Wersja dla osób niedowidzących
Piotr Tomczuk
- Sławomir Leśniewski to osoba szczerze historią zafascynowana. Pasję tę zaś w realny sposób potrafi przelać na karty papieru. Jego pięknie wydane rozważania na temat historii Kozactwa skupiają się na epoce pełnej konfliktów, które przyczyniły się do upadku Rzeczypospolitej. Apogeum jest tu oczywiście Powstanie Chmielnickiego, autor jednak wnikliwie analizuje jego przyczyny oraz skutki, nieodwracalne dla naszej części kontynentu. Sławomir Leśniewski skupie się jednak także na tym, aby oddzielić od siebie prawdę historyczną, manipulowane przekazy, a także zwykłe kłamstwo. Przed nami niesamowicie wartościowa książka.
Książka “Chmielnicki” to bardzo systematycznie, w ciekawy sposób prowadzony wywód na temat historii Kresów Wschodnich w XVII wieku. Autor nie próbuje ubarwiać faktów, podanie je jednak w niesamowicie ciekawy sposób. Objawia się w ten sposób talent narracyjny, tak przydatny przy tworzenia traktatów historycznych. Przedstawia on najważniejsze wydarzenia oraz fakty w sposób, który zainteresuje każdego. Opiera się przy tym na wiarygodnych źródłach historyków oraz osób piszących jeszcze w omawianej epoce. Cytaty pochodzące ze źródeł niezaprzeczalnie ożywiają całość, a czytelnicy mogą poczuć się niemal jak uczestnicy opisywanych wydarzeń. Warto jednak pamiętać, aby nie traktować tej książki jako źródła naukowego, a publikację popularnonaukową. Co bardzo mnie zainteresowało, autor często odwołuje się do powieści Sienkiewicza. Następuje tu też rozliczenie, kiedy pisarz miał rację, a kiedy ponosiła go wyobraźnia.
Co mi się spodobało u Leśniewskiego chyba najbardziej, to próba sprawiedliwego przedstawienia racji obu stron konfliktu. Na stronę kozacką często patrzy się przez pryzmat popełnianych zbrodni, na szlachtę przez wyzysk i bezlitosne traktowanie poddanych. Tutaj zaś dostajemy chłodną ocenę realiów oraz przedstawienie argumentów zarówno Kozaków, jak i magnaterii. Pozwala to czytelnikom wykreować własny pogląd na tragiczną historię wojny domowej, która przyczyniła się do upadku Rzeczpospolitej.
Sławomir Leśniewski powołuje się w swojej książce na tak wiele źródeł historycznych, że bez problemu może być ona traktowana jako sposób na uporządkowanie swojej wiedzy. Być może dla niektórych stanie się też zachętą, do zdobywania kolejnych informacji. Historia XVII wieku dla wielu osób znana jest głównie dzięki prozie Henryka Sienkiewicza i filmom Hoffmanna. Dzięki książkom takim jak “Chmielnicki” szersze grono czytelników będzie miało okazję poszerzyć swoją wiedzę. Największą siłą tej pozycji jest bowiem to, że jej autorem nie jest historyk. Sprawia to bowiem, że całość napisana jest w przystępny i dla każdego zrozumiały sposób.
Warto zrozumieć relacje, które od stuleci budowały się pomiędzy narodem polskim a ukraińskim. Książki takie jak “Chmielnicki” pozwolą nam dokładnie poznać wydarzenia, które doprowadziły nas do aktualnego momentu w historii. Jak zapisał żyjący współcześnie z Chmielnickim kanclerz wielki litewski, Albrycht Stanisław Radziwiłł: “Kozacy i plebs popełnili niesłychane zbrodnie, ponieważ niesłychane były nasze grzechy”. Jak twierdzi autor, największym przekleństwem trwającego kilkaset lat polsko-ukraińskiego konfliktu mogła być właśnie nieumiejętność zważenia wzajemność win i niemożność dostrzeżenia racji drugiej strony. Dzięki zdobywaniu wiedzy oraz zrozumieniu możemy jednak postawić duży krok naprzód.
