Gottland | Autor: Mariusz Szczygieł

"Gottland" to książka, która nominowana była do wielu nagród, a zdobyła m. in. tytuł Europejskiej Książki Roku 2009. Do konkursu zgłosili ją krytycy francuscy... docenili więc Polaka piszącego o Czechach...

Publikacja stanowi zbiór reportaży o różnych znanych, mniej lub bardziej, obywatelach Czech... Bohaterami Szczygła stają się więc:

Tomáš Bata - założyciel znanej marki obuwniczej Bata, która przetrwała największe kryzysy. Otwiera szkoły, lotniska, buduje osiedla. Następuje swoista batyzacja...

Lida Baarova - przedwojenna aktorka,kochanka Josepha Gobbelsa. Grała w wielu filmach niemieckich i włoskich. Po wojnie oskarżona o kolaborowanie z Niemcami i skazana na karę śmierci, zmienioną później na więzienie.

Otakar Švec - twórca pomnika na cześć Stalina, który przed jego odsłonięciem popełnia samobójstwo...

Jan Procházka - popularny pisarz, który popadł w niełaskę po wyemitowaniu rozmów nagranych przez Służbę Bezpieczeństwa

Marta Kubišová - piosenkarka występująca w trio z Neckarem i Vondrackową, pada ofiarą władz, które montują zdjęcia pornograficzne z jej udziałem i rozsyłają do jej znajomych. Zmuszona jest do ponad 20-letniego milczenia.

Eduard Kirchberger/Karel Fabian - pisarz, który przechodzi gwałtowną przemianę twórczą.

Jaroslava Moserová - lekarka, która opiekowała się Janem Palachem, pochodnią numer jeden.

Zdeněk Adamec - chłopak która podpala się na placu Waclawa, podobnie jak 30 lat wcześniej Jan Palach - pochodnia numer dwa.

Bohaterowie i ich losy przedstawione są na przestrzeni wielu lat, poczynając od wojen światowych a kończąc na współczesności. Przez pryzmat poszczególnych osób, możemy poznać stosunek do życia całego narodu i skomplikowaną historię Czechosłowacji, podobną do naszej, ale zarazem jakże odmienną.
Książka utrzymana w lekkim tonie, tytułem nawiązuje do mega gwiazdy czeskiej piosenki Karel Gotta, który również pojawia się jako bohater reportaży. Gottland to muzeum, które powstało na cześć tego czeskiego złotego słowika... Szczygieł dotarł do informacji i dokumentów do których dostępu nie miał nikt wcześniej, dzięki czemu jego historie wręcz fascynują czytelnika.

Szczygieł ma niezwykły styl pisania. Jego reportaże to bardziej opowiadania, z dużą ilością dialogów i krótkimi zdaniami, dzięki czemu czyta się je jednym tchem i nie można się oderwać. Czechy widziane jego oczami są zupełnie inne niż te z naszych wyobrażeń.
Książka genialna, polecam każdemu, bo to prawdziwa uczta literacka.

Historia Czechosłowacji mocno powiązana jest z osobą Tomasa Baty, dzięki któremu rozwinął się przemysł obuwniczy, który po paru latach opanował nie tylko Europę, ale cały świat. Ale Bata na tym nie poprzestał, zajął się samolotami, kształceniem młodych chłopców, co miało mu pomóc w stworzeniu idealnego społeczeństwa robotniczego. "Bata ma monopol na ludzkie życie" - mówiono z zazdrością.

Książka ukazuje historię Czech (która zaczyna się od I Wojny Światowej, kiedy to Czechy były jeszcze połączone ze Słowacją w jedną instytucję państwową - Czechosłowację) pokazaną poprzez najznamienitszych ludzi w jej historii, np:

* Alexander Dubček - artysta, a przede wszystkim pisarz. Wielbiony nie tylko w Czechach, bo i w Polsce na murach za czasów I Wojny Światowej, można było odnaleźć napisy: "Cała Polska czeka na swego Dubeczka".

* Aktorka Lida Baarová, która poprzez swoje piękno i zdolności aktorskie miała możliwość poznania i bliższego obcowania zarówno z Hitlerem jak i Goebbelsem.
" -Więc jeśli kobieta urodzi się piękna, jej uroda jest grzechem?
- To nie grzech, ale niedogodność. Piękna kobieta jest miotana jak trzcina - Goebbels."

* Karel Gott - artysta, to właśnie od jego nazwiska powstało muzeum, Gottland (nazwa książki). Pisano: "Karel Gott to sacrum w zdesakralizowanej rzeczywistości." Przejął on potem "rolę mein Gott" (z niem. Mój Bóg)

* Franz Kafka - znakomity pisarz, który po śmierci był bardzo mocno uznawany za temat tabu. Nikt nie czytał jego książek, nikt nie potrafił go zrozumieć, był uznawany wręcz za szaleńca, a szalonymi byli ci, którzy jego książki czytali.

* Otakar Švec - architekt z nizin, najbardziej znany za wybudowanie gigantycznego (bo aż 15 m) monumentu Stalina w Pradze, który popełnił samobójstwo jeszcze przed finalnym efektem projektu.

* Eduard Kirchberger - piszący socjalistyczne powieści pod pseudonimem Karel Fabián. Ponieważ jego prawdziwe nazwisko zostało "zbanowane" w całych Czechach, a książki spalone, musiał się ukrywać.

* Jan Procházka - tzw. kochaneczek ludu (Helena również dostała taką plakietkę) znany artysta.

*Helena Vondráčková, Marta Kubišová, Václav Ne

ckář - tworzyli razem zespół Golden Kids, który niestety szybko zakończył swoją karierę, przez fałszywe oskarżenia wzniesione przeciwko Marcie. Tylko Helenie udało się osiągnąć ogromny sukces, jednakże jej przyjaciele nie pozostawali w cieniu. "Kłamstwo powtórzone wiele razy staje się prawdą." - z czym wielokrotnie musieli się zmierzyć bohaterowie Golden Kids.

"A więc pracować jak zwykle, a jak się da, oszukiwać reżim. Przede wszystkim zaś nie stawać się Niemcem." - podczas I i II Wojny Światowej to była zdecydowanie propagandowa domena Czechów, która pozwalała im czuć się wolnymi ludźmi.

Czym jest "karta 77" i "antykarta" tak bardzo popularne w Czechach za czasów komunistów i socjalistów? Dlaczego dokumenty te podpisywane zostały przez tak znamienitych ludzi? Czego dotyczyły i dlaczego tak często się do nich wraca?

Praska Wiosna, co to było? Kiedy się wydarzyło? Czechy - był to kraj w którym panowała Służba Bezpieczeństwa, bardzo mocno starając się podporządkować sobie wszystkich ludzi.
A samą historię Czech można podsumować: "Ta historia jest zmyślona. Rzeczy, które wydarzyły się naprawdę, były o wiele straszniejsze."