Silva Rerum IV | Autor: Kristina Sabaliauskaitė

  To nie będzie z mojej strony przesada, jeśli powiem, że „Silva Rerum” autorstwa Kristiny Sabaliauskaite to jedna z najlepszych sag historycznych, z jakimi miałam do czynienia. Każdy z czterech tomów stał na jednakowo wysokim poziomie. I w każdym z nich jestem zakochana. Z jednej strony cieszę się, że autorka kończy tę historię w takim momencie, ale z drugiej strony jest mi smutno, że to już koniec tej niesamowitej przygody. Ale po kolei.

Mamy lata 70. XVIII w. Bardzo burzliwy okres w historii naszego narodu, dążący do upadku i wymazania Polski na wiele lat z map Europy i świata. Wielkie Księstwo Litewskie chyli się ku upadkowi. Tymczasem na zachodzie Europy filozofowie głoszą prymat rozumu, rozwija się sztuka, kobiety powoli wychodzą z cienia mężczyzn, pojawiają się w życiu naukowym, artystycznym, ich głos zaczyna się liczyć.

Franciszek Ksawery z Milkont Narwojsz wyznaje postępowe idee. Studiował we Francji, gdzie rozbudził w sobie pasję do nauki. Czeka go jednak jeszcze jedna podróż – przez Warszawę, Gdańsk, Amsterdam i Paryż aż do Londynu.

Przyznaję szczerze, że początek tej książki nie był dla mnie najłatwiejszy. Czułam się nieco zagubiona w ogromie postaci, które przybyły na pogrzeb jednego z członków rodu. Potrzebowałam chwili, żeby ogarnąć, kto jest kim. Na szczęście specyficzne imiona tych ludzi ułatwiły mi zadanie. Ich nie sposób zapomnieć. Podobnie jak i tego, co wcześniej robili.

Pojawiają się tutaj kwestie związane z ówczesną polityką, ale od razu was uspokoję, że nie wysuwają się one na pierwszy plan. Owszem, jest mowa o tym, jak ludzie postrzegali ówczesnych władców, żeby zarysować tło społeczno-polityczne, jednak coś innego przykuwa uwagę. Mianowicie postać wspomnianego już przeze mnie Franciszka Ksawerego. Przyznam szczerze, że wzbudzał we mnie ambiwalentne uczucia, jednak im lepiej go poznawałam, tym lepiej go rozumiałam. Czasem wypadał nieco mgliście na tle swoich przodków, ale w sumie nie był nimi, pisał własną historię, więc nie będę bawić się w porównania. Byłam ciekawa, dokąd go życie zaprowadzi, do jakich wniosków dojdzie, co zobaczy. Za jego sprawą mogłam przekonać się, co siedziało w głowach mieszkańców różnych zakątków Europy. I rozstrzał między Wschodem i Zachodem był ogromny. Podczas gdy jedni wykorzystywali swoją wolność, by zmieniać ustroje i walczyć o lepszy byt dla społeczeństwa, inni patrzyli tylko swego. Przyznam, że wstyd mi nieco było, gdy patrzyłam na poczynania naszych przodków. Chociaż w sumie historia teraz się powtarza...

Autorka wykreowała niesamowity świat. Kupiłam go z całym dobrem inwentarza. Posługuje się pięknym językiem. Za jego sprawą przeniosłam się w miejscu i czasie. To bardzo trudna sztuka w przypadku powieści historycznych – napisać je tak, żeby nie było w nich czuć sztuczności. Autorce się to udało. Nie jestem w stanie przyczepić się do dialogów czy narracji.

Pod koniec lektury czułam narastającą w gardle gulę. Miałam świadomość, że to będzie już koniec niesamowitej przygody. Pewnie kiedyś jeszcze wrócę do tego świata, urzekł mnie. Pokazuje przemiany w mentalności ludzi i historii. Skłania do refleksji. To moim zdaniem, o czym już wspomniałam, ale to powtórzę, jedna z najlepszych sag historycznych, jakie do tej pory czytałam. Bardzo dobrze wykreowani bohaterowie, świetna kreacja świata. Polecam, jeśli lubicie powieści historyczne, tylko przeczytajcie wcześniejsze tomy, inaczej będziecie czuć się zagubieni w trakcie lektury.