Psychologia Tłumu: Studium Powszechnego Umysłu | Autor: Gustave Le Bon

Tłumy są zawsze tą siłą, która rozsypuje zmurszałą budowlę cywilizacji. Wtedy spełniają swą rolę, a siła polegająca na ilości jest wówczas ideą przewodnią historii. Czy nasza cywilizacja nie potrafi ujść podobnego losu? Można się tego lękać, ale nie wiemy tego jeszcze. Tak czy inaczej, musimy przygotować się na rządy tłumów, skoro bez najmniejszego zastanawiania się usuwano wszystkie przeszkody, które mogły nie dopuścić do władzy tłumu.[1]

Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo podatni jesteśmy na wpływ innych ludzi. Jak łatwo poddajemy się sprytnej manipulacji podczas oglądania reklam – z pozoru niegroźnych – po czym podczas następnych zakupów nieświadomie wybieramy produkt, który został zarekomendowany przez reklamę. Innym przykładem społecznej manipulacji jest przykład z mojego życia codziennego – podczas niecierpliwego oczekiwania na zielone światło zawsze znajdzie się ktoś, kto przejdzie na czerwonym. Przynajmniej dwie, trzy osoby czekające pójdą w jego ślady.
Czy prawdą jest, że pod presją społeczeństwa faktycznie tracimy swój jednostkowy indywidualizm i powtarzamy wzorce zachowań, narzucone nam z góry?

Gustave le Bon w ciekawy sposób podszedł do tematu, który stanowi podstawę dziedzin takich jak psychologia społeczna, czy antropologia. Udało mu się wychwycić i przedstawić mechanizm działania światowych, wielkich przywódców, którzy porywają za sobą wielu wyznawców, ale także przywódców kultów religijnych, a nawet „zwykłych" zorganizowanych akcji protestów (np. ustawki kiboli podczas meczu). Autor z niezwykłą wnikliwością skupia się na psychologicznej zasadzie jedności umysłowej tłumów, moralność społecznej zbiorowości, wymienia czynniki, które powodują podatność na manipulację.
O tym czy coś jest poprawne czy nie, decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co myślą na dany temat inni ludzie. Kiedy wielu ludzi coś robi, to zazwyczaj jest to postępowanie właściwe. Ta cecha społecznego dowodu słuszności stanowi zarówno o jej sile, jak i słabości [2].

Znajdziemy tutaj również odpowiedzi na pytania: w jaki sposób łatwo oszukać ludzki mózg, dlaczego dzieci kłamią nawet wtedy, gdy mówią prawdę, ile IQ tracimy, gdy bezmyślnie podążamy za tłumem i wiele, wiele innych. Pozycja jest o tyle ciekawa, o ile pozwala nam spojrzeć na siebie z innej perspektywy, przerwać na moment ślepy bieg za ideami, które wydają się słuszne jedynie dlatego, że opowiada się za nimi zdecydowana większość. Le Bon wyjaśnia również schemat działania ludzkiej jednostki, która jest pozbawiona naturalnej zdolności do osiągania kompromisów, albo w pełni popiera jakieś przekonania, albo całkowicie się z nimi nie zgadza.

Siła zdobywców i potęga państw ma swoje korzenie w powszechnej wyobraźni. Tłumami kieruje się głównie poprzez odwoływanie się do ich wyobraźni. Wszystkie wielkie fakty historyczne, takie jak narodziny buddyzmu, chrześcijaństwa oraz islamu, reformacja, Rewolucja Francuska, a także, już w naszych czasach, groźna inwazja socjalizmu stanowią pośrednie lub bezpośrednie konsekwencje wywierania silnych wpływów na wyobraźnię tłumów.[3]

Na końcu książki znajdują się opisy i klasyfikacje poszczególnych tłumów, co daje pełny obraz społeczeństwa, w którym żyjemy. Język jest przystępny dla przeciętnego czytelnika, wszystkie psychologiczne wstawki są rozwijane i wyjaśniane, a książkę czyta się z dużym zainteresowaniem. Polecam wszystkim, bez wyjątku, a zwłaszcza tym, którzy stracili swój indywidualizm i możliwość wyboru na rzecz poglądów narzuconych przez społeczeństwo.

[1] Wprowadzenie
[2] Robert Cialdini
[3] G. Le Bon, Psychologia tłumu, wyd. Helion 2012, s. 58.