Tel Awiw. Nowoczesne Miasto Starożytnego Narodu | Autor: Łukasz Tomasz Sroka

  Tel Awiw. Nowoczesne miasto starożytnego narodu to potężna monografia autorstwa Łukasza Tomasza Sroki, badacza zajmującego się zawodowo kwestią stosunków polsko – żydowskich, mniejszości religijnych oraz historycznych aspektów rozwoju miast i społeczności. W swoich licznych publikacjach zatrzymuje się także nad zagadnieniami wolnomularstwa. Jak sam podkreśla, praca jest jego pasją i to widać w niniejszym elaboracie. Obecna rozprawa to część zaplanowanej Serii Wydawniczej im. Marcela Goldmana: Miasta i regiony Izraelarealizowanej wspólnie z Wydawnictwem Austeria. Dzięki studiom regionalistycznym, badaniu materiałów źródłowych i wymianie doświadczeń z badaczami izraelskimi powstała dysertacja przebogata w informacje, wszechstronna, a przy tym – dzięki transparentnemu stylowi łączącemu kwestie stricte naukowe z luźniejszą narracją, łatwa i przyjemna w odbiorze.

Od strony merytorycznej czytelnik otrzymuje teksty źródłowe, oficjalną i prywatną korespondencjęoraz cytaty z pamiętników poparte licznymi przypisami i wyodrębnione mniejszą czcionką. Do tego dokumenty życia społecznego w postaci reprodukcji fotograficznych, nagrania archiwalnych filmów i audycji, artykuły z czasopism, opracowania książkowe i netograficzne. Jedynym minusem strony edytorskiej są jedynie czarno – białe zdjęcia, bowiem naukowi recenzenci publikacji podkreślają wybitnie rzeczowy charakter pracy. Jej wielostronność i holistyczną perspektywę (prof. dr hab. Jacek Purchla), lekkość i przystępność języka (dr hab. Joanna Dyduch). Punktowane są również odniesienia zarówno do historii, symboliki miasta, jak i jego współczesnego obrazu metropolii tętniącej życiem zgoła kosmopolitycznym (ambasador Izraela w Polsce – Gerszon Zohar).

Książka składa się z trzech głównych rozdziałów poprzedzonych wstępem autorstwa Rona Chuldaja, burmistrza Tel Awiwu, w bardzo emocjonalny sposób roztaczającego przed czytelnikiem wspaniałą wizję cudownego miasta, które „swoim urokiem potrafi podbić cały świat”. Również wprowadzenie samego Łukasza Sroki pełne jest nieukrywanej fascynacji tematem, zachwytem nad miastem totalnych skrajności i kontrastów. Padają określenia: bańka żyjąca własnym życiem, izraelski Nowy Jork, metropolia, która nigdy nie zasypia, miasto ogrodów, czy Najbardziej Przyjazne Psom Miasto na Świecie.Na szczęście ten panegiryczny ton zanika w toku narracji, a do głosy dochodzą fakty i spostrzeżenia z obserwacji, czy relacji świadków.

Wędrówkę po Tel Awiwie w czasie i przestrzeni rozpoczyna rozdział Starożytne korzenie, współczesne impulsy, Jafa, w którym autor publikacji z dużym wyczuciem i dyplomacją łączy aspekty polityczne, historyczne oraz religijne. Stara się oddać całościowy obraz miasta nie tylko opartego na założeniach urbanistycznych, ale posiadającego specyficzną, niepowtarzalną atmosferę.

W rozdziale drugim Od założenia miasta w 1909 roku do końca drugiej wojny światowejzaprezentowany jest rys historyczny. Ta część ma zdecydowanie naukowy, rzeczowy charakter. Prezentowane są liczne dane faktograficzne, cytowane źródła. Dzięki nim czytelnik poznaje datę założenia miasta, choć sprawa nie jest tak oczywista i genezy należy szukać w starożytnej Jafie. Portowej osadzie w basenie Morza Śródziemnego (w 1950 roku Tel Awiw i Jafa oficjalnie zostały połączone w jedno miasto). Na obecny kształt i charakter Tel Awiwu niewątpliwie wpływ miały liczne perturbacje związane z walką o władzę. Widoczne są wpływy arabskie, tureckie, brytyjskie i francuskie. Nie tylko w sferze kulturowej, czy religijnej (mieszkańcami w ponad 90% są Żydzi, w dalszej kolejności Arabowie – muzułmanie), ale i językowej. To prawdziwy misz masz dialektów hebrajskiego, francuskiego, angielskiego, hiszpańskiego, a nawet rosyjskiego i polskiego (skutek emigracji wojenno – politycznej). Sroka nakreśla etymologię słowa Tel Awiw (wiosna symbolizująca odnowienie) i podkreśla jego optymistyczne, symboliczne znaczenie wyrażające się w otwartości i dostępności dla wszystkich. Ale pomimo deklaracji, daleko posuniętej tolerancji seksualnej, to nadal państwo w państwie wyznaniowym i założeń judaizmu nie da się wyeliminować z praktycznej, codziennej sfery życia.

Rozdział trzeci to kontynuacja chronologiczna obejmująca okres Od 1947 roku do czasów najnowszych.

Podsumowanie to klamra nawiązująca do Wprowadzenia, w której autor znów pozwala sobie na bardziej emocjonalny stosunek do swojego ulubionego miasta.