Zawieście Czerwone Latarnie | Autor: Su Tong

„Zawieście czerwone latarnie" Su Tong to zbiór trzech nowel (Zawieście czerwone latarnie, 1934 przemija oraz Rodzina opium) przedstawiające relacje międzyludzkie, relacje rodzinne w Chinach na przełomie lat dwudziestych, trzydziestych oraz pięćdziesiątych XX wieku. Jednak przede wszystkim to obraz przedstawiający rolę kobiet w ówczesnym społeczeństwie. Ich obowiązki, bo ciężko dojrzeć w tych historiach należne im prawa i przywileje.

Chiny. Lata dwudzieste XX wieku, dziewiętnastoletnia Lotos z przymusu staje się konkubiną znacznie starszego mężczyzny, Chen'a Zouqian'a. Wkrótce wprowadza się do jego posiadłości jako Czwarta Pani. Dziewczyna poznaje trzy pozostałe konkubiny Chen'a: Radość, Chmurę oraz Koral. Lotos bardzo ciężko jest przywyknąć do zwyczajów panujących w rodzinie. Ciąży jej także napięta atmosfera między konkubinami oraz nieustanna rywalizacja. Nieoczekiwanie Lotos staje się świadkiem pewnego zdarzenia, które sprawia, że popada ona w obłęd.

1934 rok. Chen Baonian siedem dni po zaślubieniu Jiang opuszcza dom bez słowa i udaje się do miasta. Zakłada sklep z wyrobami bambusowymi i szybko odnosi sukces. W domu staje się już tylko gościem. Nie obchodzą go losy rodziny. Na stałe przenosi się do miasteczka i znajduje młodą konkubinę, Huanzi. Tymczasem Jiang boryka się nie tylko z biedą, ale także ze śmiercią swoich dzieci. Kobieta ślepo wierzy, że mąż kiedyś wróci w rodzinne strony i odrzuca ponawiane co jakiś czas zaloty ze strony Chen'a Wenzhi. Wszystko zmienia się kiedy do jej domu wprowadza się ciężarna Huanzi. Czy Jiang wbrew panującym regułom porzuci niewiernego męża?

Ostatnia z nowel przenosi czytelnika do chińskiej wioski, gdzie poznaje losy rodziny Liu. Tutaj, jak w poprzednich historiach kobiety mają służyć rodzinie. Liu Laoxia – ojciec Liu Suzi oraz Chencao woli poświęcić córkę, aby ratować syna. Bandyta Jiang Long zmusza Chencao do przyłączenia się do jego szajki, chłopak zostaje jednak ocalony przez swojego ojca, który proponuje Longowi wymianę syna na córkę. Przywódca bandy zgadza się i zabiera młodziutką Liu Suzi na trzy dni. Dziewczyna po powrocie popełnia samobójstwo.

„Zawieście czerwone latarnie" w bardzo dosłowny, często brutalny sposób ukazują czytelnikowi znaczenie kobiet w Chinach. Były traktowane przez mężczyzn jak przedmioty, które można wyrzucić i zastąpić nowym. Oczekiwano od nich posłuszeństwa, a za każdą próbę buntu były karane (Koral została wrzucona do studni). Zadaniem kobiet było dbanie o dom i rodzenie synów (dziewczynki miały mniejsze znaczenie w rodzinie). Kobiety stawały się towarem, który albo wymieniano na inną usługę, albo dawano w prezencie. Kobiety były tylko kobietami. Jeśli nie siedziały w kieszeni mężczyzny, wisiały na jego szyi.*

Su Tong językiem bardzo dosłownym, szorstkim odkrywa tajemnice kultury azjatyckiej. Bardzo wyraźnie nakreśla temat zdrady, miłości, prostytucji czy choroby umysłowej. Czytelnik ma możliwość skonfrontowania kultury europejskiej z kulturą Wschodu.

Na podstawie książki w 1991 roku powstał film o tymże tytule. Polecam wersję książkową, jak i filmową wszystkim tym, którzy chcą poznać obyczaje Chin, rytuały (również te związane z czerwonymi latarniami), a także mentalność ówczesnego społeczeństwa.

*str. 176

Tong Zhonggui znany jako Su Tong (pseudonim oznaczający „zwykłego Chińczyka" lub „tradycyjnego Chińczyka") jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i obecnie najczęściej czytanych autorów chińskich. Niewątpliwie jest to pisarz kontrowersyjny, który w tematach erotyki, żądz ludzkich i popędów płciowych przedstawianych na tle historii Chin porusza się z niezwykłą łatwością.

Najsłynniejszą swoją powieść – „Zawieście czerwone latarnie" (znaną wcześniej pod tytułem „Żony i konkubiny") poświęcił tematowi kobiet w Chinach. Składająca się z trzech noweli książka mówi o zajmowanym przez nie miejscu w społeczeństwie w latach dwudziestych, trzydziestych i pięćdziesiątych XX wieku.

Trzy opowieści o różnych kobietach ukazują nam sposób traktowania niewiast w Chinach. Ukazanie ich w różnym czasie i w różnych warunkach pozwala nam – Europejczykom – na zbudowanie wizji odmiennej kultury niż nasza. Dla niektórych zapewne będzie to wizja szokująca, dla innych w pewnych kwestiach podobna do wizji traktowania kobiet w Europie czy nawet w Polsce.

Su Tong pokazuje nam świat prostytucji, poligamiczne związki chińskich mężczyzn, biedę, uzależnienie od narkotyków, ucieczkę w szaleństwo. Pokazuje nam świat w którym kobieta jest przedmiotem wykorzystywanym przez mężczyzn. Jest konkubiną, żoną, matką, ale we wszystkim jest zależna od słowa mężczyzny. Nierzadko bywa także towarem za który można uratować inne – męskie – życie. Jest to bardzo smutny obraz życia Chinek, które nie dość, że znoszą ciągłe pomiatanie i brak szacunku, to jeszcze często same sobie są wrogami. Między kobietami w Chinach panuje zawiść, zazdrość prowadząca aż do nienawiści. Partnerki jednego mężczyzny rywalizują między sobą. Każda z nich chce być dla swojego pana tą najważniejszą. Niestety żadna nigdy nie osiągnie tego czego pragnie.

Trudno wyobrazić sobie życie w takich warunkach. Brak możliwości decydowania o sobie, walki o swój los jest dla większości wyemancypowanych kobiet czymś niewyobrażalnym. Jednak mimo tych ogromnych różnic, które szokują w „Zawieście czerwone latarnie", są też punkty spójne, które pozwalają spojrzeć na kulturę azjatycką przez pryzmat własnych doświadczeń. Takimi punktami są niewątpliwie emocje, miłość, oddanie, rodzina czy zdrada.

Su Tong nie ubarwia, nie stosuje zabiegów mających na celu złagodzenie opisywanych obrazów. Prostym, dosadnym językiem ukazuje nam Chiny takie jakie były i są. Dosłownie i często brutalnie odsłania sceny życia azjatyckich kobiet. Dzięki temu możemy zbliżyć się do innej kultury jeszcze bardziej, poznać ją z relacji kogoś kto jest jej częścią.

W 1991 roku powieść Su Tonga została przeniesiona przez Zhanga Yimou na ekrany kin. Rok później film otrzymał nominację do Oscara w kategorii: najlepszy film nieanglojęzyczny. Wielbicielom kultury azjatyckiej, tematu traktowania kobiet w społeczeństwie, a także tym, którzy spragnieni są niezwykłych opowieści z innych zakątków świata polecam zarówno wersję książkową, jak i kinową.

Za książkę dziękuję pięknie portalowi Sztukater.pl oraz Wydawnictwu MG.