Obietnica Mroku | Autor: Maxime Chattam

Ożeniwszy się z piękną kobietą, z którą wiele go łączyło, z którą rozmawiał o wszystkim i którą bardzo kochał, myślał teraz, że każdy związek ma kapitał słów, kapitał topniejący z czasem. Annabel i on wypowiedzieli ich już tak wiele, że teraz coraz bardziej im ich brakowało, zapasy - nierozważnie trawione - wyczerpały się i nie mieli już dla siebie wiele poza tymi oczywistymi gestami, które je zastępowały.
Tak wyglądało życie Brady'ego. I jego żony[1].

Brady O'Donnel jest dziennikarzem, Annabel policjantką. Żyją raczej zgodnie, ale rutyna zrobiła swoje. W ich związek wkradła się nuda, w miejscu długich rozmów pojawiły się banalne wymiany zdań, a seks już od dawna nie przypomina ognistych harców. Pierre, przyjaciel Brady'ego, widzi jedno rozwiązanie. Małżonkowie powinni znaleźć sobie kochanków. Potraktuj to jako działanie korzystne dla twojego małżeństwa! Zaszalej na boku, żeby rozwinąć skrzydła, a kiedy wrócisz do domu, będziesz taki wyluzowany, że uda ci się uszczęśliwić żonę. Wtedy będziecie mieli szansę kończyć dzień razem, wolni od tej okropnej manii wiernych małżonków, którzy się nienawidzą, jakby za to, że życie jest gówno warte, odpowiadał ich partner[2]! Brady nie ma ochoty wysłuchiwać teorii kumpla, odrzuca pomysł na napisanie reportażu o przemyśle pornograficznym, bez entuzjazmu bierze ulotkę z numerem telefonu Rubis, dziewczyny z branży, która mogłaby stanowić źródło ciekawych informacji. Mężczyna ani myśli brać pod uwagę sugestie Pierra dotyczące ożywienia małżeństwa. Jednak ziarno zostało zasiane. Ciekawość kiełkuje. Co prawda O'Donnel jest bardziej zainteresowany osobą Rubis niż pornograficznym światkiem, ale dla dalszego rozwoju akcji nie ma to znaczenia. Zainteresowanie aktorką skłania go do odwiedzenia internetowej strony, której adres widnieje na ulotce. Nie trzeba nic więcej, by znaleźć się w świecie, który tak uparcie ignorował.

Na stronie dostępne jest jedynie nagranie video. Nic więcej. Jeden filmik z kiepskim dźwiękiem i marnym obrazem. To jednak wystarcza, by Brady najpierw poczuł się dziwnie, później nieswojo, następnie oniemiał, osłupiał, aż w końcu ze wstydem odkrył swoje podniecenie. Na tym filmie Ruby nie udaje. Ona naprawdę cierpi, naprawdę się boi. To nie jest zwykły filmik z kopulującą parą i imitowanymi orgazmami. Strach skutej łańcuchem kobiety jest prawdziwy. Podobnie jak reakcja na bicie i gwałt. Tego nie można zagrać.

Po tym erotycznym koszmarze Brady wiedział już, że nawiąże kontakt z Rubis[3]. I faktycznie. Spotykają się w odludnym miejscu, rozmawiają, po czym dziewczyna strzela sobie prosto w twarz, zamieniając śliczną buzię w krwawą masę.

To, co Brady usłyszał przed śmiercią dziewczyny wystarczyło, by zechciał poznać jej historię. Nie jestem pewna, czy chciałby tego równie mocno, gdyby wiedział co go czeka i z jakimi potworami przyjdzie mu się spotkać. Tymczasem ucieka z miejsca zdarzenia, pozostawiając po sobie sporą próbkę DNA, anonimowo dzwoni na policję, w domu zaś odkrywa, że tajemnicą śmierci Rubis zajmuje się jego żona. Niby wszystko wskazuje na samobójstwo, ale pojawiają się pewne wątpliwości, więc na wszelki wypadek warto problemem zainteresować się nieco bliżej. Brady prowadzi swoje śledztwo, Annabel swoje. My ruszamy śladem Brady'ego.

Tak zaczyna się historia opowiedziana przez francuskiego pisarza Maxime Chattam w thrillerze "Obietnica mroku". Będzie mocno, mrocznie i niebezpiecznie. Zajrzymy do ciemnych piwnic i tajemniczych podziemi Nowego Jorku. Spotkamy demony w ludzkiej skórze, prostytutki, niespełnione aktorki, degeneratów, bezdomnych, żebraków, ludzi-kretów. Będziemy świadkami niewyobrażalnych okrucieństw, perwersji i tortur. Poznamy pornobiznes w jego najpodlejszym, najbardziej odczłowieczonym wydaniu. Wrażliwi nie mają czego tutaj szukać. Chattamowi co prawda daleko do Jacka Ketchuma, jego opisy są nieco mniej szczegółowe i drastyczne, niemniej jednak działają na wyobraźnię, a obrazy, które pojawiają się przed oczami, wywołują przerażenie.

"Obietnica mroku" niepokojąco wciąga, intryguje, ale nie jest pozbawiona wad. Oto ciekawski Brady ładuje się między bestie, dociera do ludzi, którzy stoją za dystrybucją oraz tworzeniem filmów, w których za kilkaset dolców kobiety dają się gwałcić, bić, ciąć, na kilka godzin oddają swoje ciała zamaskowanym zwierzętom, których pomysłowość w zadawaniu cierpienia jest właściwie nieograniczona. Czasem dostanie w łeb, chwilami się boi, ale gładko brnie przed siebie. Zbyt łatwo przychodzi mu dotarcie do kolejnych ogniw łańcuch pornobiznesu. Mało to wiarygodne, niestety.

Dużym plusem jest natomiast wątek podziemnego życia w Nowym Jorku. I ten właśnie motyw zainteresował mnie najbardziej.

Pamiętacie "Człowieka demolkę" (reż. Marco Brambilli) i podziemny świat, zamieszkiwany przez tych, którzy nie potrafili przystosować się do reguł panujących na powierzchni? W "Obietnicy mroku" zejdziemy także do podziemi. Mając w pamięci wspomniany film science-fiction przez moment nie bardzo chciało mi się wierzyć w tę drugą rzeczywistość, w istnienie ludzi-kretów, którzy od lat nie widzieli światła słonecznego. A jednak to nie fikcja. Ludźmi zamieszkującymi podziemia zainteresowała się Jennifer Toth, w efekcie czegow 1993 roku wydała pierwszą publikację poświęconą ludziom-kretom zatytułowaną "The mole people". Pod ruchliwymi nowojorskimi ulicami, wieżowcami, parkami, alejami, w tunelach, którymi niegdyś kursowało metro, mieszkają ludzie. Tysiące ludzi. Brzmi niesamowicie, prawda?

Thriller "Obietnica mroku" to opowieść o najmroczniejszych zakamarkach ludzkiej duszy, to ponura historia, w której pierwsze skrzypce gra perwersyjna natura człowieka. To historia wynaturzeń i okrucieństwa. Autor spełnił obietnicę, jaką daje tytuł. Takiej dawki perwersji nie zniósłby nawet Christian Grey.

---

[1] Maxime Chattam, "Obietnica mroku", przeł. Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak, Wyd. Sonia Draga, 2012, s. 24.
[2] Tamże, s. 29.
[3] Tamże, s. 41.

"Są rzeczy, których człowiek woli o sobie nie wiedzieć, musiałby bowiem pozbyć się wszystkich luster świata."

Są takie miejsca, gdzie ożywają najbardziej ponure miejskie legendy, budzą się głęboko uśpione demony ludzkich umysłów, a pierwotne instynkty biorą górę nad narosłymi przez stulecia warstwami ucywilizowania. Miejsca, za sprawą których człowiek odkrywa istnienie światów, o których dotąd nie miał pojęcia i uświadamia sobie mroczną stronę swej osobowości, która w przerażający sposób współgra z posępnym i pełnym grozy obliczem miasta; obliczem, którego na co dzień nie dostrzegamy lub udajemy, że go nie ma.

Nowojorski dziennikarz Brady O' Donnel kończy właśnie pracę nad kolejnym reportażem i szuka tematu do następnego. W jego małżeńskie życie wkrada się rutyna i nuda; choć nadal kocha żonę, czuje, że najgorętszy żar uczuć dawno już wygasł, a ich drogi powoli się rozchodzą. Dlatego też nie daje się długo namawiać przyjacielowi, kiedy ten proponuje mu spotkanie z gwiazdką filmów porno - oczywiście w celu przeprowadzenia wywiadu mającego zainspirować go do napisania reportażu na temat nowojorskiego światka pornobiznesu.

Spotkanie ze zjawiskowo piękną, ale melancholijną Rubis kończy się tragedią; kiedy Brady, na granicy wstydu i pożądania nie potrafi jednoznacznie odrzucić jej awansów, dziewczyna sięga po broń i naciska spust. Zszokowany dziennikarz ucieka z miejsca zdarzenia, jednak samobójstwo, którego był świadkiem i nimb tajemnicy otaczający niezwykłą dziewczynę stają się jego obsesją. Próbując rozwikłać zagadkę śmierci Rubis trafia do miejsca, którego istnienia nigdy nie podejrzewał - podziemi Nowego Jorku.

Równolegle z Bradym śledztwo prowadzi jego żona - policjantka wraz ze swym partnerem Jackiem nie wiedząc o tym, co przydarzyło się jej mężowi. Trop wiedzie Brady'ego do labiryntu pod metropolią zamieszkałego przez rzesze bezdomnych i wszelkiego rodzaju wyrzutków społecznych. Jego przewodnikiem w tym ludzkim piekle jest niejaki Kermit - na poły apokaliptyczny wizjoner, na poły szaleniec, który wie niemal wszystko o podziemnym świecie i prowadzi dziennikarza w rejony rządzące się własnymi prawami, będące siedliskiem najgorszych dewiacji i perwersji, ucieleśnieniem najbardziej bestialskich instynktów i chorych pragnień. To tu, w świecie podziemi Nowego Jorku i undergroundowej pornografii, Brady trafia na ślad bestii w ludzkiej skórze, które nie cofną się przed niczym w zaspokajaniu swych żądz w najbardziej wynaturzony sposób. Dokąd zaprowadzi go ta iście dantejska wędrówka? Jedno jest pewne: nie można bezkarnie schodzić do infernalnych stref miasta, ani też nurzać się w najmroczniejszych zakamarkach własnej duszy.

"Obietnica mroku" to mroczny, brutalny thriller tematyką i klimatem nawiązujący do obrazu Joela Schumachera "8 milimetrów", gdzie wraz z bohaterem granym przez Nicolasa Cage'a przemierzamy najbardziej zakazane dzielnice miasta tropem nielegalnej - i ekstremalnej - pornografii, zagłębiając się stopniowo w szokującej ohydzie i niegodziwościach zdegenerowanego półświatka, skąd tylko jest krok do obłędu.

Proza Chattama, bardzo plastyczna i niezwykle sugestywna, w rewelacyjny sposób dopełnia psychologicznego obrazu niepokojącej wizji ludzkiej natury. Klimat miasta harmonizuje ze stanem duszy bohatera; czytelnikowi udziela się emanujące ze stron powieści przygnębienie, poczucie beznadziei, rozpacz, złowieszczy i ponury nastrój. Motyw kryminalny tak naprawdę jest drugorzędny, to aspekt psychologiczny gra główną rolę. Równolegle do prowadzonego śledztwa obserwujemy zmagania bohatera z samym sobą, stopniowe odkrywanie nieuświadomionych pragnień i fantazji napawające go tyleż przerażeniem, co fascynacją. Znamienne są refleksje, jakie go dopadają w toku poszukiwań prawdy o losie Rubis - na temat ograniczeń, jakie narzuca pierwotnym człowieczym instynktom kultura i cywilizacja sublimując je na różne sposoby czy też pornografii stanowiącej coś w rodzaju wentylu bezpieczeństwa, który pozwala w kontrolowany sposób dać ujście naturalnym żądzom, ale również dotyczące godności ludzkiej i losu kobiet zmuszanych do prostytucji i udziału w filmach pornograficznych powodujących ich moralną i duchową degrengoladę.

Maxime Chattam porusza kontrowersyjną i bulwersującą tematykę pornobiznesu w swojej najbardziej mrocznej postaci: filmów ostatniego tchnienia, pedofilii, zoofilii czy nekrofilii, znajdującej swoich amatorów zawsze i wszędzie. Stawia pytania o naturę człowieka znajdującego upodobanie w zadawaniu cierpienia innym, karmiącego się strachem i żądzą, zdolnego do najbardziej perwersyjnych wynaturzeń w imię własnej przyjemności. Czy gdyby z każdego z nas zerwać okowy kultury, dać przyzwolenie na folgowanie wszelkim instynktom i fantazjom - jakie oblicze ukazalibyśmy światu? Jacy jesteśmy w głębi duszy? Czego człowiek może dowiedzieć się o sobie samym i jak można dalej żyć z taką prawdą?

Autor kreuje porażającą wizję piekła na ziemi; piekła, które człowiek sam sobie stworzył przekraczając ustanowione granice, w którym skrajny egoizm, zwierzęce instynkty i wyuzdane okrucieństwo zastąpiły człowieczeństwo i uczucia wyższe. Ten mrożący krew w żyłach thriller uświadamia, że są rzeczy, których lepiej o sobie nie wiedzieć, drzwi, których lepiej nie otwierać i pytania, których nie należy zadawać, jeśli chcesz pozostać człowiekiem.

Gorąco polecam tę mroczną, posępną powieść każdemu, komu niestraszne nurzanie się w najokropniejszych ludzkich niegodziwościach i wędrówka śladem zła, seksualnych dewiacji, chorych fantazji kryjących się w najbardziej ponurych zakamarkach ludzkiej duszy. Autor uchyla drzwi, za którymi groza miesza się z fascynacją i obrzydzeniem, a człowiek zaczyna się zastanawiać, co tak naprawdę w nim siedzi. Pozwala dostrzec to, czego wolelibyśmy nie widzieć, a nawet to, o czym boimy się myśleć. Po tej lekturze już nic nie będzie takie, jak dawniej.