Spotkania Z Wybitnymi Ludźmi | Autor: Georgij Iwanowicz Gurdżijew

   Georgij Gurdżijew to ormiański mistyk, będący „prawdopodobnie najbardziej wpływowym” wschodnim nauczycielem duchowym. W końcu, po wielu latach, jego zapiski zostały zebrane i ukazały się w formie książki. Drugą ich część wydawnictwo Czarna Owca spięło piękną twardą okładką z charakterystycznym ornamentem i oto mamy „Spotkania z wybitnymi ludźmi” – wspomnienia Gurdżijewa, które rozciągają się od czasów jego dzieciństwa aż po wiek bardzo dojrzały.

Próbowałam wyłuskać z treści jakąś esencję filozofii myśliciela. Wszak wielu, w tym Frank Lloyd Wright, nazywało go „największym człowiekiem świata” i do dzisiaj, już ponad 70 lat od jego śmierci, wyznawcy jego poglądów wciąż są aktywni na świece.

Jednak wspomnienia te wydały mi się bardziej literaturą przygodową, awanturniczą, barwną opowieścią, której nie sposób czytać bez uśmiechu. W dodatku spowitą lekką mgłą baśniowości, co zrozumiałe, gdyż żyjąc na Bliskim Wschodzie, Gurdżijew na co dzień stykał się z jego ekstatyczną ezoteryką i cudownościami. Tam przecież jasnowidzenie i cuda, magia i wszystko, co nadprzyrodzone to coś naturalnie wyrastającego z tej wschodniej gleby, coś tak oczywistego, że nie sposób z tym dyskutować.

Tak więc Gurdżijew opisuje tu wiele zjawisk, które uznał za niemożliwe do wyjaśnienia, choć przewertował niejeden podręcznik neuropatologii i psychologii. Książka nie może w żaden sposób nas znudzić, bo życie jej bohatera to głównie podróże. Był stale w drodze poszukując oświecenia, poznania, objawienia najważniejszych prawd. Na niezmierzonych szlakach, w zaciszu klasztorów, w bibliotekach i u bukinistów, a przede wszystkim w rozmowach z ludźmi spotkanymi w drodze, którzy często zaskakiwali go mądrością i szerokością horyzontów. Zwiedził niemal cały świat. Odwiedził Konstantynopol, Kair, Mekkę i Medynę oraz Babilonię. Przemierzył Kurdystan, Tybet, Sudan i Indie, ale też Szwajcarię, Francję, Wielką Brytanię i Włochy. Podróżował oficjalnie, jako poseł, ale także w przebraniu. Raz mienił się kaukaskim Tatarem, innym razem Ajsorem.

Doświadczył licznych przygód, jak sam pisał: „wielokrotnie znajdowałem się w krytycznych sytuacjach. Na przykład nieraz otaczał mnie tłum wrogo nastawionych do mnie ludzi, stałem też oko w oko z turkiestańskim tygrysem i wiele razy byłem dosłownie trzymany na muszce”. Pieniądze nigdy się go nie trzymały. Łatwo przychodziły, jeszcze łatwiej się rozchodziły, a wówczas Gurdżijew podejmował się najróżniejszych dorywczych zajęć, które równie szybko porzucał na rzecz kolejnych. Kim on w swoim życiu nie był! Rzemieślnikiem, i to najlepszym, poszukiwaczem skarbów, myśliwym. Handlował sztucznymi kwiatami, a nawet wróblami przemalowanymi na kanarki.

Jego niewątpliwie niezwykła, charyzmatyczna osobowość przyciągała do niego ludzi różnego autoramentu, często nieprawdopodobnych dziwaków i oryginałów, ludzi owładniętych, tak jak on, żądzą przygód. Zawsze jednak były to osoby nieprzeciętne, poszukujące sensu życia i odpowiedzi na fundamentalne pytania nurtujące ludzkość od pokoleń. Nic dziwnego więc, że było mu z nimi po drodze.

Najważniejszym dla siebie osobom, tym którzy mieli swój udział w ukształtowaniu jego postawy i myślenia, poświęcił kolejne rozdziały wspomnień. Zaczął od ojca, ludowego barda, znającego na pamięć mnóstwo opowieści. Doceniał jego prostą, uczciwą filozofię: „podstawowym dążeniem każdego człowieka powinno być zdobycie wewnętrznej wolności we wszystkich sytuacjach życiowych i przygotowanie dla siebie szczęśliwej starości”. Później byli następni. Wśród jego przyjaciół i mentorów było wielu interesujących ludzi o fascynującej biografii. Jeden był zrazu księdzem, po porzuceniu kapłaństwa ruszył w podróż poszukując swojego miejsca na ziemi, by w końcu zostać greckim mnichem. Spośród innych możemy wymienić tureckiego derwisza, a także właściciela i dowódcę parowców oceanicznych czy też podróżnika szczycącego się w dodatku tytułem prawdziwego rosyjskiego księcia.

„Spotkania z wybitnymi ludźmi” zawierają mnóstwo ciekawych rozmów Gurdżijewa z niezwykłymi osobowościami, całą masę niesamowitych przygód niczym z komiksu albo awanturniczej powieści. Pomiędzy nimi rozpychają się liczne anegdoty, zabawne sytuacje i pouczające cytaty. To doprawdy kopalnia wiedzy o świecie, który autor przemierzył i o ludziach, których poznał. Ta pozycja nieodparcie kojarzy mi się z czytanymi wcześniej opowieściami Hodży Nasreddina, na którego zresztą wielokrotnie Gurdżijew powołuje się we wspomnieniach jako na swego mistrza. Jednak książka „Spotkania z wybitnymi ludźmi” jest jeszcze bardziej barwna i bogata w treść.