Ruda Kejla | Autor: Isaac Bashevis Singer

  Do tej pory Isaac Singer kojarzył mi się wyłącznie ze „Sztukmistrzem z Lublina”, ale nie miałam okazji zapoznać się bliżej z jego twórczością. Oczywiście fakt posiadania Nobla z dziedziny literatury nie uszedł mojej uwadze, ale jakoś tak nie było nam po drodze. Dlaczego? Zupełnie nie wiem i przestaje być to istotne, gdyż z pewnością zmieni się to w najbliższym czasie, a ja mam zamiar zaprzyjaźnić się na dłużej z autorem. A wszystko za sprawą pewnej panny o dość swobodnych obyczajach i nie najlepszej reputacji, która sprawiła, że chęć zaznajomienia się z twórczością tego polsko-amerykańskiego twórcy o żydowskich korzeniach zdecydowanie wzrosła. Kim jest zatem ta postać, o której mowa? To nikt inny jak „Ruda Kejla”, której niepublikowana do tej pory historia ujrzała światło dzienne za sprawą Wydawnictwa Fame Art.

Cóż to była za opowieść? Niech żałuje ten, który jeszcze nie czytał albo najlepiej niech nie traci czasu i zagłębia się w życie na warszawskiej Gnojnej i Krochmalnej na początku XX w., w której panna lekkich obyczajów, traktująca miłość jako narzędzie pracy, wpada w sidła prawdziwych uczuć za sprawą drobnego, ale charyzmatycznego złodziejaszka Jarmego i dla niego postanawia zmienić swoje splugawione nierządem życie, rzucając dotychczasowy fach, po to, by już tylko z jednym i jak Talmud każe wieść żywot u boku jednego wybranka. Ponieważ jednak krew nie woda, a serce czasem podejmuje decyzje za rozum, szybko się okaże, że Kejla i Jarme okażą się zamkniętym rozdziałem, a w jego miejsce rozpocznie się nowy, niosący wiele niewiadomych okres w historii, który nosił będzie tytuł Bumenem. Jak potoczą się losy Kejli, czemu miłość do Jarmego przegra z namiętnością do Bumena? Czy Kejla znajdzie szczęście, którego pragnie? Czy dane jej będzie wieść spokojne życie?

Poszukiwanie odpowiedzi na te pytania to jednak jedynie jedna z warstw „Rudej Kejli”, to co stanowi odrębny argument do tego, aby sięgnąć po tę wyjątkową książkę to tło historyczne w jakich prowadzona jest ta opowieść. Przedwojenna żydowska dzielnica, w której handel na Kercelaku przeplata się z zapachem macy z żydowskich piekarni, w którym bogobojni żydzi w równym stopniu oddają cześć Bogu w sobotni szabas, czy odmawiają kadisz z rebem, co prowadzą interesy w ramach półświatka popijając pejsachówkę w knajpach wypełnionych tytoniowym dymem, w których niejeden sprzedał drugiemu kosę. Isaac Singer w niezwykle plastyczny sposób przedstawia blaski i cienie codziennej rzeczywistości w przedwojennej żydowskiej Warszawie, pokazując zarówno biedę jaka była częścią ówczesnego życia, ale i liczne tradycje, głęboko zakorzenione i hołubione przez bogobojnych wyznawców judaizmu.

Odrębną częścią książki jest jej amerykańska część. Poszukiwanie lepszego życia, poprawy warunków bytowych stało się dla wielu Żydów z Próżnej czy Chłodnej przyczynkiem do emigracji za wielką wodę, do Ameryki postrzeganej jako raj. To czy w istocie ubłagany spokój i dobrobyt udało im się osiągnąć to zupełnie inna historia, która niekoniecznie musi gwarantować szczęśliwe zakończenie, a może być przesiąknięta tęsknotą za tym co znane i utracone.

„Rudą Kejlę” czyta się z wypiekami na twarzy, gdyż Singer nie tylko potrafi wczuć się w rozmaite ludzkie uczucia, pokazać rozterki, które rządzą ludzką naturą, skomplikowany mechanizm stosunków międzyludzkich, ale też w barwny sposób obrazuje przywiązanie do tradycji, do wartości wpisanych w Talmud i ich interpretacji tak w koszernym, jak i gojskim ujęciu.

„Ruda Kejla” to zatem powieść o poszukiwaniu szczęścia, o sile przeznaczenia, ale również o mrokach ludzkiej duszy. Dajcie się zatem porwać prozie Isaaca Singera i wyruszcie wraz z nim i Rudą Kejlą w podróż między sacrum a profanum.  Warto!