Zapisz Zmiany | Autor: Katarzyna Zawodnik

 Lata dwudzieste XXII wieku. Świat został spustoszony przez wojnę atomową. Ludzkość przeniosła się pod powierzchnię ziemi, by tam odbudowywać utraconą cywilizację. Ludzie dysponują wysokorozwiniętą technologią – za pomocą nauki powołali do życia roboty służebne (które pełnią funkcję pomocy domowej i dbają o każdą potrzebę swojego właściciela) oraz roboty partnerskie, nazywane humanoidami (które są zaprogramowane tak, by stać się idealnym towarzyszem życia dla danego człowieka).

Olivia ma za sobą kilka nieudanych związków. Nie potrafi dojść do porozumienia z żadnym mężczyzną. Z nikim nie potrafi nawiązać trwałej więzi emocjonalnej. Kobieta postanawia odmienić swoje życie uczuciowe i decyduje się na kupno humanoida. Olivia ma zamiar złożyć zamówienie na mężczyznę idealnego. Czy związek z robotem okaże się udany?

„Zapisz zmiany” to książka, która w moim odczuciu skupia się na przeżyciach wewnętrznych głównych bohaterów oraz na refleksjach związanych ze zmianami otaczającego nas świata. Uwypukla to również fabuła. Mam wrażenie, że jest ona zbudowana za pomocą obrazów. Narracja pokazuje nam dane wydarzenie, podkreśla to, jak odnajduje się w nim bohater lub bohaterowie, ale nie obiecuje, że kolejne strony przyniosą ze sobą następstwa tej sytuacji. Jeśli czytelnik jest zwolennikiem takich „rzutów” fabularnych, to „Zapisz zmiany” spodobają mu się pod względem formalnym. Ja niestety nie jestem fanką fragmentaryczności i w moim odczuciu książka była dość chaotyczna. Mamy rozdziały skoncentrowane na postaci Olivii. Pojawia się również historia Olgi, stylizowana na pamiętnik. W dalszej części książki nieco oddalimy się od głównej bohaterki i poszczególne fragmenty narracyjne będą poświęcane kolejnym, często drugoplanowym bohaterom. Jak dla mnie, w kwestii formy tej powieści, działo się zdecydowanie za dużo. Myślę, że kilka uproszczeń przyniosłoby wiele pożytku tej powieści.

„Zapisz zmiany” chyba w ogóle ma tendencję do komplikowania. Z jednej strony można to uznać za autorską wnikliwość i dalece idące zniuansowanie świata przedstawionego, a z drugiej strony może się to okazać ryzykownym polem. I tak zastanawiałam się nad jedną kwestią. Myślę, że może ona zostać uznana za spojler, więc jeśli komuś zależy na zachowaniu pełnej tajemnicy fabularnej, to proponuję pominąć ten fragment recenzji. Wcześniej wspomniana kwestia dotyczy humanoida Cezara, partnera Olivii. Po jakimś czasie w Olivii budzi się potrzeba posiadania dziecka. Cezar jako robot nie mógł zostać biologicznym ojcem (tak daleko technologia w powieści nie zaszła). Są jednak inne rozwiązania. Po wizycie w banku nasienia, kobieta zachodzi w ciążę. I po dziewięciu miesiącach dzieje się rzecz dziwna. Cezar nienawidzi noworodka. W swoich myślach nazywa go pasożytem i marzy o tym, by jak najszybciej zniknął. Wyjaśnieniem tego niecodziennego zachowania jest fakt, że Cezar został zaprogramowany tak, by kochać jedynie Olivię. Jednak wcześniej humanoid poznaje przyjaciół swojej partnerki – Bena i Ulę. Oni również zajmują ważne miejsce w życiu Olivii i z nimi Cezar również musi się „dzielić” swoją ukochaną. Dlaczego humanoid był w stanie zaakceptować, a nawet serdecznie zaprzyjaźnić się z aż dwójką ludzi, a nie był zdolny chociażby do tolerancji wobec dziecka? Jak mógł realizować swój wycyzelowany program uszczęśliwiania Olivii, jeśli wiedział, że jego nienawiść wobec jej dziecka jest dla niej nie do zniesienia. W tym wypadku nie mogę zrozumieć zachowania bohatera; jest ono dla mnie nielogiczne.

Wracając jeszcze do kwestii fabuły, to pojawia się tam element, na który chciałabym zwrócić uwagę. Olivia wspomina jedną ze swoich przygód, gdy przebywała jeszcze w wychowalni (futurystyczny odpowiednik ośrodka wychowawczo-naukowego dla dzieci, które powstały przy pomocy technologii, a nie tradycyjnej ciąży). Razem z Benem złamała jeden z najważniejszych zakazów i wyszła na powierzchnię ziemi. Uważam, że ten wątek był bardzo ciekawy. Wyjątkowo interesująco został opisany świat po konflikcie atomowym. Okazało się, że nie było to jedynie pustkowie, ale na nowo odradzająca i zmieniająca się przestrzeń. Fragment z przygodą Olivii i Bena na powierzchni był także świetnie opowiedziany i miałam wrażenie, że autorka ma spory potencjał do pisania bardziej przygodowego, nastawionego na akcję, a nie tylko na refleksję. Domyślam się, że „Zapisz zmiany” od początku nie były ukierunkowne na powieść przygodową w klimacie postapokaliptycznym, dlatego też nie można zarzucać książce, że nie zrealizowała tego wzorca. Myślę jednak, że mogłaby to być ciekawa alternatywa dla tego świata przedstawionego.

Podsumowując, „Zapisz zmiany” to całkiem ciekawa powieść, skoncentrowana na przeżyciach wewnętrznych bohaterów i najróżniejszego rodzaju dylematach związanych z rozwojem cywilizacji i szeroko rozumianym pojęciem człowieczeństwa. Dla mnie była zbyt przekombinowana pod względem formy. Czułam, że opowieść jest prowadzona nieco zbyt chaotycznie. Pojawiło się również kilka wątpliwości odnośnie logiki zachowań bohaterów. Mimo wszystko powieść jest napisana dobrym oraz przyjemnym w odbiorze językiem. Myślę, że znajdzie swoich zwolenników. „Zapisz zmiany” jest również debiutancką książką Katarzyny Zawodnik, więc myślę, że podczas czytania warto być wyrozumiałym w przypadku usterek i doceniać wszystkie zalety.