Światy Wzniesiemy Nowe | Autor: Urszula Jablońska

       Czy bywamy rozczarowani współczesnym światem? Chyba każdy z nas zna to uczucie. Pośpiech, agresja, egoizm nie tylko w stosunku do innych ludzi, ale też do ziemi która daje nam schronienie, nieposzanowanie podstawowych wartości, konsumpcjonizm i nastawienie na zysk bez względu na wszystko. Część z nas bierze udział w tej szalonej karuzeli, część obojętnie lub bezsilnie się przygląda, jest jednak pewna grupa, tych najbardziej zdeterminowanych, która się nie poddaje i chce żyć na własnych warunkach.

       Ludzie zawsze mieli marzenia. Utopijne społeczności tworzono w literaturze i w filmie. Były i istnieją do dziś także w naszej rzeczywistości, stworzone przez ludzi oddanych wspólnej idei, owładniętych misją, złaknionych idealnego świata. Czy nazwiemy je utopijnymi czy tez intencjonalnymi, zawsze budzą naszą ciekawość, to inna jakość, łącząca tych, którzy nie mają w sobie obojętności, nie boją się ciężkiej pracy od podstaw, bo napędza ich pasja i wiara w to, co robią.

       Urszula Jabłońska, reporterka, autorka kilku książek i zdobywczyni literackich nagród, mocno rozczarowana tym, co można zaobserwować wokół, wyrusza w podróż w poszukiwaniu ideału życia, odwiedza miejsca, gdzie ludzie sami stworzyli sobie zasady, których będą przestrzegać, które są spełnieniem ich oczekiwań.

       Początkowo odbywamy skróconą podróż wehikułem czasu przez historię, by przekonać się, że człowiek zawsze dążył do urzeczywistnienia marzeń i szukał podobnych sobie zapaleńców. Od esseńczyków, przez katarów i amiszów czy oneidian po komuny hipisowskie w latach 60-tych. Jednych łączyła religia, innych nastawienie do pracy czy moralność, wszystkich zaś ulotna wizja życia w harmonii ze sobą i światem, które mogą sobie sami zorganizować.

       Przyznam, że podczas lektury czułam lekkie oszołomienie. Wcześniej nie wiedziałam, że utopijne społeczności i dziś funkcjonują w najlepsze, niektóre od wielu dziesiątek lat. Po przeczytaniu „Auroville” Katarzyny Boni odniosłam wrażenie, że obecnie nie ma już na to przestrzeni, że każda utopia z góry skazana jest na niepowodzenie, gdyż w ludziach w końcu kiedyś odezwą się instynkty dominacji i chciwości.

       A jednak nikogo to nie zraża. Tamera w Portugalii, Christiana w Danii, rozmaite wspólnoty w Indiach, które migrują w rejony dające im więcej swobody, na przykład do Stanów Zjednoczonych, a także wspólnoty o charakterze psychoterapeutycznym, wskazują, że odmian jest wiele, bo też i poszukujących nie brakuje.

       Ludzie wciąż śnią o świecie, „w którym nie ma dominacji w kwestii rasy, modelu ekonomicznego czy logiki. W którym pieniądze nie rządzą, tylko służą temu, żeby wymieniać rzeczy. W którym ludzie nie chcą wciąż gromadzić więcej i więcej.”

       Przenosząc się na kolejnych stronach do różnych społeczności alternatywnych, widzimy między nimi podobieństwa i różnice. Na początku zwykle jest ogromne pragnienie życia inaczej niż wszyscy. Jedni chcą poszanowania natury, zdrowego i higienicznego bytowania, inni poszukują samorozwoju, wewnętrznego spokoju, sprawiedliwości społecznej czy też opiekuńczej mocy nowego boga. Człowiek natchniony, idealista, marzyciel, pozostaje jednak wobec świata dość naiwny. Można przytoczyć wiele przykładów, gdy ta ufność zostaje perfidnie wykorzystana i upragniona, idylliczna wspólnota okazuje się być bezwzględną, żerującą na swoich członkach sektą. Autorka widziała również takie warianty, skutkujące głębokim rozczarowaniem. Pisze o tym w sposób wyważony, oddając głos swoim bohaterom, rozmówcom, ludziom, którzy mogą wiele o tym opowiedzieć. Komentarz jest tu zbędny.

       Czy w dzisiejszym świecie da się zrealizować utopijną wizję? Sekciarskie, mocne rządy prowadzą do autorytaryzmu, zaś totalna wolność jest z reguły ograniczana przez państwo, które domaga się przestrzegania reguł, płacenia podatków i większej kontroli. Widzimy też, że klasyczna demokracja nie zawsze jest cudownym rozwiązaniem, kiedy prowadzi do debat bez końca, równie dalekich od konsensusu na początku, co na końcu dyskusji.

       Z jednej strony autorka, przedstawiając nam swoich rozmówców, pozwala nam zrozumieć, jakie pobudki nimi kierują, jakie życiowe przeszkody, traumy, doprowadziły ich do tak wielkiego rozczarowania, że postanowili rzucić wszystko i narodzić się na nowo. Przyczyny są różnorodne, a każda opowiedziana historia jest inna, choć tak samo poruszająca. Porwanie Patricii Hearst, zbiorowe samobójstwo sekty z Johnstown, funkcjonowanie skrajnie lewicowych organizacji. Możemy też z bliska przyjrzeć się mechanizmom manipulowania ludźmi, wykorzystywania ich słabości dla własnej korzyści w sposób perfidny i przemyślany. Na czynniki pierwsze rozłożono przed nami strukturę sekty, byśmy mogli pojąć, w jaki sposób działa, jak steruje ludźmi, jakie cele sobie stawia i jaką drogą je osiąga.

       „Światy wzniesiemy nowe” to reportaż o odwiecznym marzeniu człowieka – życia w świecie idealnym. A także o zderzeniu nawet tych najbardziej szlachetnych marzeń z rzeczywistością. Bowiem „Rzeczywistość jest skomplikowana, chaotyczna, mieni się feerią odcieni, rozłazi w szwach. Nie chce się podporządkować jednej wizji, choćby była piękna i świetlista jak diament.”