Krajobraz Z Martwą Babcią | Autor: Tomo Podstenšek

  „Krajobraz z martwą babcią” autorstwa Tomo Podstenseka to ciekawa literacka refleksja na temat zależności międzyludzkich, a nawet międzygatunkowych i „między – światowych”. Mówiąc „między-światowych” można mieć na myśli zderzenie kultur, rzeczywistości, innych światów, które różnią się mentalnością, światopoglądami i priorytetami ludzi, którzy w nich mieszkają. Dochodzi jednak niejednokrotnie do zderzenia ze sobą tych płaszczyzn, kiedy to ich osiedleńcy spotykają inną grupę kulturową. Autora interesują różnice i podobieństwa między nimi, to ścieranie się, nieraz przeobrażane w zacieranie granic, jest tym mocno zafascynowany – dochodzi przyczyn tych reakcji, ale także równie wiarygodnie przedstawia ich skutki negatywne i pozytywne.

Można śmiało powiedzieć, że Podstenseka interesuje życie – takim jakie ono naprawdę jest, ze wszystkimi niedociągnięciami, niedoskonałościami, procesami socjologicznymi. Co ciekawe, intryguje go również relacja człowieka ze zwierzęciem, lub też właściwie z całościowym znaczeniem słowa „natura”. Podszyta w tym wszystkim jest myśl, że my, jako ludzie, będąc bytami natury i jednocześnie kultury, nie potrafimy się jednoznacznie opowiedzieć po jednej stronie. Dryfujemy między tymi płaszczyznami, w kryzysie godzimy się z naturą, po to, aby znów kiedyś uciec do świata wytworzonego przez samego człowieka – kulturowego, cywilizacyjnego.

Plusem tej stworzonej historii nie jest jedynie sam zamysł na temat, ale jego językowo – kompozycyjna realizacja. Twórca nie boi się używać konwencji artystycznych, które podkreślają znaczenie jego przemyśleń w sposób dobitny, twardy, ale jednocześnie z odpowiednim dystansem i perspektywą pseudo – obiektywnej narracji, która w rzeczywistości jest podszyta subiektywizmem. Czytelnicy patrzą na ten książkowy świat przez pryzmat pewnych filtrów, które nakierowują na określone przemyślenia i interpretację. Tymi filtrami stają się między innymi: groteska, ironia, sarkazm i komizm sytuacyjny. Tomo Podstenseka genialnie żongluje tymi konwencjami, bawi się nimi i rozumie, jak należy je wykorzystać w świecie papieru i tuszu.

Ta historia – przypowieść ma mnóstwo ukrytych symboli i metafor. Najważniejszym wątkiem, który zostaje zarysowany w oparciu o tytułową „martwą babcię”, staje się upływ czasu, na który nie mamy żadnego wpływu. Nie możemy go zatrzymać, spowolnić, przyspieszyć, jesteśmy jedynie trybikami w całej machinie życia i pozostaje nam się dostosować do warunków i sytuacji, w której znajdujemy się w danym momencie. Upływ czasu obserwujemy w kontekście rozkładu ciała „bohaterki”, który jest nieunikniony – to, co wydała ziemia na świat, musi do niej wrócić w postaci bytu naturalnego, wchłoniętego właśnie przez naturę. Raz za razem wracamy do tego obrazka, ikony właściwie, którą należy odmierzać czas. Nie mamy tu typowego zegara, mamy za to czasomierz cyklu życia człowieka, który cały czas uświadamia, jakie życie jest krótkie i kruche.

Jeśli szukamy w tej powieści sensacji, jakiegoś punktu kulminacyjnego, to może okazać się, że będziemy mocno zawiedzeni. Tu nie ma momentów „wow”, tu nie ma naprężenia akcji, tu jest prawdziwe życie – ze wszystkimi kolorami, najczęściej tymi z szerokiej palety szarości. Widać wyraźnie, że twórca chciał jak najbardziej uwiarygodnić wykreowaną historię, dlatego też tak bardzo często jej bohaterów będziemy utożsamiać z naszą rodziną, znajomymi, czy sąsiadami. Pod tym kątem okaże się, że jest ona tak mocno nasza, tak mocno swojska, że będzie nam w wielu momentach bardzo niezręcznie i dziwnie. Możemy oczywiście zaprzeczać, że to nie o nas, ale w naszej świadomości przekonanie o tym będzie raczej wątpliwe.

Jeśli lubujecie się w opowieściach prawdziwych, podszytych ukrytym dnem, symboliką i groteską, to ta historia będzie dla was idealna. Jeśli szukacie w literaturze prawdziwego życia, to też lepiej nie mogliście trafić. Porządna dawka mocnej, refleksyjnej sztuki, która jest odbiciem naszej rzeczywistości.