona czuje. Z kolei to, co jest widoczne na obrazie, najpierw było tylko szkicem. Podobnie w powieści Lainé'a - najpierw jest zarys postaci - trochę niewyraźny, niejasny, nie od razu jednoznacznie pokazujący, co z tego będzie, czyli tak jak z obrazem - najpierw szkic, potem kolor i kontrast. Tu też stopniowo dowiadujemy się coraz więcej o Pomme, sięgając aż do najgłębszych zakamarków jej psychiki.

Sposób przedstawienia wydarzeń jest nietuzinkowy - nie wiadomo, czy to, co zostało opisane, rzeczywiście się wydarzyło, czy jest to opis tego, co mogłoby się wydarzyć. Używając dzisiejszego języka powiedziałabym, że jest to książka interaktywna, bo każdy czytelnik sam może ułożyć sobie ciąg wydarzeń z życia bohaterki.

Bohaterów powieści jest niewielu: Pomme, młoda, uboga dziewczyna wychowana przez samotną matkę, Aimery - student archiwistyki, egoista o szlacheckim pochodzeniu oraz Marylene - przyjaciółka Pomme. Reprezentują oni osoby, które spotyka się w życiu, osoby, których istnienie w naszym życiu zostawia w nas ślad - matka, mężczyzna, przyjaciółka... Za ich przyczyną poznajemy smak życia: smak zranień, jakich możemy doznać; miłość, do jakiej jesteśmy zdolni; zaufanie, które możemy utracić.

Koronczarka na tyle mi sie podobała, że będę chciała sprawdzić, czy inne książki Lainé'a Majowe mgły, Słodkie kuzynki, Pomówmy raczej o kobietach są podobnie niebanalne.