Szmaciana Lalka | Autor: Katarzyna Primus

 Mimo wyzywającej okładki i bardzo czytelnego tytułu Szmaciana lalka to lektura ważna, poruszająca istotne kwestie, obok których nie można przejść obojętnie. Boli, i to bardzo, przeraża, i to mocno, i daje wiele do myślenia. Ale też przestrzega, aby nie wpaść w pułapkę, z której nie ma wyjścia … A w zasadzie jest tylko jedno …

24-letnia Mona jest luksusową prostytutką. Po ukończeniu szkoły uciekła z domu, w którym przeżywała horror, który sprawiali jej najbliżsi. Była gwałcona i bita, upokarzana fizycznie i psychicznie. A to wszystko było dziełem jej siostry i szwagra. Była w piekle na ziemi. I była przekonana, że w końcu z niego uciekła, ale niedaleko. Trafiła do bardzo znanego alfonsa, a jej osobistym opiekunem został Chudy. Przez lata żyła w Krakowie w przekonaniu, że najgorsze już ma za sobą, że zamknęła mocno drzwi za swoją przeszłością. Wszystko było ułudą. Jej oprawca ją odnalazł i koszmar zaczął się od nowa. Dziewczyna staje nad przepaścią, nie ma komu się poskarżyć. Rodzicom nie może, gdyż szwagier ją przed tym przestrzegał, Chudy nic nie wie o jej traumatycznej przeszłości. Ale pojawia się ktoś, kto chce jej pomóc wyjść z tej matni, w której się znalazła. Ale czy ona chce jego pomocy? Czy może mu zaufać? A jeżeli on jest nasłany przez jej opiekuna? Może ją sprawdzają? I może skończyć jak ta dziewczyna, którą znalazła martwą na chodniku, wracając na d ranem do domu …

Szmaciana lalka to smutna historia zagubionej dziewczyny, zdanej tylko na siebie. Ma wokół siebie kilka osób, ale tak naprawdę to nie ma pewności, komu może zaufać, a kto próbuje ją wykorzystać dla własnych celów. Bohaterka to zagubiona dusza, która ma problem ze wskazaniem granicy między złem, a dobrem. Boi się i dlatego pozostaje w zamkniętym kokonie własnych rozgrywek. Czasami odnosiłam wrażenie, że Mona nie wie, jakie są jej oczekiwania od życia. Czy chce zapomnieć o przeszłości czy woli żyć w dostatnim życiu nieprawości? Bywały już chwile, że byłam pewna, że podjęła zdecydowane decyzje dotyczące swojej przyszłości, ale nic bardziej mylnego. Wiadomo, kobieta zmienną jest. Przykre jest też, że kobieta nie potrafi, albo nie chce zauważyć tych, którym na niej zależy. Chwilami przemawia przez nią okrutny egoizm. To pewnie przeszłość sprawiła, że stała się taka obojętna i nieprzewidywalna. Autorka naświetla ważne kwestie, jak przemoc fizyczna i psychiczna, dręczenie, prostytucja, handel kobietami. Obok tych tematów nie można przejść obojętnie, nie można milczeć. Trzeba głośno potępiać takie zachowania i nie bać się otwarcie z nimi walczyć. Wiem, że to jest trudne, ale jak będzie panować wkoło zmowa milczenia, to takie procedery, jak czerpanie korzyści z nierządu będą się rozwijały.

Ale jak poznamy zakończenie, to wiele wątpliwości zostanie rozwianych, to być może zmienimy zdanie i opinię o bohaterce. Może będziemy w stanie wybaczyć jej złe i momentami wyrachowane zachowanie. Nie spodziewałam się takiego finiszu, byłam bardzo zaskoczona. Ciekawie to autorka wykombinowała …

Ta lektura powinna też być przestrogą dla młodych dziewcząt, aby ten świat szybkiego i łatwego zarobku ich nie wciągnął. Aby nie żyły nadzieją, że praca ciałem to spełnienie młodzieńczych marzeń. Z tego zaklętego świata już nie ma powrotu …

Opowieść czyta się bardzo szybko, napisana bardzo prostym stylem, bez zbędnych i niepotrzebnych opisów. Mnie bardzo wciągnęła i zaciekawiła. I jestem pewna, że was również zaintryguje. Gwarantuję, że emocje będą na najwyższym poziomie, cała paleta wrażeń na wyciągnięcie ręki.

Polecam zdecydowanie.

 „Czasami musimy coś stracić, by to docenić”.

 Z reguły w powieściach erotycznych możemy spotkać bohaterów, którzy przechodzą przemianę osobowości wskutek doświadczeń, które spotykają ich w danej historii. W „Szmacianej lalce” także odnajdziemy tego rodzaju motywy, ale przedstawione zupełnie inaczej, niż w dotychczasowych, poznanych przeze mnie lekturach. Jej bohaterka była kiedyś niewinną dziewczyną z marzeniami i nadzieją na spełnione życie. Jednak to, co przeżyła w rodzinnym domu ze strony męża swojej siostry, spowodowało, że stała się twardo stąpającą, bezpruderyjną i wyrafinowaną kobietą.

Gdy ją poznajemy, Mona ma dwadzieścia cztery lata i właśnie znajduje się na komisariacie, gdzie jest przesłuchiwana przez Arkadiusza Frycza, któremu przedstawia się, jako pisarka. Tego dnia wracała nad ranem od klienta, gdy na ulicy znalazła martwą dziewczynę. Mona naprawdę nazywa się Jagoda Dudkiewicz i od pięciu lat jest prostytutką świadczącą usługi dla bogatych panów. Jej opiekunem i zarazem ochroniarzem jest Chudy, który z kolei współpracuje z Saulem, zarządzającym zatrudnionymi prostytutkami. Mona uważa się za osobę, która ma w tym światku przywileje, więc jest pewna swojej pozycji. Jednak pewnego dnia Chudy wyprowadza ją z błędu i unaocznia jej sytuację, w jakiej się znajduje. Do tego wraca jej koszmar z czasów licealnych w postaci szwagra siostry, Roberta, który w przeszłości stosował wobec niej przemoc seksualną i fizyczną. To spowodowało, że dziewczyna, po skończeniu liceum, uciekła do Krakowa, by tam na nowo ułożyć sobie życie. Jednak z czasem orientuje się, że trafiła z deszczu pod rynnę…

Książka jest zaliczona do thrillera, ale bardziej przypomina powieść erotyczną, w której obserwujemy zmagania i problemy bohaterki w świecie, który wybrała. Właściwie ona sama nie przechodzi żadnej przemiany pozytywnej, jak to z reguły bywa, lecz staje się wyrachowaną, zimną i pewną siebie prostytutką. Do tego, jak twierdzi, doprowadziły ją wcześniejsze wydarzenia, jednak o nich dowiadujemy się w niewielkim stopniu. Autorka bardziej skupiła się na czasie obecnym i przeżyciach Mony, niż na przeszłości, która miała ogromny wpływ na jej psychikę.

Narracja jest prowadzona tylko z perspektywy Mony, co sprawia, że niewiele wiemy o tym, co dzieje się poza nią. Fabuła obfituje w wiele wydarzeń, nie ma w niej nudnych przestojów, czy przydługich opisów, a czasami sytuacja zmienia się bardzo szybko. Z tego względu czytanie przebiega dosyć płynnie, ale cała historia jest dla mnie mało wiarygodna.

„Szmaciana lalka” to powieść pokazała życie erotyczne zostało dosyć mocno wyeksponowane, a przy tym autorka starała się pokazać, że jest to świat, w którym nie ma zasad, a jedynie liczy się zysk, który jest motorem napędzającym działania ludzi zamieszanych w prowadzenie tego typu interesów. Lektura tej książki mnie nie zachwyciła, gdyż trudno mi było wniknąć w uczucia bohaterki. Szczerze mówiąc, miałam do niej mieszane odczucia, gdyż z jednej strony współczułam jej ze względu na to, co przeszła, jako nastolatka, a z drugiej strony trudno mi było ją polubić, jako osobę dorosłą, gdyż jej zachowanie i sposób myślenia nie raz mnie irytowały.

Książka mnie nie porwała, lecz mimo to dobrnęłam do końca, bo byłam ciekawa, jak to wszystko się zakończy. Gdy dotarłam do epilogu, moje zaskoczenie było totalne, gdyż zupełnie niezrozumiałe było dla mnie zakończenie, które wymyśliła autorka. Finałowe akapity miały z pewnością na celu wyjaśnienie wiele wcześniejszych wydarzeń, ale nie do końca spełniło swoje zadanie. Okazało się, że wszystko wygląda inaczej, niż było nam to przedstawione, jednak mnie takie przedstawienie sprawy nie przekonało.

Finałowe sceny były jakby wyjęte z innej powieści i pobiegły w całkowicie absurdalne, nieprawdopodobne rejony. To nadało jeszcze bardziej dziwnego charakteru wydarzeniom w życiu bohaterki. Efekt sprawia wrażenie, jakby autorka sama zapętliła się w stworzoną przez siebie fabułę i musiała jakoś to zakończyć, więc odkładając książkę, czułam lekki zawód, konsternację i niedosyt, gdyż liczyłam na lepsze, bardziej klarowne rozwiązanie sytuacji.

Pani Katarzyna Primus debiutuje na polskim rynku wydawniczym i swoją pierwszą książką pokazała, że ma talent pisarski i nietuzinkowe pomysły, a do tego jej styl jest jak najbardziej poprawny, lekki i nie sprawia problemów w poznawaniu historii. Jednak zbyt mocno skupiła się w niej na życiu obecnym swojej bohaterki, jej dylematach wewnętrznych, charakteru, nieciekawej sytuacji, rozmyślaniach o swoich odczuciach. Jednocześnie pokazała, że w tak brudnym świecie, w jakim żyła bohaterka, jest też miejsce na przyjaźń, a nawet miłość, chociaż nie jest ona tutaj czysta i niewinna.