Trylogia O Żonie Napoleona Tom 3 Cesarzowa Józefina | Autor: Sandra Gulland

Józefina, cesarzowa, matka, żona i przede wszystkim nieprzeciętna kobieta, weszła na karty historii wraz z mężem, ale wbrew pozorom nie żyła tylko i wyłącznie w jego cieniu. Urodziła się na Martynice, ówczesnej kolonii francuskiej, jej przybycie na ojczystą ziemię zbiegło się z rewolucją, której skutki odczuła na swojej osobie dość dotkliwie, pierwszy mąż został stracony, ona uniknęła śmierci, lecz wydarzenia z tego okresu pozostawiły w niej ślad. Książka Sandry Gulland skupia się już na okresie małżeństwa z generałem Bonaparte, późniejszym pierwszym konsulem i cesarzem Francji. Powstało wiele opracowań, powieści, filmów i seriali na temat Józefiny, jedne skupiały się bardziej na jej osobie, inne na Napoleonie, czasem podkreślano bardziej detale polityczne, a czasem życie prywatne, ale rzadko kiedy w centrum wydarzeń jest ona - Marie-Josèphe Rose Tascherde de la Pagerie zwana przez najbliższych Yeyette, primo voto de Beauharnais, secundo voto Bonaparte. Kim tak naprawdę była Józefina? Dzieckiem swoich czasów, umiejętnie wykorzystującym nadarzające się szanse, osobą, która doświadczyła ciemnej strony politycznych zawirowań i układów czy też człowiekiem, chcącym po prostu jakoś ułożyć sobie życie w niespokojnym, chociaż ciekawym momencie dziejowym? Biel, czerń a może postać, która skrywała swoje prawdziwe "ja" pod różnymi maskami, raz zakładanymi z wyrachowania, raz ze strachu, a innym razem, bo tego wymagało otoczenie? Wyrachowana, zakłamana, kierująca się interesem najbliższych, oddana rodzinie, rozrzutna, wyniosła, uczuciowa, nieszczęśliwa, spełniona ... Jakie określenie pasuje do tej kobiety? Wszystkie? Żadne? Rzeczywista charakterystyka leży gdzieś pośrodku? Jaka byłaś Józefino?

Terror jakobiński minął, pozostaje w pamięci, lecz nie jako powód do radości, a raczej czas, o którym większość woli nie pamiętać, w końcu nastała normalność, a przynajmniej usilnie starano się postrzegać rzeczywistość. Monarchia umarła, a raczej została zgilotynowana, niech życie Republika! Taki okrzyk pewnie nie padł, a jeżeli nawet został wyartykułowany, to w annałach nie został on upamiętniony, jednak jakże pasujący do sytuacji. Dawne rozrywki powracają, wspaniałe bale, wielkie premiery operowe, sezony towarzyskie, zmieniło się dużo, ale pewne rzeczy zmiany ominęły. Józefina jest baczną obserwatorką i równocześnie uczestniczką życia publicznego, które aż tak bardzo nie różni się od tego, przeciwko czemu wybuchł bunt kilka lat wcześniej. Większość małżeństw jest aranżowanych, majątek również jest rzeczą bardzo mile widzianą, nepotyzm kwitnie. Nic nowego wydaje się nie być poruszone w książce, a jednak perspektywa z jakiej czytelnik ma dane oglądać wydarzenia sprawia, że inaczej odbiera się je. Wybór formy pamiętnika pozwala z jednej strony na prawie dokumentalne przedstawienie rozgrywających się zdarzeń, z drugiej fabularny motyw nie przytłacza nadmiarem dat. Osią akcji jest osoba cesarzowej, jej zapiski są subiektywne, zawierają sympatie i antypatie oraz obraz świata, w jakim funkcjonuje żona Bonapartego.

Dla wielu temat poruszony przez Sandrę Gulland może wydawać się wyeksploatowany lub po prostu nudny, ale autorka umiejętnie przedstawiła fakty historyczne z punktu widzenia niezwykłej bohaterki. W ten sposób nie są tylko i wyłącznie suchymi wydarzeniami, lecz interesującymi sytuacjami, mającymi wpływ i na postacie znane i te pozostające w cieniu. Ostatnie lata życia pełne są sukcesów i porażek, spektakularna koronacja i upubliczniony rozwód, zwycięstwa i klęski dwojga ludzi, których połączyło uczucie i rozdzieliła racja stanu, a w tle rodzinne waśnie, rywalizacja i zamachy. Zapis codzienności, wciągającej swoistym kolorytem, w której polityka wpływa na osobiste szczęście i odwrotnie, było w niej miejsce na wielką miłość, zdrady i rozstanie. Subiektywna kronika życia niezwykłej kobiety i zapis historycznych chwil nie od strony dziejowej, lecz ich naocznego świadka, uczestnika i autora w jednym.

Nareszcie! Po kilku miesiącach niecierpliwego oczekiwania wpadła w moje ręce ostatnia - co stwierdzam z ogromnym żalem - część rewelacyjnej trylogii autorstwa Sandry Gulland opowiadająca o burzliwych losach niezwykłej kobiety - Józefiny Tascher Beauharnais Bonaparte.

Trzymając w dłoniach tę książkę czułam autentyczny smutek zabarwiony nostalgią, że oto muszę rozstawać się z tak barwną, pełną życia postacią, którą zdążyłam szczerze polubić, nauczyłam się cenić, której życiowe perypetie niejednokrotnie spędzały mi sen z powiek; Józefina dosłownie oczarowała mnie swoją odwagą, inteligencją, hartem ducha, dowcipem, a przede wszystkim miłością i bezwarunkowym oddaniem, na które najbliżsi mogli liczyć zawsze, bez względu na okoliczności.

Józefina i Napoleon są szczęśliwym małżeństwem od czterech lat. Bonaparte odnosi kolejne sukcesy militarne i polityczne: zostaje dożywotnio mianowany pierwszym konsulem, wkrótce sięga też po cesarską koronę; oboje z Józefiną są uwielbiani przez naród. Wydaje się, że również dzieciom Józefiny zaczęło układać się w życiu: Hortensja wychodzi za mąż za Ludwika, brata Napoleona, Eugeniusz żeni się z bawarską księżniczką Augustą Amalią, zaś kochający ojczym obsypuje ich zaszczytami.

Jednak Józefina ma poważne zmartwienie, które kładzie się cieniem na jej udanym małżeństwie: nie może dać mężowi wyczekiwanego potomka i sukcesora. Staje się to pretekstem dla zawistnego klanu Bonapartych, którzy nigdy nie zaakceptowali jej w swojej rodzinie i knują nieustanne intrygi, by rozdzielić ją z mężem. W końcu dopinają swego - Józefina zostaje zmuszona do rozwodu, zaś Napoleon żeni się powtórnie z austriacką arcyksiężniczką Marią Ludwiką w nadziei, że urodzi mu dziedzica, jednak jego serce na zawsze pozostaje przy Józefinie...

"Cesarzowa Józefina", podobnie jak poprzednie tomy, znienacka przenosi nas w czasie prosto do napoleońskiej Francji. Powieść zachwyca pełnym rozmachu realizmem, który idealnie dopełnia malownicza, pełna dynamizmu i polotu wizja autorki oraz wyjątkowo sugestywna narracja. Zapiski Józefiny w wielkim stylu dokumentują i celnie komentują wydarzenia bodajże najbardziej burzliwego i intrygującego okresu w historii Francji. Spojrzenie na nie oczami jednej z najbardziej barwnych i wpływowych kobiet epoki, w dodatku znajdującej się w ich centrum, okazało się doskonałym rozwiązaniem.

Pamiętnik bohaterki zachowuje wyjątkową równowagę pomiędzy analitycznym, trzeźwym osądem osoby obdarzonej błyskotliwym umysłem i posiadającej dar wnikliwej obserwacji oraz trafnej analizy rzeczywistości, a głęboko emocjonalnym spojrzeniem doświadczonej przez los kobiety. Ekspresyjnie nakreślone realia epoki, kulisy wielkiej polityki, gwałtowne przemiany społeczno - obyczajowe stanowią intrygujące tło życiowych dramatów bohaterki: nieustannych rodzinnych niesnasek i spisków, problemów z zajściem w ciążę, rozpadu małżeństwa, wreszcie - życia w oddaleniu od ukochanego, konieczności obserwowania jego upadku bez możliwości dzielenia z nim goryczy klęski, towarzyszenia mu na wygnaniu.

Dzieje miłości Józefiny i Napoleona to historia pięknego, burzliwego i namiętnego uczucia, które pomimo życiowych zawirowań i nieprzychylnych okoliczności nigdy się nie wypaliło. Pióro Sandry Gulland bez cienia sentymentalizmu i banalności, za to soczyście, z werwą i dynamizmem odpowiadającym charakterowi tego związku, oddaje naturę skomplikowanych osobowości obojga i pozwala poczuć siłę łączących ich więzi. Historia tej niezwykłej miłości sama w sobie jest niezwykle atrakcyjna, ale dopiero żywe i sugestywne pióro i wyobraźnia autorki w pełni uchwyciły i potrafiły oddać specyfikę, zawiłości i fascynujący charakter tego związku.

"Cesarzowa Józefina" to siłą rzeczy najbardziej dramatyczna i poruszająca część trylogii, która bez trudu dorównuje wysokim poziomem poprzednim częściom, co stanowi godny uwagi i podziwu ewenement. Powieść Sandry Gulland nie ma słabych stron, jest perfekcyjnie dopracowana w każdym calu. Z łatwością wyczuwa się także to, że jest owocem fascynacji i efektem wieloletnich, rzetelnych badań przekładających się na wyjątkowo wiernie odtworzone realia historyczne, rozmach i wiarygodność zarówno historyczną, jak i obyczajową oraz psychologiczną. Dawno nie spotkałam się z tak doskonale nakreśloną kobiecą postacią utkaną z faktów oraz pozostającej z nimi w zgodzie wizji autorki, subtelnie i z polotem oddającej jej duchowe bogactwo i emocjonalną głębię. Dzięki temu Józefina jawi się nam nie tylko jako nieodrodna córka swej epoki, ale także jako zwyczajna kobieta z krwi i kości dążąca do szczęścia u boku ukochanego.

Postać Józefiny czaruje i fascynuje, ożywa na kartach książki dając świadectwo wydarzeniom, które na przełomie XVIII i XIX wieku wstrząsnęły nie tylko Francją, ale i całą Europą. Warto spojrzeć na nie oczami nieprzeciętnej kobiety, a także poznać jej dramatyczne losy nierozerwalnie złączone z życiem Napoleona i na zawsze wplecione w historię Francji.
Gorąco polecam!