Geniusze Strategii | Autor: John Lewis Gaddis

Myślę, że miłośnicy książek zgodzą się ze stwierdzeniem, że względem niektórych mamy wyższe oczekiwania, niż wobec pozostałych. Lubię sięgać po kryminały (czy też inne, lekkie „czytadła”), ale nie budzą we mnie zbyt wielkich emocji. Z książką „Geniusze strategii” było inaczej. Zachęcony tematyką oraz dostępnym w Internecie opisem, zasiadłem do jej lektury z niejakim nabożeństwem, oczekując wielkiej przygody intelektualnej. Niestety, jak to w życiu często bywa, im wyżej się wdrapiemy, tym boleśniejszy bywa upadek. Oczywiście wielką niesprawiedliwością byłoby stwierdzenie, że jest to zła książka. Powiedzmy zatem bardziej oględnie, że moje wysokie oczekiwania nie zbiegły się z jej treścią i formą narracji przyjętą przez autora. Nie jest to książka dla każdego. Polecam raczej dla historyka i teoretyka strategii, niż przeciętnego miłośnika literatury popularnonaukowej.

Choć po „Geniuszy strategii” sięgałem z wypiekami na twarzy i planem, że spędzę z Johnem Lewis Gaddisem kilka miłych wieczorów, okazało się, że książka ta niemiłosiernie mnie zmęczyła. Jej lektura zajęła mi znacznie więcej czasu niż zakładałem i nie zachęciła do dalszych spotkań z autorem. Ktoś dobrze stwierdził, że po każdym rozdziale można odczuwać satysfakcję, że udało nam się pokonać kolejny fragment trudnej drogi. Jednak czy to konieczne, aby było tak ciężko? Czy nie można było napisać tych rozdziałów w sposób przystępniejszy, klarowniejszy i bardziej przyjazny dla laików? To jest mój główny zarzut wobec autora i tej pozycji. Mam wrażenie, że na poziomie redakcji zabrakło jednego, ważnego kroku, którym byłoby dostosowanie treści do szerszego grona odbiorców niż to pierwotne jakie stanowili studenci Yale. Tak, właśnie studenci tej amerykańskiej uczelni. Sięgając po „Geniuszy strategii” powinniśmy mieć świadomość, że są to spisane wykłady, które Gaddis będący wykładowcą, wygłosił podczas swoich zajęć. Trudno oprzeć się wrażeniu, że namówiony do wydania książki, po prostu zebrał posiadane notatki, nie zadając sobie trudu gruntownej redakcji. Dla kogoś może to być wielki atut, że czytając tę książkę, możemy poczuć się jak studenci prestiżowej uczelni. Jeśli jednak myślicie, że czulibyście się zagubieni w takim miejscu jak Yale, to uczucia takiego zagubienia możecie faktycznie doświadczyć dłuższymi fragmentami lektury „Geniuszy strategii”. Mimo maksymalnego skupienia uwagi, w niektórych rozdziałach miałem trudność w podążaniu za myślą autora. Jego argumentacja bywa mętna, albo przynajmniej niewystarczająco klarownie prezentowana. Możliwe, że to kwestia tłumaczenia. Możliwe również, że gdybym uczestniczył w wykładach autora, to byłoby inaczej. Jednak czytając książkę po prostu czułem się momentami zagubiony w chaosie myśli.

Nie chcę jednak pozostawić was w tej recenzji z wrażeniem, jakoby była to zła książka. To, że dla mnie okazała się trudna, nie oznacza, że dla was nie będzie to wielce wartościowa lektura. Znajdują się w niej cenne cytaty (choćby z Kundery, Tołstoja czy Szekspira) oraz ciekawe anegdoty i analizy znanych powszechnie wydarzeń historycznych oraz postaci. Na kartach „Geniuszy strategii” spotkamy Augustyna, Machiavellego, Napoleona, Roosevelta i wielu innych. Autor przybliża nam podział strategów na myślących jak lisy i tych, którzy myślą jak jeże (zaprezentowany po raz pierwszy przez I. Berlina).

Poznawanie historii zawsze jest dla nas dobre. Mimo, że forma tej książki okazała się dla mnie mało przystępna, nie oznacza to, że nie skorzystałem z jej lektury. Nad wieloma fragmentami mogłem zatrzymać się na dłużej i poddać je refleksji. Zapoznając się z myślami „genialnych strategów” możemy również poddać autorefleksji swoje podejście do życia:

„Kserkses wysłuchał cierpliwie tych słów, ale z dezaprobatą stwierdził, że gdyby chciał przy każdej nowej sprawie wszystko możliwe bez różnicy uwzględniać, niczego by nigdy nie dokonał. Lepiej jest na wszystko się ważyć i połowy niepowodzeń doznać, niż wszystkiego naprzód się lękać i nigdy nic nie ucierpieć (…). Wielkie bowiem rzeczy zwykło się osiągać przez wielkie niebezpieczeństwa.”

Koniec końców John Lewis Gaddis podaje nam receptę na udaną strategię. Rzecz w tym, że choć jest ona słuszna, to jednocześnie jej poznanie, wcale nie przybliża nas do wprowadzenia jej w życie. Jeśli myślicie, że „Geniusze strategii” to poradnik, który w kilku krokach pokaże wam jak podjąć strategiczne działania w jakiejś dziedzinie życia – niestety, musicie poszukać innej książki.

Jaki jest zatem strategiczny przepis na sukces?

1. Zdefiniować jasno cel i do niego dążyć

2. Być elastycznym i w przypadku wystąpienia niespodziewanych przeszkód, być gotowym do improwizacji, a nawet zredefiniowania celu

3. Ograniczać ambicje

4. Nie ulegać strachowi

5. Nie analizować wszystkiego z poziomu najdrobniejszych detali, jednocześnie nie będąc zbyt abstrakcyjnym w myśleniu

6. Być cierpliwym, ale nie biernym

7. Być realistycznym w swoich dążeniach – dostosować swój cel do danych warunków.

Jeśli potraficie stosować się do powyższych punktów – prawdopodobnie już jesteście geniuszami strategii. Jeśli tak, może uda wam się napisać przystępniejszą dla czytelników książkę.