Lata | Autor: Annie Ernaux

Myślę, że po literaturę francuską nie sięga się w Polsce zbyt często. Jedynym wyjątkiem jest tu „Mały Książę”, którego zna chyba każdy. Poza tym książek francuskich autorów po które sięgnęłam w życiu jest zdecydowanie za mało i postanowiłam to zmienić. Dlatego zdecydowałam się przeczytać „Lata” Annie Ernaux. Kolejną zachętą był fakt, że książkę wydało Wydawnictwo Czarne, a książki tego wydawnictwa nigdy mnie nie zawodzą. Od momentu wydania na polskim rynku o publikacji zrobiło się bardzo głośno. Musiałam więc sprawdzić o co tyle krzyku.

Autorka słynie z krótkich powieści, głównie autobiograficznych, w których zajmuje się przede wszystkim ludzkimi emocjami. Wydała ich ponad dwadzieścia, chociaż na polski rynek trafiły tylko dwie: „Miejsce” i „Lata”. Zdobyła kilka nagród. „Lata” – książka, która w Polsce zaistniała w 2022 roku, została wydana w oryginale już w 2008 roku i została doceniona przez krytyków.

Nie jest łatwo streścić tę książkę. Jest ona napisana na zasadzie strumienia świadomości. Historia rozpoczyna się w 1941 roku. Płynnie i bez ostrzeżenia przeskakuje z tematu na temat lawirując pomiędzy wydarzeniami, odbiegając w dygresje i dając wrażenie nieco chaotycznej. Warto poświęcić trochę czasu na początku, by zrozumieć i wgryźć się w ten styl, by potem było już łatwiej. Autorka prowadzi czytelnika przez rzeczywistość ubiegłego wieku. Robi to bez upiększania i zatajania czegokolwiek. Znajdziemy tu opis wydarzeń, które poruszyły cały świat, tych lokalnych, a także momentów, które poruszyły jednostkę. Z jednej strony jest to autobiografia. Historia opowiedziana oczami autorki i napisana w oparciu o jej punkt widzenia. Z drugiej strony jest to książka ważna nie tylko dla jednostki, ale i każdego człowieka, zabierająca czytelnika w podróż po XX wieku i tłumacząca wszystko nawet tym, którzy nie dorastali w rzeczywistości tamtych lat.

Nieustannie w książce spotkać można momenty w które ciężko się wgryźć. Poza wydarzeniami światowymi – nie jest to nasza rzeczywistość. Nie łatwo zrozumieć podejście narratora do danego wydarzenia, bo niewiele o nim wiemy. W tych (licznych) przypadkach na pomoc przychodzi czytelnikowi duet tłumaczy, którzy z rzadko spotykaną dbałością opatrzyli każde wydarzenie i niezrozumiałe nawiązanie obszernymi przepisami, by wytłumaczyć polskiemu czytelnikowi realia tamtych lat oraz postacie sceny francuskiej z którymi nie jesteśmy obyci. Przepisy są bezpośrednio pod tekstem na stronie, a nie na samym końcu dzięki czemu nie tracimy wątku historii czytając o kontekście. Oprócz świetnej roboty tłumaczy pochwalić muszę także okładkę, która sama w sobie zachęca do lektury.

Warto sięgnąć po tę pozycję, ponieważ dobrze jest poszerzać swoje horyzonty i spotkać się z zupełnie innym punktem widzenia na dane wydarzenie, szczególnie jeśli jest to punkt widzenia kogoś, kogo kultura, kraj, język i przyzwyczajenie różnią się od naszych. Należy pamiętać też, że jest to historia tak świata jak i Francji napisana jednak nie oczami naukowca czy analityka danych zdarzeń, a oczami zwykłego człowieka. Bez dodatkowych analiz czy tłumaczeń w oparciu o socjologiczne zagadnienia. Po prostu życie takie, jakim widzimy go na co dzień z dodatkiem tego, co dzieje się poza rodzinnym miastem.

Styl pisania jest wyjątkowy i wciąż nieczęsto spotykany szczególnie w książkach tego typu. Jednak może on sprawić, że za pierwszym razem książka będzie niezrozumiała i niewygodna do czytania. Pozycja nie jest łatwa, może powodować dyskomfort i zniechęcenie, nie jest to prosta historia tak w samym procesie czytania jak i w końcowym odbiorze, ale myślę, że warto po nią sięgnąć i chociaż spróbować. Ja sama wiem, że wkrótce przeczytam ją drugi raz, by już mniej zwracać uwagę na styl, a bardziej usystematyzować treść i wyłapać te wydarzenia, które umknęły gdzieś w prędkości całej narracji.