Odcień purpury
-
Powieść „Gentlemani" została po raz pierwszy wydana w 1980 roku w Szwecji zyskując w niedługim czasie miano jednego z najważniejszych dzieł literackich ostatnich 30 lat. Ta niezwykła pozycja stanowiąca połączenie elementów typowych dla powieści pikarejskiej, sensacyjnej oraz wywodzących się z sag staroislandzkich to jedna z wielopoziomowych historii dająca się poznać mnogością rozważań filozoficznych, moralnych oraz doskonale zarysowanych przekrojem społeczeństwa zawartym w prawie czterech dekadach.
W dusznym, ciemnym mieszkaniu w którym noc jest stale potencjalnie obecna Klas Ostergren spisuje historię braci Morgan. Henrye'go, anachronicznego gentlemana osamotnionego w świecie, nałogowego kłamce, marzyciela o uzdolnieniach bokserskich, tworzącego niezmiernie od lat twe wielkie muzyczne dzieło Europa, wietrzejące fragmentyoraz jego młodszego brata Lea, uzdolnionego poety cechującego się stoickim dystansem do świata, dla którego prawda stanowi jeden z kamieni węgielnych tradycji filozoficznej. Historia tych dwóch gentlemanów zaczyna się od włamania do mieszkania Klasa, który po tym, jak poznaje Henry'ego w klubie bokserskim postanawia zostawić za sobą wspomnienia i pustkę otaczające ogołocone mieszkanie i wprowadza się do domu, który od tego momentu zawsze będzie domem braci Morgan.
W przypadku „Gentlemanów" mamy do sag czynienia z książką, która dogłębnie porusza wnętrze człowieka, zagłębiając się w ludzkiej degradacji, zarówno fizycznej, jak i moralnej. Historia spisana przez Klasa, to również historia jego samego – mężczyzny, który ulega urokowi notorycznego kłamcy, który nigdy nie chce poznać prawdy. Prawie każde słowo, jakie zawiera się w jego dziele to subiektywny opis przeżyć Henry'ego, które nieraz stabilnością przypominają domek z kart. Wszystko to, począwszy od dzieciństwa braci Morgan, jednocześnie zahacza o kwestie społeczne, militarne, afery polityczne, które nawet częściowo odkryte wciągają człowieka w świat pełen samobójstw i zaginionych ludzi, często kryjących się za surrealistyczną otoczką.
To również powieść o artyzmie. Pisarskim spełnieniu w którym można czuć się realnie, będąc uczestnikiem, a nie obserwatorem. O byciu outsiderem, zbierającym najpiękniejsze okazy roślin, by potem patrząc na ich wiecznie utrwalone w zielniku piękno napisać wiersze zamknięte w trzech tomikach Zielnik, Świętoszkowate krowy oraz Wspinaczka po elewacjach i inne hobby. Warto wspomnieć o tych pracach młodszego z braci Morgan, ponieważ z każdej z nich Klas przytacza fragment, jednocześnie poddając je gruntownej interpretacji, dzięki której widać przemianę jakiej uległ autor na przestrzeni lat w poczuciu fundamentalnej kruchości ludzkiego życia.
Jest to jedna z najlepiej i najciekawiej napisanych książek z jakimi miałam przyjemność dotychczas się zapoznać. Bez wątpienia nie jest to łatwa pozycja, zwłaszcza, jeśli chcemy zgłębiać każdy aspekt, każdej dziedziny, jednak satysfakcja jaka płynie z lektury może być porównywalna tylko z ogromem pracy i niezwykłym kunsztem autora, jaki zawarł w tej powieści.
