Teleznowela | Autor: Rafał Skarżycki

Bohaterowie Teleznoweli to młodzi ludzie, którzy na swój sposób mierzą się z rzeczywistością i szukają dla siebie miejsca w życiu. Są to osoby niedojrzałe i puste, dla których drogą do szczęścia jest zaistnienie w wielkim świecie, posiadanie (proszę nie mylić z wychowaniem) dzieci oraz ruchanie lub - jak kto woli - bzykanie. Sposobem na rozwiązanie wszelkich problemów jest szybka wymiana modelu na inny - czyli jak w telenoweli. Ale czy w życiu? Szczerze powiem - nie dostrzegłam cech, które byłyby wspólne dla bohaterów Teleznoweli i moich znajomych trzydziestolatków. Jeśli więc miała to być satyra na nasze społeczeństwo, to ja chciałabym zgłosić, że jest wyrywkowa. Moi znajomi, którzy należą do grupy trzydziestolatków, mają inne wartości - umieją wymieniać poglądy, pomagać, zrozumieć innych, kochać. Przykro mi, że ich rówieśnicy zostali zaprezentowani jako osoby o psychice trzylatka (z pełnym szacunkiem dla trzylatków).

Jeśli chodzi o formę to - oprócz narratora i dialogów - autor sięgnął też po formy spoza powieści: e-mail, scenariusz, wywiad. Jednak stylizowanie tekstu na wymienione formy wydało mi się zbędne.

Sposób pisania z kolei określiłabym jako dziwny. Najbardziej przeszkadzały mi liczne dygresje w nawiasach oraz niecenzuralne słowa nawet tam, gdzie nie wydaje się to konieczne. Rozumiem, że dla zaprezentowania specyfiki środowiska, z którym mają do czynienia bohaterowie, było to konieczne, ale narrator chyba nie musi się nimi posługiwać... Raziły mnie też liczne, często niefortunne i niepotrzebne, anglicyzmy oraz wyrażenia obcojęzyczne.

Wniosek ogólny, który mi się nasuwa brzmi tak:
Absurdalne nie zawsze znaczy śmieszne.
Zapożyczone nie zawsze znaczy elokwentne.
Dygresyjne nie zawsze znaczy błyskotliwe.
Wulgarne nie zawsze znaczy bardziej obrazowe.

Miłośnicy kiepskich seriali to jedyna grupa, która przyszła mi do głowy, kiedy zastanawiałam się, do kogo adresowana jest Teleznowela. Trzeba jednak raczej wyłączyć starsze pokolenie. Grupa zawęża się nieco... Aż się prosi, żeby wpasować reklamę tej książki w slogan: „Jeśli jesteś miłośnikiem kiepskich seriali, ta książka jest dla Ciebie".
We mnie ta książka nie wzbudziła pozytywnych emocji, ale to moja subiektywna opinia. Jeśli miałabym tę książkę polecić, to tylko z dopiskiem: „Ku przestrodze. Czy naprawdę tacy chcemy być?".

Bohaterami „Teleznoweli" są dwie pary" Miłosz i Agata oraz Julita i Andrzej. Trzydziestolatkowie z dużego miasta, którzy będą musieli skonfrontować swoje marzenia i wielkie ambicje z dość brutalną rzeczywistością.

Miłosz pragnie zostać docenianym scenarzystą, najlepiej bardzo kasowych filmów. Tymczasem musi zadowolić się pisaniem sloganów reklamowych oraz scenariusza tandetnej telenoweli. Taki stan rzeczy irytuje mężczyznę, który za wszelką cenę chce spełnić swoje marzenia o sławie i dużych pieniądzach. Poświęcając coraz więcej czasu na pisanie scenariuszy nie dostrzega, że jego związek z Agatą, specjalistką PR zaczyna się rozpadać.

Julita i Andrzej to małżeństwo żyjące osobno. Ona w Warszawie, on w Krakowie ze względu na pracę. Nie łączy ich nic, prócz kredytu mieszkaniowego, mimo to bardzo chcą mieć dziecko. To pragnienie staje się dla Julity obsesją, choć nie znosi bliskości męża i życie daleko od siebie jest jej na rękę. Wkrótce losy tej czwórki bardzo się skomplikują i zaczną niebezpiecznie przypominać serial nad którym pracuje jeden z głównych bohaterów. Nie powinno być to zaskoczeniem, bo jak wiadomo najlepsze scenariusze pisze życie...

„Teleznowela" to powieść ukazująca w krzywym zwierciadle życie współczesnych trzydziestolatków, którzy skupiając się na karierze i pieniądzach nie potrafią zadbać o to, co mają najcenniejszego, o miłość i relacje międzyludzkie. Autor wyśmiewa także serialowy światek opisując proces tworzenia scenariuszy w dość karykaturalny sposób. Takie przerysowanie pewnych sytuacji pozwala dostrzec czytelnikowi problem, na który pragnie zwrócić uwagę autor.

Powieść Skarżyckiego to lektura bardzo specyficzna, z pewnością nie dla każdego. Przyznam, że bardzo ciężko było mi przez nią przebrnąć ze względu na ciężki styl autora. Samo zakończenie niestety nieco mnie rozczarowało.

O powieści Rafała Skarżyckiego usłyszałam po raz pierwszy prawie 3 lata temu, gdy była promowana jako wydawnicza nowość. Pomyślałam wtedy, że Teleznowela to błyskotliwa satyra na pogoń za pieniędzmi, osamotnienie współczesnego człowieka i zanik etosu moralnego, co oznacza, że debiut Skarżyckiego może zaciekawić i warto byłoby go poznać. Książkę przeczytałam dopiero teraz i ze smutkiem muszę stwierdzić, że spokojnie mogłabym sobie tę lekturę darować. Nie dlatego, że jest źle napisana, przewidywalna czy zwyczajnie nudna, ale ze względu na to, że mam do niej obojętny stosunek. Nie wzbudziła we mnie żadnych emocji, nie pochłaniałam jej z wypiekami na twarzy, nie skłoniła mnie do refleksji. Przeczytałam i to by było na tyle.

Bohaterami Teleznoweli są dwie pary. Miłosz i Agata oraz Julita i Andrzej. Autor najwięcej miejsca poświęcił na wątek Miłosza, marzącego o pracy scenarzysty filmowego, który aktualnie nabiera szlifów pisząc kolejne odcinki do nowopowstającej telenoweli. Jego dziewczyna Agata powoli staje się zazdrosna o pracę Miłosza i jego stopniowe wsiąkanie w branżowe środowisko reprezentowane przez cynicznego producenta oraz zarozumiałego współpracownika. Natomiast Julita i Andrzej stanowią małżeństwo, w którym brakuje szczerej rozmowy i zwyczajnej potrzeby spędzania razem czasu. On przez pięć dni w tygodniu mieszka w innym mieście, ona całe dnie spędza na oglądaniu telewizji. Łączy ich jedynie kredyt i pragnienie posiadania dziecka.

Autor powieści wyraźnie nie lubi swoich bohaterów, a raczej życia jakie prowadzą. Kpi sobie z nich przy każdej nadarzającej się okazji, obdarowuje ich wieloma wadami, a co najważniejsze czyni postaciami zagubionymi w dzisiejszym świecie. Bohaterowie wolą porozmawiać z psychoterapeutą niż ze sobą, obsesyjnie pragną osiągnąć sukces, nie zważając na to czy obrany cel jest w zasięgu ich możliwości. Miłosz początkowo czuje się nieswojo w roli scenarzysty opery mydlanej, ale z czasem idealnie odnajduje się w tej roli i nie wiedzieć kiedy wsiąka w medialny światek. Agata jest raczej bezbarwną postacią, dopiero na końcu jako bohaterka nabiera większego znaczenia, ale nadal trudno powiedzieć o niej cokolwiek ponad komentarz odnoszący się do konkretnego zachowania. Julita wywarła na mnie wrażenie osoby chłodnej, bardzo niezależnej i zdeterminowanej. Natomiast jej mąż to typ pracoholika, którego prędzej czy później musi dopaść zawodowe wypalenie. Skarżycki nie roztkliwia się nad swoimi postaciami. Ściąga na nich przeróżne kłopoty, mające upodobnić ich powieściowe życie do rzeczywistej ludzkiej egzystencji pełnej niekończących się problemów. Ogólnie rzec ujmując bohaterowie zostali wykreowani w dość zadowalający sposób. Niestety kompletnie nie mogłam się z żadnym z nich utożsamić, nie potrafiłam też zainteresować się ich losem. W tym upatruje mojej obojętności do tej książki. Postaci przeżywają swoje wzloty i upadki, a we mnie wzbudziło to odczucia porównywalne do wysłuchania wiadomości sportowych. Odnotowałam je, ale zaraz o wszystkim zapomnę.

Dominującym wątkiem Teleznoweli jest mechanizm powstawania idiotycznych oper mydlanych dla masowego odbiorcy. Niestety autor nie zaskoczył mnie niczym w tym względzie. Nie od dziś wiadomo, że najlepiej sprzedaje się seks, więc nowoczesna telenowela powinna obfitować w erotyczne sceny. Należy jednak poruszać się w bezpiecznym obszarze związków heteroseksualnych, bo wszelkie odstępstwa od normy w takiej produkcji się nie sprawdzą. Poza tym bohaterowie telenoweli nie mogą być podatni na metamorfozy. Warto też mieć świadomość, że wszystko już było, więc nie ma sensu silić się na oryginalną fabułę, wystarczy nieustannie żonglować wątkami pełnymi zdrad, niespełnionych miłości, bezrobocia itd. Taką charakterystykę telenoweli można wyłuskać z powieści, ale dla mnie nie było to nic odkrywczego ani szokującego. Liczyłam na szczegóły, o których widz nie ma pojęcia, ponadto miałam nadzieję, że autor rozwinie motyw pisania scenariusza, ale oprócz jednego fragmentu i nieustannie powtarzającej się informacji o bohaterze telenoweli nie pojawiło się nic interesującego w tej kwestii.

Niewątpliwym atutem książki jest język, demaskujący cynizm bohaterów oraz podkreślający ich odczucia. Skarżycki pisze wprost nawet o rzeczach niewygodnych, niczego nie próbuje wygładzić i przedstawić delikatniej. Mocne sformułowania i częste wulgaryzmy mogą odrzucać od książki, ale w tym przypadku nadają jej wiarygodności, więc uznaję, że są potrzebne. W trakcie lektury czuć, że autor ma lekkie pióro, ponieważ bawi się słowami, pisze jakby od niechcenia, ale efekt jest interesujący. Czasami pisarz nie zachowuje chronologii wydarzeń, nagle cofa się do tego, o czym napisał kilkadziesiąt stron wcześniej. Nie jest to uciążliwy dla czytelnika zabieg, bo fabuła ma raczej jednowątkowy charakter, więc bez problemu można wszystko poskładać w całość. Nie twierdzę, że Teleznowela to słaba książka, ale nie mogę również napisać, że mnie zachwyciła. Jest średnia, więc nie polecam ani nie odradzam sięgania po nią.