Odpowiedzialni Rodzice | Autor: Małgorzata Kościelska

Pojęcie odpowiedzialności to jedna z tych kwestii, która przewija się przez całe nasze życie. To idea niezwykle pojemna, posiadająca wiele znaczeń, przejawiająca się w wielu aspektach i wymiarach: jest zjawiskiem społecznym, psychologicznym, moralnym i duchowym.

Autorka, dokonując z perspektywy psychologa klinicznego podziału na odpowiedzialność podjętą z własnej woli oraz narzuconą, stara się ukazać powody i skutki narzucania innym odpowiedzialności, a także konsekwencje dobrowolnego jej przyjęcia za siebie lub innych.

Zastanawia się dlaczego i w jakich okolicznościach rodzice składają jej brzemię na barki dzieci, co nimi kieruje i jakie są tego skutki z punktu widzenia rozwoju psychologicznego dziecka.

Prezentuje także sytuację odwrotną - kiedy rodzice poczuwają się do winy niezawinionej (np. winią się za chorobę dziecka; osobny rozdział poświęcony jest wyzwaniom i problemom, przed jakimi stają opiekunowie dzieci upośledzonych i chorujących na nowotwory) docierając do genezy problemu i uświadamiając jego konsekwencje.

Oprócz przykładów nieadekwatnego poczucia odpowiedzialności rodziców za nieszczęścia dzieci, mamy tu również do czynienia ze swoistym odwróceniem ról - przypadkiem, kiedy to dzieci czują się niesłusznie odpowiedzialne za kłopoty rodziców. Podejmując bolesną kwestię przerzucania przez rodziców odpowiedzialności na dzieci - za rodzinę, jej sytuację finansową, za dobre samopoczucie jej członków, autorka rozważa powody takiego stanu rzeczy, uświadamia wszelkie możliwe tego skutki, groźne niejednokrotnie dla zdrowia i psychiki dziecka. Porusza ponadto zagadnienia drastyczne i patologiczne w swojej istocie; odpowiedzialności matek - alkoholiczek oraz odpowiedzialności w przypadkach, gdy w rodzinie panuje przemoc ojca. Podkreśla ogromną odpowiedzialność rodziców za nieprawidłowy rozwój emocjonalny, psychologiczny i społeczny dziecka oraz ewentualną patologię jego funkcjonowania w przyszłości.

Innymi kwestiami analizowanymi przez autorkę są przypadki, w których człowiek czuje się zmuszony do przyjęcia odpowiedzialności, choć wcale nie ma na to ochoty oraz sytuacji, w których rodzice czują się odpowiedzialni za swe dorosłe dzieci; w obu przypadkach dociera do źródeł motywacji oraz analizuje ich dalekosiężne skutki.

Autorka kończy swoje rozważania próbą odpowiedzi, na czym polega odpowiedzialność rodziców za rozwój psychiki dziecka, gdzie kończy się odpowiedzialność rodzicielska, a zaczyna wolność wyboru dziecka. Wnioski, jakie wysnuwa są niezwykle interesujące i z pewnością dadzą wiele do myślenia zarówno dorosłym, jak i dzieciom - i to niezależnie od wieku.

Każdy opisany przez autorkę przypadek ma swoją genezę w bogatym doświadczeniu wynikającym z długoletniej praktyki psychologa; rozważania teoretyczne doskonale ilustrują liczne przykłady z obserwacji życia codziennego; są one rzetelne, dobrze udokumentowane, wiarygodne i wnikliwie zanalizowane pod katem psychologicznym.

Ogromna wiedza autorki, jej doświadczenie i autorytet, trafność analizy poszczególnych przypadków oraz niezwykła łatwość, z jaką prezentuje trudne i skomplikowane problemy w sposób klarowny i zrozumiały dla każdego, pozwala nie tylko rozpoznać, ale - co szczególnie ważne - rozwiązać problematyczne sytuacje życiowe, które mają jakikolwiek związek z pojęciem odpowiedzialności. Uświadamia, jak ważny stanowi ona fundament budowania relacji społecznych dorosłych i dzieci oraz w jak zasadniczy sposób wpływa na kształtowanie osobowości, rozwój emocjonalny i psychologiczny dziecka.

Wartość tej książki jest nie do przecenienia - skorzystać z wiedzy w niej zawartej może - a nawet powinien - każdy. Jej wszechstronność, przystępność, mnogość poruszanych zagadnień z pewnością ukontentuje nie tylko zawodowego psychologa i pedagoga, lecz także pomoże w rozwiązywaniu problemów w łonie rodziny wielu z nas.
Gorąco polecam!