Antoni Patek. Zegarmistrz Królów. Śladami Życia | Autor: Beniamin Czapla

 Techniki czytania są różne. Rozpoczynając od słowa wstępu, przez kolejne rozdziały, do podsumowania. Albo wręcz odwrotnie. Jak w tym przypadku – od obejrzenia dwudziestu dwóch kart końcowych ze zdjęciami przepięknych, kolorowych przykładów konkretnych przedmiotów: zegarków znajdujących się w polskich i zagranicznych muzeach. Głównych bohaterów tej publikacji.

Tak. Tytuł głosi, że w centrum znajduje się ich twórca. Legendarny Antoni Patek. I rzeczywiście. Kwestie biograficzne mają tutaj duże znaczenie i ich opracowanie to ukłon uznania w stronę autora Beniamina Czapli. Ale „postaciami” niemniej ważnymi jest spuścizna pomysłodawcy. I w tym zakresie obecna książka sprawdza się idealnie. To wyważone połączenie faktów z życia ojca założyciela (a te są niestety nader skromne źródłowo) i namacalnych artefaktów ustalonej działalności. Nie bez znaczenia jest informacja o profesji autora – specjalisty w dziedzinie zegarmistrzostwa, historyka i pracownika Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach.

Na ponad trzystu stronach publikacji mamy możliwość prześledzić biografię Patka od czasów młodości do okresu świetności całkiem dochodowego biznesu (jak głosi wieść - jeden z zegarków marki Patek Philippe został sprzedany niedawno za ponad 31 milionów dolarów).

Książka podzielona jest na trzy części. Uzupełnienie stanowi wykaz skrótów (głównie instytucji), bibliografia (w języku polskim, angielskim, niemieckim, francuskim obejmująca chronologię tak XIX, jak i XXI wieku. Czyli druki zwarte, rękopisy, artykuły), przypisy, indeks osób oraz wspominana już wkładka z bogatym materiałem ilustracyjnym (choć w treść wtopione są ryciny: głównie architektura, portrety, herby, faksymile listów).

Materiał zgromadzony przez Czaplę prezentuje się naprawdę okazale. Mimo, iż o życiu Patka tak naprawdę niewiele wiadomo. Zbiór dokumentów, paradoksalnie, jest bardzo skromny.

Niemniej jednak podzielony według układu: Młodość, Z życia politycznego Polaków nad Jeziorem Genewskim w XIX wieku, Historia polskiego zegarmistrzostwa w Szwajcarii.

Część pierwsza obejmuje opis kręgu rodzinnego i pierwszych lat za granicą: wychowanie w Piaskach na Lubelszczyźnie w arystokratycznej rodzinie, udział w powstaniu listopadowym zwieńczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, działalność wokresieWielkiej Emigracji).Część druga: życie prywatne i towarzyskie w Szwajcarii, znajomość z Adamem Mickiewiczem, któremu Patek udzielił nawet finansowego wsparcia. Dużo tutaj o polityce i działaniach zagranicznej Polonii. Zbliżamy się do księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, generała Jana Skrzyneckiego, a nawet Klaudyny Potockiej.

W ostatniej części opisane są kulisy działalności firmy, budowanie jej prestiżu i renomy; niebywałej żywotności mimo upływu ponad stu pięćdziesięciu lat od założenia. Ekskluzywnego, wyjątkowego przedsiębiorstwa. Marki samej w sobie, rozreklamowanej miedzy innymi przez królową Wiktorię,papieża Piusa IX,Pabla Picasso, Marię Skłodowską‑Curie, Józefa Stalina (sic!), Alberta Einsteina, czy Eltona Johna.To na ich rękach dumnie prezentowały się misternie wykonane i precyzyjnie działające zegarki.

Żal tylko, że po śmierci Antoniego Patka w 1877 roku, w wieku 66 lat, jego spadkobiercy nie wyrazili woli i ochoty kontynuacji dzieła życia męża i ojca (firma przejęta przez spółkę: Patek Philippe et Cie). Na usprawiedliwienie dodać należy, że zrealizowali się na innych polach działalności przemysłowo – technicznej, o czym w zakończeniu publikacji. Jej ogromną wartością jest przedstawienie życiorysu, kariery, ale i próba nakreślenia cech charakterologicznych opisywanej postaci. Stąd dowiadujemy się, że Antoniego Patka, oprócz niebywałych zdolności biznesowych wyróżniała pracowitość, siła, uczciwość oraz patriotyzm. Jednym słowem: człowiek z krwi i kości na tle swojej epoki odmalowany żywym, barwnym językiem.