Ostatnia Pieśń Miłosna. Biografia Joan Didion | Autor: Tracy Daugherty

  Niestety, ale kolejny raz utwierdzam się w przekonaniu, że im wyższe oczekiwania, tym większe bywa nasze rozczarowanie. Jak to się mawia, „ostrzyłem sobie zęby” na biografię Joan Didion. To jedna z moich ulubionych autorek i wszystkie jej książki, które dotychczas ukazały się w naszym języku, uważam za świetne. Choć to kobieta z wyższych sfer, można pokusić się o stwierdzenie, że to przedstawicielka amerykańskiej „śmietanki”, jednak ujmuje mnie swoją wrażliwością. Sama siebie określała często mianem „kruchej i chwiejnej” co we wstępie do polskiego wydania zauważa Mira Marcinów. Z drugiej jednak strony była niezwykle silną kobietą, która w swoim pisarstwie była bezkompromisowa. Za to niezwykle ją szanuję. W swoich esejach „nie bierze jeńców”. Nie przejmuje się zbytnio poprawnością – jej dziennikarstwo jest niezwykle zaangażowane. Wpisuje się idealnie w ruch, który określony był mianem nowego reportażu.

Wydawnictwo Osnova oddaje w nasze ręce potężną biografię tej niezwykłej kobiety. To blisko siedemset (!) stron tekstu. Niewielu wybitnych ludzi doczekało się aż tak rozbudowanej biografii. Gdy sięgałem po książkę, bardzo mnie to cieszyło. Znam już dość dobrze życie Joan Didion. Wiele wywnioskowałem z jej książek oraz oglądałem na Netflixie poświęcony jej pełnometrażowy dokument. Spodziewałem się, że tak opasła biografia autorstwa Tracy Daugherty da mi o wiele głębszy wgląd w życie Joan Didion. Jednak okazało się, że ilość tekstu nie przekłada się tu szczególnie na jego wnikliwość. Wielokrotnie miałem wrażenie, że czytam po prostu szczegółowo opisane sceny, które pamiętam ze wspomnianego dokumentu (np. wywiad Joan Didion z ówczesną Pierwszą Damą i aranżowanie zbierania przez nią kwiatów).

To były pierwsze odczucia, które nie opuściły mnie do końca książki. Spodziewałem się rzetelnej pracy, może nawet w pewnym sensie naukowej. Metodycznego podejścia do życia wielkiej pisarki. Odkrycia kierujących nią ambicji, motywów. Pokazania co się kryje za poszczególnymi decyzjami. Opisu jej smutków i radości, oraz wykazania jaki wpływ miało to na jej twórczość. Zamiast tego otrzymałem po prostu zbiór wielu cytatów z książek i artykułów z czasopism. Wszystko to zostało ze sobą połączone bez większego składu i zostało nazwane biografią. Dowiadujemy się w jakim hotelu Joan Didion lubiła się zatrzymywać, a jakiego nie lubiła – ale niewiele to wnosi. Brak natomiast treści istotniejszych.

Dziwię się, że autorowi udało się spłodzić aż tak obszerne dzieło, bazując przede wszystkim na treściach, które powszechnie dostępne są w internecie. Sam określa swoje dzieło mianem „biografii literackiej”, ale ja wolałbym klasyczne podejście do tematu, opierające się na większej ilości rzetelnie zebranych informacji. Dziwi fakt, że na blisko siedemset stron tekstu, znajdziemy w tej biografii jedynie 35 przypisów! To jest dość znamienne.

Również rozczarowujące jest to, z kim udało się autorowi przeprowadzić wywiady na potrzeby powstania książki. Nie ma tu rozmów z najbliższymi współpracownikami Joan Didion. Jeśli są cytowani, to w oparciu o ich wypowiedzi, które znajdziemy w artykułach prasowych i wywiadach internetowych. Jeśli chodzi o rozmowy, które autor przeprowadził zbierając materiał do książki, to udało mu się zdobyć informacje od ludzi, którzy kupili dom od Joan Didion, oraz rodziców dzieci, z którymi córka pisarki chodziła do szkoły. Nie byli to w żadnym wypadku przyjaciele, a nawet dobrzy znajomi Joan Didion. Może i przekazują kilka ciekawostek, ale od dobrej biografii oczekuję znacznie więcej.

Największym zarzutem wobec książki jest jednak to, że została ona napisana w 2005 roku, czyli szesnaście lat przed śmiercią pisarki. A te ostatnie lata były niezwykle istotne dla jej biografii. Sięgając po książkę, przekonany byłem, że opisuje całościowo życie Joan Didion. Każdy kto się orientuje w temacie doskonale wie, że w tym wypadku bardzo wiele wydarzyło się po roku 2005. To właśnie wtedy wydano jedną z najlepiej znanych jej książek: „Rok magicznego myślenia”, w którym opisuje żałobę po śmierci męża. Potem jednak pochowała również swoją córkę, co zaowocowało „Błękitnymi nocami”. To w 2013 roku otrzymała od Baracka Obamy prestiżowy National Humanities Medal. Siłą rzeczy tego wszystkiego w książce Tracy Daughtery brakuje. A to wielka szkoda, bo te wydarzenia miały niebagatelny wpływ na życie Joan Didion. Dlatego jest to biografia niepełna.

Książka jest dla mnie rozczarowaniem. Nie oznacza to, że źle się ją czyta. Ale zawiera wiele niepotrzebnych szczegółów, które miały niewielkie znaczenie. Boleśnie natomiast odczułem brak najistotniejszych informacji. Nadal zatem czekam na dobrą biografię Joan Didion, na którą bez dwóch zdań zasługuje.