Odyseja. Wydanie Ilustrowane | Autor: Homer

  Wiem, że określenie „klasyka literatury” bywa nadużywane, jednak w przypadku tej pozycji nie ma bardziej właściwego. Trudno o autora bardziej zasługującego na miano klasycznego, niż legendarny wręcz Homer. Jego „Iliada” i „Odyseja” od tysięcy (!) lat wpływają na kolejne pokolenia ludzi. Motywy pojawiające się w jego epopejach są powszechnie znane i wykorzystywane w najróżniejszych tekstach kultury, jednak – co jest nieco zabawne – trudno znaleźć współcześnie ludzi, którzy przebrnęli przez te „perełki” światowej literatury.

Oczywiście większość z nas czytała fragmenty zarówno „Iliady” jak i „Odysei” na etapie edukacji szkolnej. Muszę się jednak przyznać, że nie należałem do zbyt pilnych uczniów i niewiele zapamiętałem z lekcji języka polskiego. Teraz, po wielu latach, postanowiłem nadrobić moje braki i sięgnąć po „Odyseję” w nowym, ilustrowanym wydaniu. Wdzięczny jestem Wydawnictwu MG, że podjęło się trudu wznowienia wielu klasycznych dzieł literatury. „Odyseja” prezentuje się pięknie w twardej oprawie, bogato ilustrowana świetnie dobranymi rycinami, a do tego wszystko utrzymane w „antycznym” stylu, z fakturą marmuru na okładce. Gdy jednak sięgamy do tekstu – pojawiają się trudności. „Odyseja” to dwadzieścia cztery pieśni, napisane językiem antycznym, który przysparza nie lada kłopotów ze zrozumieniem, mimo skądinąd bardzo dobrego tłumaczenia Lucjana Siemieńskiego.

Homer trzyma się sztywnych reguł komponując swoje epopeje. Tak naprawdę ustala w ten sposób reguły dla wielu następców, opracowując tzw. heksametrem daktylicznym. Stworzył w ten sposób kanoniczny wiersz starożytnej epiki greckiej, znajdując naśladowców tego metrum nawet w polskiej poezji wiele wieków później. Ten porządek bije aż w oczy w trakcie lektury poszczególnych pieśni, jednak czasem nie potrafiłem pozbyć się wrażenia, że forma góruje tu nad treścią. Bez wątpienia narracja podporządkowana jest narzuconemu sobie przez Homera stylowi. Jest to jednak ciekawa odskocznia od współczesnej literatury, która tak chętnie wymyka się wszelkim zasadom.

Fabuła „Odysei” jest powszechnie znana. Homer opisuje powrót Odyseusza do domu po zakończeniu wojny trojańskiej. Tam oczekuje go kochająca (i piękna) żona Penelopa, jednak jego powrót przeciąga się latami. W pierwszej pieśni poznajemy syna Odyseusza – Telemacha. Czytamy tam o jego wędrówce, a w kolejnych pieśniach towarzyszy on swojej matce. Ta z kolei wciąż odpycha nachalnych mężczyzn, którzy chcą zdobyć jej rękę. Mimo, że jest ich przeszło stu, ona wciąż wiernie oczekuje Odyseusza.

Ważnym aspektem „Odysei” są nawiązania do greckiej mitologii. Wiara w bogów zamieszkujących Olimp miała przemożny wpływ na starożytnych mieszkańców Achai. Atena wstawia się za Odyseuszem u najważniejszego Zeusa. Jednak uczty bogów są pełne intryg, a ich relacje pełne niesnasek. To bóg morza – Posejdon – jest tym, który występuje przeciwko Atenie, ze względu na niechęć do Odyseusza. Antypatia morskiego władcy sprawia, że nasz główny bohater miotany jest niekorzystnymi wiatrami, i trafia z wyspy na wyspę, gdzie czekają go niebezpieczeństwa, ale również niezwykłe przygody. W tym czasie Penelopa wciąż wiernie czeka, w umiejętny sposób broniąc się od natarczywych amantów.

Oczywiście warto jest zapoznawać się z tego typu klasyką. Takie spotkanie zawsze jest ubogacające i stąd moja wysoka ocena tej pozycji. Muszę jednak otwarcie przyznać, że tekst czyta się ciężko i bywa niezrozumiały dla współczesnego czytelnika. Nie chodzi tyle o motywy bohaterów, które są dość uniwersalne i w dużej mierze ponadczasowe. Problemem jest język, który wciąż ewoluuje i od czasów starożytności znacznie się już zmienił. Książka proponowana przez wydawnictwo MG nie posiada przypisów ani wstępu czy opracowania. Pod tym kątem znacznie bardziej polecam wydanie Biblioteki Narodowej, której choć jest uboższe o piękne ilustracje, to jednak opracowanie zamieszczone we wstępie rzuca wiele światła na ten poemat, i pozwala głębiej go zrozumieć.

Zawsze odczuwam pewien niepokój gdy biorę do ręki nowe wydanie Iliady lub Odysei. To teksty niezwykle bliskie mojemu sercu. Sądzę, że jeszcze parę razy je przeczytam i zacznę mówić Homerem. Podobny niepokój odczuwałam trzymając ilustrowane wydanie od wydawnictwa MG. Ale miałam również nadzieję, że dostanę wreszcie nowe, godne polecenia. Tymczasem ponownie się zawiodłam. Zacznę jednak od początku, ponieważ mój zawód jest niezwykle subiektywny. I jest związany jedynie z tym czego ja oczekuję po wydaniach dzieł antycznych, nie ma to natomiast nic wspólnego z tym czego oczekiwałby zwykły czytelnik. To bardzo ładnie wydana książka. W twardej oprawie, zwracająca uwagę, estetyczna i lekka. Wygląd zewnętrzny zdecydowanie na plus.

O samej treści raczej nie trzeba w tym przypadku pisać. Przecież każdy wie kim był Odys i co przeżył w czasie swoich zmagań. Jak ciężka była jego droga do domu, a następnie co spotkało go na Itace. Kto nie zna arcydzieł Homera, niech lepiej nie mówi tego na głos. Dla małego naprowadzenia dodać mogę, że kończy się wojna trojańska, a Odys powraca do rodzinnej Itaki. Była to wojna długa i ciężka, podobnie zresztą jak tułaczka głównego bohatera eposu.

Serce mi rośnie gdy widzę, że wielkie dzieła antyczne są na nowo wydawane i tym samym rozpowszechniane. To literatura, którą powinien znać właściwie każdy, na niej i na kulturze starożytnej wyrosła przecież cywilizacja europejska. Cieszy również fakt, że nowe wydania dzieł będących równocześnie lekturami zaczynają wypierać wszystkim znane, tragiczne „szkolne” wydania.

Wracając jednak do Odysei od wydawnictwa MG. Właściwie trudno się do samej książki przyczepić, jest, jak już wcześniej napisałam, bardzo ładnie wydana. Mimo, że nie mamy do czynienia z nowym tłumaczeniem, na szczęście zostało wybrane jedno z lepszych, jakie są nam dostępne. Dlaczego więc na wstępie napisałam, że się zawiodłam. Otóż, niestety, ciężko aktualnie znaleźć porządne nowe wydanie dzieł antycznych. Skoro na rynku mamy już kilka wydań jednego tekstu, dlaczego by nie spróbować poświęcić na wydanie więcej czasu i stworzyć coś bardziej wartościowego. Dlaczego wszyscy tak bardzo boją się wydań krytycznych, które to naprawdę wiele dobrego mogą wnieść do lektury. Tak wspaniałe dzieło zasługiwałoby choćby na dobry wstęp, napisany przez znającą się na rzeczy osobę.

Przeczę trochę sama sobie pisząc, że cieszę się z nowych wydań, a następnie, że te wydania nie są dobre. Lecz prawda jest taka, że jedno i drugie stwierdzenie jest zgodne z rzeczywistym obrazem sytuacji, w której się aktualnie znajdujemy. Może po prostu zamiast kilku podobnych, zwyczajnych wydań przydałoby się nam jedno porządne i dopracowane. Wnoszące coś więcej. Z drugiej strony mam również świadomość, że przeciętni czytelnicy będą zadowoleni z takiego wydania, ładniejszego, bardziej estetycznego od poprzednich i więcej im do szczęścia nie będzie potrzebne. Mówiąc jednak za siebie, ja bym chciała doczekać tego jednego wyjątkowego wydania.

Niemniej polecam te wydanie Odysei, na pewno sprawi się bardzo dobrze dla młodszego czytelnika, lub osoby chcącej poznać ten wielki tekst. Sama książka naprawdę cieszy oczy i zdecydowanie ozdobi każdą półkę. Sądzę, że zwrócił by moją uwagę w księgarni i decydowanie bym się nią zainteresowała. Na pewno mogłabym te wydanie komuś sprezentować z czystym sumieniem.

  Przede mną leży nowe ilustrowane wydanie klasycznej “Odysei” Homera w wersji ilustrowanej. Jest to dzieło wydawnictwo MG, obok którego ciężko przejść obojętnie. W księgarniach znajdziemy setki najróżniejszych wydań tego dzieła. Na półkach leżą nawet takie ewenementy, za które sprzedawcy mogą sobie życzyć więcej niż za dobrej klasy samochód. Czy jednak potrzeba nam czegoś więcej niż edycja oferowana przez wydawnictwo MG? Zdecydowanie nie! Twarda oprawa, piękne, klimatyczne ilustracje, dobrej jakości papier. Czegóż chcieć więcej? No cóż, może przypisów…

Niestety, w wydaniu tym zabrakło wyjaśnień, opracowania, przypisów. Słowem, wszystkiego, co mogłoby nieobeznanemu czytelnikowi zrozumieć archaiczny język Homera. Mimo to z pewnością dacie sobie radę, chociaż lektura miejscami może stawać się nieco wymagająca. Przepiękne tłumaczenie zachowało bowiem charakter oryginału. O czym jednak tak właściwie jest słynna “Odyseja”?

Utwór ten jest eposem greckim. Oznacza to, że w oryginale był śpiewany przez autora, Homera, wierszem. Składa się z 24 pieśni, z których pierwsze są poświęcone wędrówce Telemacha, syna Odyseusza. Samemu Odysowi zaś poświęcono pozostałe księgi. Całość rozpoczyna się po zakończeniu wojny trojańskiej. Syn Odyseusza, Telemach, dzieli dom z matką Penelopą czekając na powrót ojca.. W ich siedzibie przebywa też 108 natarczywych zalotników, ubiegających się o rękę Penelopy i mających nadzieje na tron. W początkowej fazie utworu Telemach poszukuje wieści o swym ojcu. Późniejsze pieśni to historia Odyseusza. W swojej powrotnej wędrówce trafia on kolejno na wyspę cyklopa Polifema, wyspę syren, wyspę zamieszkaną przez nimfę Kalipso. Przez cały ten czas Penelopa trzyma zalotników z dala od siebie. Obiecała, że wybierze jednego z nich, gdy skończy tkać sukno pogrzebowe dla Jednakże każdej nocy rozpruwa pracę z poprzedniego dnia. Zmuszony do walki z olbrzymami, kiklopami, czarodziejami i bogami, Odyseusz przez wiele lat toczy walkę z przeciwnościami losu, by ostatecznie powrócić do swojej ukochanej Penelopy i syna Telemacha.

“Odyseja” Homera jest jednym z najważniejszych dzieł literatury antycznej. Fabuła pełna jest niezwykłych przygód, które wciągają czytelnika od pierwszych stron. Homer doskonale operuje napięciem, nie pozwala na nudę i zachęca do dalszego czytania. Wraz z Odyseuszem odkrywamy nieznane lądy, poznajemy fascynujące postaci i zagłębiamy się w bogactwo mitologii greckiej. Książka ta to wyjątkowa opowieść o wytrwałości, wierze, przyjaźni, miłości i dążeniu do celu, która pozostaje aktualna i inspirująca do dziś.

Homer ukazuje w swoim dziele, że człowiek nie jest w stanie przezwyciężyć losu, ale ma wpływ na swoje postępowanie i decyzje. Pokazuje, że odwaga, mądrość, roztropność i umiejętność kierowania swoim losem są niezbędne do osiągnięcia celu. Wszystkie te cechy są obecne w postaci Odyseusza, który zawsze umiejętnie rozwiązywał problemy i nigdy nie tracił nadziei, nawet w najtrudniejszych sytuacjach.

Odyseja Homera to nie tylko arcydzieło literatury antycznej, ale także jedno z najważniejszych dzieł literackich w historii. Przez wieki inspiruje innych twórców, a jej wpływ na literaturę, kulturę i sztukę jest ogromny. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się literaturą i kulturą antyczną oraz poszukuje inspiracji do refleksji nad własnym życiem i losem.