Tajemnice Ptasiej Alkowy | Autor: Andrzej Kruszewicz

Już kiedy zobaczyłam tytuł w połączeniu z nazwiskiem autora, wiedziałam, że będzie ciekawie! I nie zawiodłam się. „Tajemnice ptasiej alkowy” to książka, którą czyta się jak wciągającą powieść obyczajową. Właściwie to porównanie wcale nie na wyrost, gdyż to jest de facto powieść obyczajowa – tym razem jednak głównymi bohaterami są ptaki. Andrzej Kruszewicz podgląda naszych skrzydlatych przyjaciół w najbardziej prywatnych sytuacjach, pokazując, że ich życie to barwny materiał do analizy.

Andrzej Kruszewicz to dyrektor warszawskiego ogrodu zoologicznego. Z wykształcenia – lekarz weterynarii, z zamiłowania – ornitolog. Efektem jego pasji są „Tajemnice ptasiej alkowy”. Jak wyjaśnia we wstępie autor, książka absolutnie nie rości sobie prawa do bycia pozycją naukową. Z tego też względu nie ma w niej ani branżowego slangu, ani tabel, ani wykresów – choć czasami pojawiają się naukowe nazwy danego gatunku. Wszystkie te cechy zdecydowanie należy zaliczyć na plus. To znakomita książka zarówno dla ornitologów – amatorów, jak i dla osób, które wcześniej nie interesowały się ptakami, a teraz chciałyby zacząć podglądać ich życie we własnym ogrodzie, parku czy lesie. Jak przekonuje ta lektura – naprawdę warto.

Książkę konstrukcyjnie można podzielić na dwie części. W pierwszej, krótszej autor podchodzi do tematu problemowo i odsłania tajniki ptasich godów, sztuki uwodzenia i wychowywania młodych. Druga część to rozdziały kolejno opisujące poszczególne gatunki. Znajdziemy tu zarówno swojskich skrzydlatych przyjaciół: wróble, bociany, indyki, kukułki czy dymówki, jak i nazwy brzmiące bardziej obco, choć najczęściej oznaczające mieszkańców naszego kraju. Każdy fragment stanowi niesamowitą opowieść o życiu zwierząt. Nie brakuje zaskakujących, zabawnych, a nawet wzruszających ciekawostek. Zaloty, zdrady, gwałty, selekcja naturalna – gdyby twórcy literatury beletrystycznej inspirowali się wątkami wprost z ornitologicznego świata, znaleźliby niewyczerpany skarbiec pomysłów i do romansów, i do kryminałów.

Autor z pewnością wie, jak zainteresować czytelnika przedstawianym tematem. Podstawową strategią stało się dla niego opisywanie świata ptaków za pomocą odniesień do świata ludzkiego. Niestety, sporą łyżką dziegciu w tej beczce miodu jest fakt, że Kruszewicz – zamiast skupiać się w tym opisie wyłącznie na ptasich realiach – nie stroni od umacniania stereotypów na temat ludzi. W fantastyczną i wciągającą odpowiedź na pytanie, dlaczego w przyrodzie samce są piękniejsze od samic, wplata na przykład stwierdzenie, że u homo sapies to właśnie luksusowe auto gwarantuje miłosny sukces w ośrodkach plażowych i wypoczynkowych kurortach. Jakkolwiek poczytać to można za metaforę, z pewnością można było wyrazić się zręczniej.

Mimo całego gawędziarskiego tonu autora i swobodnej narracji, nie zabrakło błędów – wszak wiadomo, że w oryginale to nie „każda pliszka swój ogonek chwali”, a liszka, czyli samica lisa. Takie pomyłki są jednak bardzo drobne, wręcz kosmetyczne. Duży plus natomiast za obrazowe wyjaśnianie schematów, na przykład sprowadzanie strategii ptasiego uwodzenia do ludzkich technik „na kumpla”, „na chatę” czy na „taniec i śpiew”. Nierzadko ten sposób objaśniania wywoływał uśmiech na mojej twarzy. Nie brakuje ciekawostek, na przykład dotyczących roli ojca w rozwoju piskląt. To zagadnienie przedstawione zostało na przykładzie młodych zięb, które – jak się okazuje - bez męskiego przykładu radzą sobie w tej dziedzinie wyjątkowo kiepsko.

Na uwagę niewątpliwie zasługuje także szata graficzna. Autor i wydawnictwo włożyli mnóstwo wysiłku, aby całość prezentowała się ujmująco. Z jednej strony, okładka przypomina mi albumy, które wypożyczałam z biblioteki w dzieciństwie, z drugiej – wnętrze jest zdecydowanie współczesne. W książce znajduje się mnóstwo kolorowych zdjęć przedstawiających ptaki w najrozmaitszych momentach ich życia. Większa czcionka ułatwia lekturę, a spis treści – powrót do wybranych fragmentów.

Reasumując, „Tajemnice ptasiej alkowy” mogę polecić każdemu. To świetna lektura i dla zainteresowanych tematem, którzy chcą usystematyzować lub wzbogacić swoją wiedzę, i dla laików. Piękne wydanie sprawia, że książka nadaje się także na prezent – również dla nieco starszych dzieci.