Człowiek, Którego Nie Było | Autor: Ewen Montagu

 W 1943 roku alianci szykowali się do desantu na Europę, a konkretnie na Sycylię. Chcieli jednak ułatwić sobie zadanie odwracając uwagę Hitlera i przekonując go, że uderzenie zostanie skierowane na Bałkany i Sardynię. Tak powstała sztandarowa operacja dezinformacyjna pod nazwą „Mincemeat” (mielonka).  Autor książki, jako jeden z głównych pomysłodawców i wykonawców akcji opisał jej przebieg dopiero w 1953 roku, gdyż szczegóły trzymane były w ścisłej tajemnicy. Relacja Ewena Montagu jest drobiazgowa i zdradza fascynujące szczegóły przygotowań i realizacji zadania.

Charles Christopher Cholmondeley z wywiadu wojskowego MI5 wpadł na pomysł wprowadzenia Niemców w błąd za pomocą podrzucenia ciała spadochroniarza wraz z sfałszowanymi informacjami.Początkowo przekazu chciano dokonać poprzez nadajnik radiowy. Ewen Montagu zmodyfikował pomysł w ten sposób, że zmylić ma Niemców ofiara katastrofy lotniczo-morskiej u wybrzeży Hiszpanii posiadająca sfabrykowane tajne dokumenty.

Ewen Montagu opisuje, że jednym z najważniejszych elementów przygotowań było znalezienie odpowiedniego ciała. Zespołowi z pomocą przyszedł patomorfolog Bernard Spilsbury, który podpowiedział, co musi cechować zwłoki, abymogły być uznane za topielca. Montagu przedstawia problemy, jakich nastręczało znalezienie odpowiedniego nieboszczyka, jednak ostatecznie poszukiwania zakończyły się sukcesem.

Kolejnym krokiem było stworzenie „legendy” nieistniejącego człowieka. Nazwano go Williamem Martinem. Stworzono mu odpowiednie dokumenty, przyznano rangę majora, aby uwiarygodnić posiadanie tajnych dokumentów. Monatagu fantastycznie opisuje dbałość o szczegóły operacji – zabiegi o podniszczenie odzieży Martina, problemy ze zdjęciem do dokumentów, bowiem nieboszczykowi trudno zrobić dobre zdjęcie, czy też wymyślenie majorowi narzeczonej, której zdjęcie wraz listami umieszczono w jego portfelu. Ta zapobiegliwość i dbałość o drobiazgi to moim zdaniem najbardziej fascynująca część lektury. Nie trzyma ona szczególnie w napięciu, bo z historii wiadomo, że zakończyła się ona sukcesem.

Ciało majora Martina zostało obłożone suchym lodem i zostało umieszczone w szczelnie zamkniętej kapsule, a następnie przetransportowane na pokład okrętu podwodnego HMS „Seraph”. Operacja rozpoczęła się 19 kwietnia 1943 roku kiedy to okręt wyruszył w kierunku Hiszpanii. Do podrzucenia ciała wybrano okolice miejscowości Huelva, gdzie prądy morskie sprzyjały przeprowadzeniu akcji. 30 kwietnia o godz. 4.30 zwłoki Martina opuściły pokład. Nie wszyscy członkowie załogi byli wtajemniczeni w tę supertajną operację. Oficjalnie kapsuła zawierała instrument meteorologiczny i po uwolnieniu ciała nie mogła pozostać na pokładzie. Oficerowie mieli problem z jej zatopieniem aż w końcu zdecydowali się ją wysadzić za pomocą materiału wybuchowego. Spiskowcy bali się, że błysk i huk kogoś zaalarmował, ale łódź podwodna szybko zniknęła pod wodą.

Mimo kilku zawirowań i momentów niepewności, ostatecznie były powody do dumy. Operacja powiodła się, sprawiła, że Niemcy  uwierzyli, że szczęśliwym trafem w ich ręce wpadły tajne dokumenty i Adolf Hitler przerzucił siły na obronę Grecji, Albanii, Jugosławii, Sardynii i Korsyki. Tymczasem uderzenie aliantów na Sycylię go zaskoczyło i nie pozwoliło na skuteczną obronę.

Przebieg akcji dezinformacyjnej stał się tematem filmu już w latach pięćdziesiątych. Jednak warto zwrócić uwagę na amerykański film „Operacja Mincemeat”, który miał premierę w styczniu bieżącego roku, w reżyserii Johna Maddena na podstawie scenariusza Michelle Ashford. W mojej opinii jest to udana ekranizacja „Człowieka, którego nie było”. W postać Ewana Montagu wciela się Coliin Firth, a Matthew Macfadyen gra Charlesa Cholmondeley. Tym samym polecam i książkę, i film, koniecznie w tej właśnie kolejności.

.