Sudetenland | Autor: Leos Kysa

  Rok 1990 miał przynieść dla Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej szereg radykalnych zmian. Upadek systemu komunistycznego i zapowiedź pierwszych wolnych wyborów dawały nadzieję na uspokojenie sytuacji politycznej i poprawę jakości życia Naszych południowych sąsiadów. O tych pełnych napięcia czasach opowiada czytelnikom czeski pisarz, Leoš Kyša w swojej powieści pt. „Sudetenland”, która ukazała się w Polsce nakładem Wydawnictwa Silesia Progress i przedstawia alternatywną wizję czechosłowackiej historii z elementami rasowego kryminału.

Leoš Kyša, czeski dziennikarz i poczytny twórca literatury, piszący także pod pseudonimem František Kotleta, zabiera Nas do Czechosłowacji tuż po tzw. „aksamitnej rewolucji”, w której wraz z upadkiem komunizmu zaczynają się poważne problemy społeczne. A wszystko przez Niemców Sudeckich! Tych samych, o których prawa w 1938 roku podstępnie upominał się Adolf Hitler, zajmując Kraj Sudecki jako jeden ze strategicznych punktów swojego planu podboju Europy. Co ciekawe, mieszkający od dziesięcioleci Niemcy z pogranicza nie zostali, jak to miało miejsce w rzeczywistości, w całościwysiedleni a ci, którzy pozostali na tym obszarze, chcą w wolnej Czechosłowacji odzyskać należną im pozycję.Władza zapatruje się na ich żądania nieco inaczej niż oni sami.Niewielka liczba Niemców Sudeckich jest w literackiej wizji spychana na margines życia społecznego na równi z Romami, których losy również poznamy na kartach tej intrygującej powieści.

Kiedy w okolicy miasta Bruntal odnaleziono zwłoki byłego gestapowca, wśród miejscowych zawrzało. Czy zbrodnia była zemstą na przedstawicielu narodu niemieckiego zaplanowaną przez Czechów, czy też oprawcą mógł być młody, znany w okolicy Cygan - Tibor. Tropy wskazują na zabójstwo na tle rabunkowym, tyle, że z domu zmarłego zniknął w zasadzie tylko jeden przedmiot o wysokiej wartości sentymentalnej. Tak się składa, że właśnie w tym miejscu, gdzie panuje wyjątkowo gorąca atmosfera, jest właśnie Daniel, dziennikarz pisma „Mladáfronta”, który nie zamierza przepuścić okazji na poczytny reportaż. Tylko czy tam, gdzie dochodzi do sporów na tle narodowościowym jest miejsce dla publicysty pochodzącego z żydowskiej rodziny? Okazuje się, że jest i to całkiem sporo, bo Nasz bohater bynajmniej do strachliwych nie należy.

Jako historyczka z dużą dozą ostrożności podchodziłam do „Sudetenlandu”, obawiając się, że nadmiar fikcji literackiej może okazać się dla mnie nie do przeskoczenia. Okazało się jednak, że ta opowieść oparta jest na historycznych faktach i zdarzeniach, które naprawdę miały miejsce a jedynie świat przedstawiony wykreowany został tak, by stanowić alternatywę dla czechosłowackiej rzeczywistości początku lat. 90. XX wieku. I chwała autorowi za to! Dzięki takiemu zabiegowi, po książkę Kyšy mogą swobodnie sięgnąć znawcy historii, zwolennicy kryminałów, fani czeskiej literatury a nawet ci, oczekujący jakiegoś niespodziewanego romansu. To pozycja, w której niemal każdy znajdzie coś dla siebie, no może oprócz admiratorów fantastyki, bo takich wątków w powieści „Sudetenland” występuje naprawdę niewiele.

Jeśli podobnie jak ja, nie słyszeliście do tej pory o twórczości Leoš Kyša a macie ochotę na powieść, której akcja toczy się na czeskiej ziemi i dotyczy alternatywnej przeszłości tego szalenie interesującego kraju, który podobnie jak Polska potrzebował czasu, by móc stać się demokratycznym państwem, to koniecznie weźcie do ręki „Sudetenland”. Zapewniam, że nie pożałujecie tej decyzji a być może nawet sięgniecie również po inne powieści z dorobku tego popularnego w Czechach autora.