Niż | Autor: Maciej Topolski

“Niż” autorstwa Macieja Topolskiego to książka zawierająca zbiór krótkich opowiadań, które łączy wspólny temat: gastronomia. Autor w swoisty sposób opowiada o zawodzie kelnera, zachowaniach klientów restauracji czy ogólnie pojętej pracy w gastronomii. Krótkie opowiadania, które nazwać można również prozą poetycką w moim odczuciu niewiele mają jednak wspólnego z kulturą wyższą.

Ta niewątpliwie ładna książka na celu ma przybliżenie odczuć kelnera podczas jego pracy. Wydaje mi się, że wizją autora było niekiedy zawstydzenie czytelnika, skłonienie go do
przemyśleń, zastanowienia się nad własnym zachowaniem, a czasem nawet do postawienia w niekomfortowej sytuacji. Autor za wszelką cenę próbuje pokazać czytelnikowi z jakimi
trudnościami mierzy się osoba pracująca w gastronomii, niekiedy odsłaniając prawdę o nas samych.

Książka dzieli się na części. Część pierwsza, rozpoczyna się cytatem, który objaśnia, że nie ma nic poniżającego w tej pracy. Wnętrze tej części traktuje o czymś zgoła innym - opowiada historie poniżanych kelnerów, często głodnych, zmęczonych, wyśmianych i niedocenianych. Ta część książki ukazuje czytelnikowi rzeczywistość z jaką mierzą się pracownicy gastronomii na co dzień. Część druga rozpoczyna się cytatem na temat gości - to oni dają pracę i są najważniejsi. Ta część jest jeszcze bardziej niekomfortowa, ukazuje myśli kelnerów, ich poczucie własnej wartości, niekiedy niszczonej przez klientów. Autor pokazuje nam drugą stronę medalu - gastronomię, której nie znamy, wszystko to, co dzieje się zanim pojawimy się na sali, to co dzieje się w kuchni, gdy nikt nie widzi, a także ten czas, gdy wyjdziemy.

Autor w drugiej części książki jeszcze dobitniej ukazuje nam uczucia osób pracujących w gastronomii - niekiedy zmęczonych ludzi, którzy nie są doceniani, których imiona nie są dla nikogo ważne. Część trzecia rozpoczęta cytatem informującym, że niektóre cechy kelnera wpływają na to jak jest odbierany przez klienta to dalszy ciąg opowiadań, które z perspektywy kelnera są przykrym dodatkiem do pracy. Część czwarta opowiada o lokalu gastronomicznym - miejscach których być może nie znamy: zapleczach, łazienkach czy magazynach. Jak mówi cytat wprowadzający do tej częsci - kelner jest osobą przemieszczającą się między strefą czystą i brudną, znającą wszystkie tajemnice tego miejsca. Ostatnia, piąta, część traktuje o wpływie pracy w gastronomii na całokształt życia kelnera. O wyjściach do innych restauracji, o podejściu do swojego wyglądu, o piętnie które gastronomia potrafi na człowieku pozostawić.

Zbiór próz poetyckich można traktować jak “wiadro pomyj”, które zgorzkniały człowiek, niegdyś pracujący jako kelner, chciał wylać, by zmyć z siebie obrzydzenie do tego zawodu. Ja osobiście podchodzę do nich jako do krótkich opowiadań o życiu i pracy kelnera.

Zrozumiałym jest dla mnie zamysł autora, który chciał pokazać najciemniejszą stronę pracy w gastronomii - duży wysiłek, za relatywnie małe pieniądze i poczucie uniżenia. Książka ta może wydać się jednak dosyć przytłaczająca dla osoby, która nie lubi poruszania ciężkich tematów i poczucia braku komfortu. Można by przyczepić się również do jakości prozy, tę decyzję pozostawiam jednak do samodzielnego osądu.

Pozycja ta jest obiektywnie książką ładną, która z pewnością będzie pięknie prezentowała się na półce z książkami. Czerwona okładka z czarnym nadrukiem i minimalistycznym tytułem nadaje wnętrzu charakteru i przygotowuje nas do poczucia braku komfortu, który zdecydowanie podczas czytania tej pozycji się pojawia. Książka nie jest dziełem wybitnym, może nam jednak nieco zmienić perspektywę, zmusić do myślenia i odciągnąć od schematów, w które często wpadamy będąc w lokalu gastronomicznym, kiedy to po drugiej stronie widzimy kelnera.

Czy mieliście okazję przeczytać wiele książek o pracy kelnera? O pracy, z tej drugiej strony. Pracy widzianej oczami kelnera, zmęczonego i sfrustrowanego, pracującego za przysłowiową miskę ryżu?

Maciej Topolski bardzo sprawnie i celnie przedstawia pracę kelnera od kuchni, od zaplecza restauracyjnego. I co widzą nasze szeroko otwarte i zdziwione oczy? Kelnera, który za wszelką cenę stara się przypodobać często zdegustowanemu klientowi, pragnącemu zjeść z apetytem i smaczkiem. Klientowi, który jest wybredny i nie liczy się ze zdaniem obsługującego go kelnera, który wydziwia i kręci nosem. A biedny kelner? Stara się, aby wszystko było dograne i dopięte na ostatni guzik. Aby sztućce były lśniące i równo ułożone, aby danie było pachnące i z najlepszych składników, aby było cicho i klimatycznie. A ten zmęczony i znużony kelner musi się szeroko i szczerze uśmiechać, być zawsze zadowolony i wyrwany do odpowiedzi sprawnie odpowiadać na zaskakujące pytania klienta. Tak wiele musi z siebie dawać tak niewiele otrzymując w zamian. Wynagrodzenie płatne ratami i często ze znacznym opóźnieniem, długie i męczące zmiany, praca po wiele godzin. Jak skończy usługiwać bywalców restauracji to bierze się za mycie podłóg i układanie krzeseł, obieranie ziemniaków, wspomaga kucharzy i obsługę kuchni. Taka jest prawda o pracy kelnera. Te wszystkie piękne scenki, których często jesteśmy świadkami w rzeczywistości to ułuda i fałsz, obraz wytwarzany na potrzebę danej chwili.

Czy oczekując niecierpliwie na obsłużenie przez kelnera zastanawiasz się czasami, jak wygląda jego praca? Czy rzeczywiście jest tak bajkowo, jak się nam wydaje? Czy jego uśmiech na twarzy świadczy o zadowoleniu, czy jest wyćwiczonym grymasem i obowiązkowym elementem na jego zmęczonej twarzy?

Trzeba przyznać, że może książka nie jest porywająca i odkrywcza, ale jedno jest pewne, autor świetnie i celnie operuje językiem, bawi się z nami. Forma przekazu, krótkie opowiadania i eseje z elementami reportażu sprawiają, że lekturę czyta się bardzo szybko i przyjemnie. Mnóstwo sarkazmu i celnej ironii okrasza całą fabułę i nadaje jej charakteru.
To już moja kolejna książka, która wyszła spod skrzydeł Korporacji Ha art. Ich dzieła są inne, dość specyficzne i z charakterem, idące trochę pod prąd obecnej modzie. To je odróżnia od konkurencji i sprawia, że czytelnik może czuć się zadowolony, mając aż taki wybór. I doceniony, gdyż zadbano o zaspokojenie jego wybrednych gustów literackich.
Ta lektura pozwala inaczej spojrzeć na pracę kelnera, docenić jego zmagania i trud, jaki wkłada w codzienną uniżoną pracę. Nam, będącym z drugiej strony wydaje się, że ten zawód to spełnienie marzeń młodego mężczyzny, ale życie często kreuje inne scenariusze. Nie zawsze zgodnie z oczekiwaniami.

Jej specyficzny klimat i ton powinny być już zachętą, aby po nią sięgnąć. A w środku otrzymacie dużo, dużo więcej. Zachęcam do podróży do krainy smaku, w której nie wszystko jest tak oczywiste, jak mógłby się nam wydawać. Czy was zaskoczy tak jak mnie, przekonajmy się!