Rzeka Szaleństwa | Autor: Marek Wiśniewski

Do sięgnięcia po debiutancką powieść Marka P. Wiśniewskiego zachęciły mnie opinie czytelników; różniły się one od siebie tak diametralnie, budziły albo zachwyt i entuzjazm, albo rozczarowanie i niedosyt, że zaintrygowana rozpiętością poglądów postanowiłam sama przekonać się, co jest takiego w książce, że budzi tak ambiwalentne odczucia.

Nic jednak nie przygotowało mnie na niesamowitą atmosferę wyczuwalną w powieści, przesyconą tak potężną dawką grozy, że nieuświadomiony niepokój nie opuszcza czytelnika do ostatniej strony, po czym kulminuje i wybucha w spektakularnym zakończeniu.

Pojęcie "parapsychologicznych manipulacji ludzkimi osobowościami", które tak hipnotyzowało i kusiło mnie w opisie, nawet w najmniejszym stopniu nie sygnalizowało kompletnej dezorientacji i totalnego prania mózgu, jakiemu podlega czytelnik niemalże na równi z głównym bohaterem.

Nic nie wskazywało też na to, że mam przed sobą książkę, która nie wiadomo jak i kiedy wciąga czytelnika w obezwładniający i mroczny świat z sennego koszmaru, w którym nic nie jest tym, czym się wydaje i który nie pozwala wyrwać się z tej matni ani na chwilę.

Autor po mistrzowsku kieruje - żeby nie powiedzieć manipuluje - uczuciami, emocjami i wyobraźnią czytelnika; przyciąga uwagę sugestywnym, hipnotycznym wręcz stylem, zaskakuje niespodziewanymi zwrotami akcji i umiejętnie budowanym napięciem, prowadzi fabułę sobie tylko znanymi ścieżkami nie stroniąc od nieprzeniknionych, pełnych tajemnic zakamarków ludzkiej duszy, kusi mrocznym, niepokojącym klimatem, który sprawia, że czytelnik bezwolnie podąża w ślad za nim.

Pełen niewymuszonej wirtuozerii sposób, w jaki autor prowadzi przez meandry powieści oraz bezwiedna zgoda czytelnika na to, by dać się ponieść nurtowi "Rzeki szaleństwa" dodatkowo przydają realizmu wydarzeniom opisywanym w książce. I właśnie to prawdopodobieństwo oraz niewygodne i niejasne przeczucie, że psychologiczna manipulacja mieści się w granicach ludzkich możliwości oraz że każdy z nas może paść jej nieświadomą ofiarą, wywołuje w nas jakiś pierwotny, nienazwany lęk o własną tożsamość, jestestwo, osobowość, o to, co czyni nas tym, czym jesteśmy.

Michał Marlowski, młody logistyk zatrudnia się jako agent handlowy u niejakiego Kurtza. Zadziwiająco dobrze płatna praca ma polegać na dopilnowaniu pewnego ponadgabarytowego ładunku płynącego barką śródlądową ze Szczecina do Sieradza oraz jego rozładunku na miejscu przeznaczenia.

Michał długo się nie zastanawia nad ofertą, gdyż warunki finansowe są dla niego wyjątkowo korzystne. Jednak już w szczecińskim porcie pewne drobiazgi nie dają mu spokoju, zaś w czasie rejsu dziwne incydenty zaczynają się mnożyć. Marlowski jest świadkiem niewytłumaczalnych i dziwacznych zachowań współzałogantów, często też zdarzają mu się tajemnicze przywidzenia w przedziwny sposób powiązane z jego przeszłością. Atmosfera coraz bardziej gęstnieje; Michał czuje, że kapitan i bosman coś przed nim ukrywają, zaś ich opowieści wzmagają jego niepokój i dezorientują go.

Niesamowita podróż niebawem dobiega końca; bazaltowa rzeźba przewożona barką trafia na miejsce przeznaczenia - do pałacowego parku, gdzie mieści się ośrodek terapeutyczny. Michał poznaje Elżbietę, tajemniczą, nieprzeniknioną i pewną siebie kobietę, która realizuje w tym miejscu cel swojego życia. Jednak jej prawdziwe plany pozostają sekretem aż do szokującego, niespodziewanego finału.

"Rzeka szaleństwa" to genialnie skonstruowany thriller psychologiczny, który wnosi trwogę i zamęt w psychikę czytelnika. Drażni zmysły, porusza wyobraźnię, generuje wrażenia, których trudno się pozbyć nawet po zakończeniu lektury. Mętlik w głowie, jaki wywołuje książka nierozerwalnie wiąże się z całym mnóstwem równie prawdopodobnych i wiarygodnych, ale najczęściej wykluczających się lub nie przystających do siebie wersji zdarzeń, wątków, opowieści. Chaos ten potęguje zagubienie czytelnika, który traci rozeznanie w tym, co jest prawdą, a co urojeniem; gubi się w domysłach, szuka drogowskazów, ale ich nie znajduje błądząc po omacku niczym dziecko we mgle.

Jeszcze nie spotkałam się z podobnym zabiegiem na tak wielka skalę. Efekt jest naprawdę porażający.

"Rzeka szaleństwa" to rewelacyjna powieść generująca moc pytań z pogranicza etyki, filozofii, psychologii i parapsychologii.

Porusza kwestie związane z moralnymi i etycznymi aspektami psychoterapii polegającej na "ulepszaniu" niedoskonałej osobowości; ukazuje, jak cienka granica motywacji oddziela chęć niesienia pomocy od manipulacji ludzką psychiką. Uświadamia niebezpieczeństwo płynące z chorobliwego, paranoidalnego przekonania o własnej wszechmocy, które osoba o odpowiedniej charyzmie jest w stanie narzucić innym. Pokazuje, jakie mogą być konsekwencje zabawy w Boga, zmieniania świata i ludzi wedle własnych wyobrażeń, wywierania wpływu na decyzje, wybory i czyny innych, planowanie czyjegoś życia w najbardziej przerażającym znaczeniu tego słowa. Każe zastanowić się nad prawdopodobieństwem tej idei i jej dalekosiężnymi konsekwencjami.

Gorąco polecam tę powieść miłośnikom mocnych thrillerów psychologicznych, którym niestraszna jest chwilowa utrata kontroli nad własnym życiem, bo takie wrażenia wywołuje ta lektura.

Zawiedzie Was ona w otchłanie ludzkiego szaleństwa, pokaże różne jego oblicza, wciągnie w nadzwyczaj realny koszmar psychomanipulacji okraszony nie mniej realną kwestią wędrówki dusz.

Przekonacie się, że będzie to niezapomniane i fascynujące doświadczenie.

Marek Wiśniewski, to czterdziestoletni historyk, który wraz z rokiem 2010 zadebiutował jako pisarz. Debiut to nie byle jaki, debiut to niezwykły. Niezwykły i ważny. Chciałoby się zakrzyknąć „dlaczego tak późno?!". O ile na rynku światowym przybywa wybitnych pisarzy i książek omijających sprawy błahe, a skupiające się na tym co najważniejsze, o tyle nasza rodzima scena pisarska wciąż bardziej zmierza ku tematyce radosnej, lekkiej, poprawiającej humor, umilającej czas i bardzo szybko wyparowującej z głowy. Brak nam odważnych beletrystów, którzy za cel stawialiby sobie analizę ludzkiej kondycji, nie rezygnując przy tym z bogatej metaforyki, intertekstualności i misternie skonstruowanej fabuły. Tych, którzy są i nadal tworzą wymienię na palcach jednej ręki.

Po Januszu Leonie Wiśniewskim, który próbował coś takiego na banalnym i przegadanym naukowymi oraz życiowymi pseudomądrościami poziomie robić, nadszedł czas nowego Wiśniewskiego. Tym razem Marka. Zapamiętajcie to nazwisko, bo jest to nazwisko doskonale zapowiadającego się debiutanta, posiadającego nieopisany zmysł do trafnego komentowania ludzkich zachowań i badania psychiki.

Wystarczy rzec, że autor w tworzeniu swojej książki inspirował się uniwersalnym Jądrem ciemności Josepha Conrada (recenzja). Aluzje literackie dostrzeżemy zarówno na płaszczyźnie bezpośrednich cytatów odnoszących się do tytułu Korzeniowskiego, jak i nazwisk głównych bohaterów (Kurtz, Marlowski). Jak na dobrą intertekstualną powieść przystało, Wiśniewski nawiązuje także do marynistycznej tradycji Conrada – osadza swoją akcję na wodzie. Główny bohater zaciąga się do pracy na barce, mimo że o żegludze pojęcia nie ma w ogóle. Kuszą go spore zarobki za pozorną bezczynność. Szybko przekonuje się, że znalazł się w środowisku dość specyficznym, z ludźmi, którzy zostali całkowicie zmienieni przez żeglugę. Podobnie jak w oryginalne, także i tutaj czytelnik wraz z bohaterami odbędzie wędrówkę do siedliska zła, będzie zgłębiać ludzką psychikę i obserwować techniki manipulacji. Hipnoza, somnambulizm, wyparcie, mitologia, metempsychoza, nieśmiertelność, trans, sterowanie podświadomością – to tylko niektóre z dotykanych kwestii. Bohater stanie się pionkiem w grze, który mimo, że pozornie może o sobie decydować, tak naprawdę jest sterowany siłami wyższymi, a jego możliwości wyboru są ograniczone przez wybitne jednostki. Wiśniewski próbuje odpowiedzieć na pytanie o to, co jesteśmy w stanie zrobić dla pieniędzy, jak łatwo popaść w tendencję do zabawy w Boga. Autor pokazuje jak łatwo za pomocą psychicznych gierek kształtować zachowania i myśli człowieka, jak sprawnie można formować ludzki umysł, który jest niczym masa zmieniająca kształt – nie mogąca jednak nigdy wrócić do stanu poprzedniego. Wiśniewski pozwala śledzić nam powstawanie potwora, który dzięki silnej osobowości i lekkiemu nakierowaniu stworzył się sam. Schizofreniczny i paranoidalny świat bohaterów pochłonie nas bez reszty. Sami staniemy się niczym marionetki dowolnie sterowane przez autora, który w każdej chwili może wszystko zmienić, nie pytając nas o zdanie.

Niepokojąca lektura obnażająca ludzki umysł.

Zaskakujący finał, do końca nieprzewidywalna akcja. Proza „zagraniczna", mało polska, dobra. Brutalna i męska.

Współczesna, bardziej rozbudowana, łatwiejsza w odbiorze wersja Jądra ciemności, która nie jest kopią znanego nam tekstu literatury, lecz inspirowaną nim genialną powieścią sensacyjno-psychologiczną. Na nic się zdadzą próby przebrnięcia przez nią w jedno popołudnie – szkoda trudu, bo zamiast korzyści przyniesie on Wam rozczarowanie, nie znajdziecie wszystkich smaczków i perełek. Należy czytać uważnie i z wielką starannością. Szukajcie aluzji, porównujcie, szukajcie nowości i przełożenia na nasze realia.

Polecam!

Za egzemplarz książki bardzo dziękuję portalowi Sztukater i Wydawnictwu SOL.